پایان نامه : بررسی واپاشی دو بتایی

چکیده

 

واپاشی دو بتایی  فرایند ضعیفی است که بطور خود به خود دو نوترون در هسته به دو پروتون تبدیل می شوند. به منظور پایستگی بار باید دو الکترون ساتع شود. همچنین اگر عدد لپتونی پایسته باشد دو آنتی نوترینو نیز ساتع می شود. چنین فرایندی با پایستگی عدد لپتونی ( واپاشی  ) در چندین هسته مشاهده شده است. اگر پایستگی عدد لپتونی نقص شود، برای مثال انتشار نوترینوهای مایورانا، نوع دیگری از واپاشی که هیچ نوترینویی ساتع نمی شود، واپاشی ، اتفاق می افتد، هر چند که این نوع واپاشی مشاهده نشده است. میزان واپاشی که از طریق نوترینوهای مایورانا سبک انجام می شود وابسته به مقیاس جرمی مطلق نوترینو است.

 

 

در این کار، واپاشی تک بتایی و دو بتایی و برخی از خواص نوترینوها همچون جرم و نوسانات نوترینو را مورد مطالعه قرار داده ایم. مدهای مختلف واپاشی دو بتایی و همچنین عناصر ماتریس هسته ای مربوط به واپاشی  بررسی شده ونیمه عمر های  آزمایشی مطالعه شده اند. در آخر محاسبات عناصر ماتریس هسته ای واپاشی  و  مقایسه می گردند.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                      صفحه

 

فصل اول: مقدمه ۲

 

فصل دوم: واپاشی تک بتایی

 

۲- ۱ تاریخچه نوترینو. ۵

 

۲-۱- ۱ انواع واپاشی ۵

 

۲-۱-۲ مدل استاندارد نوترینو. ۹

 

۲-۱-۳ جرم نوترینو . ۱۰

 

۲-۱-۴ پیشنهاد مایورانا. ۱۱

 

۲-۱-۵ بررسی اختلافات. ۱۱

 

۲-۲ نوسانات نوترینویی ۱۲

 

۲-۲-۱ نوترینوهای خورشیدی ۱۴

 

۲-۲-۲ مسئله نوترینوی خورشیدی. ۱۷

 

۲-۲-۳ نوترینوهای اتمسفری ۱۹

 

۲-۳ شکل طیف بتا و نیمه عمر. ۲۰

 

۲-۳-۱فضای فاز فرایندهای دو سه جسمی. ۲۰

 

۲-۳-۲ شکل طیف بتا. ۲۳

 

 عنوان                                                                                                   صفحه

 

۲-۳-۳ نیمه عمر کل در واپاشی بتایی. ۲۵

 

۲-۴ رده بندی در واپاشی بتایی ۲۷

 

۲-۴-۱ برهم کنش ضعیف مدل غیر نسبیتی بدون اسپینی. ۲۷

 

۲-۴-۲ معرفی اسپین ذاتی ۳۰

 

۲-۴-۳ گذارهای فرمی و گاموف-تلر ۳۰

 

۲-۴-۴ فرآیند تسخیر الکترونی ۳۱

 

۲-۴-۵ فرایند بتای معکوس. ۳۲

 

فصل سوم: واپاشی دوبتایی

 

۳-۱ واپاشی دوبتایی. ۳۵

 

۳-۱-۱ مدهای واپاشی دوبتایی. ۳۶

 

۳-۱-۲ هسته های واجد شرایط واپاشی دوبتایی ۳۸

 

۳-۱-۳ واپاشی های حالت برانگیخته ۳۹

 

۳-۲ میزان واپاشی دوبتایی دو نوترینویی ۴۱

 

۳-۳میزان واپاشی دوبتایی بدون نوترینویی ۴۳

 

۳-۴عناصر ماتریس هسته ای. ۴۵

 

۳-۴-۱ روش محاسبه  . ۴۶

 

۳-۵ جرم موثر مایورانا ۴۹

 

۳-۵-۱ سلسله مراتب جرم های نوترینو ۵۱

 

۳-۵-۲ سلسله مراتب معکوس جرم های نوترینو. ۵۲

 

۳-۵-۳ طیف جرمی نوترینوی شبه تبهگن ۵۳

 

عنوان                                                                                               صفحه

 

فصل چهارم: روش های آزمایشی و چیدمان واپاشی دو بتایی

 

۴-۱ اندازه گیری های پیشین ۵۶

 

۴-۲ روش آزمایشی. ۵۸

 

۴-۲-۱ آشکا سازی اشعه  . ۵۹

 

۴-۲-۲ منبع واپاشی دو بتایی. ۶۰

 

۴-۲-۳ سپر غیر فعال. ۶۰

 

۴-۲-۴ سپر فعال. ۶۱

 

۴-۲-۵ تجهیزات تحقیقات زیر زمینی ۶۲

 

۴-۲-۶ الکترونیک ۶۴

 

۴-۳ آزمایش NEMO-3. 66

 

فصل پنجم: عناصر ماتریسی و نیمه عمرها

 

۵-۱ عناصر ماتریس هسته ای ۷۱

 

۵-۱-۱ همبستگی کوتاه برد. ۷۲

 

۵-۲ مقدارهای نیمه عمر واپاشی ۷۶

 

۵-۳ مقدارهای نیمه عمر واپاشی برای مدهای دیگر واپاشی دوبتایی بدون نوترینو ۸۲

 

۵-۴ بررسی رفتار متفاوت عناصر ماتریس  و . ۸۹

 

فصل ششم: نتایج ۹۵

 

 فهرست منابع ۹۷

 

مقدمه

 

واپاشی  محصول برهم کنش ضعیف یا نیروی هسته ای ضعیف است که در آن الکترون با بهره گرفتن از انرژی موجود در لحظه واپاشی از هسته خارج می شود. طیف پیوسته الکترون ها نشان دهنده تولید ذره دیگری در این واپاشی است که فرمی آن را نوترینو نامید. پایستگی بار الکتریکی ایجاب می کند که نوترینو خنثی باشد و ضمنا اسپین آن  است. از آنجا که برهم کنش نوترینو با ماده ضعیف است، وجود آن از طریق واپاشی بتای معکوس مشاهده شد. فرمی دریافت که اگر نوترینو جرم در حال سکون داشته باشد می تواند شکل طیف بتا و مکان نقطه نهایی در طیف را تغییر دهد. بهترین حد بالا که توسط Mainz در سال ۲۰۰۵ بدست آمده  ۲٫۳است. در فصل اول، مقدمه، به شرح کلی مطالب پرداخته شده است، مطالب مورد مطالعه در این موارد در فصل دوم آمده است.

 

روش دیگر در تعیین جرم نوترینو واپاشی دو بتایی بدون نوترینو یا محاسبات کیهان شناسی است که در آن به فرضیات تئوری زیادی نیاز است. واپاشی دو بتایی فرایند نادری است که درآن عدد اتمی  دو واحد تغییر می کند در حالی که عدد جرمی  ثابت می ماند. به علت نیمه عمر طولانی از مرتبه ۱۰^۲۰ تا ۱۰^۲۳ سال آشکار سازی این واپاشی های نادر بسیار دشوار است، مدهای واپاشی دو بتایی  و  هستند. مشاهده واپاشی دو بتایی بدون نوترینو، ، بی درنگ بیانگر آن است که نوترینوها ذرات مایورانا هستند و مقیاس جرمی تعیین می شود. اما بدون محاسبه عناصر ماتریس هسته ای که میزان واپاشی را تعیین می کند در مورد جرم به طور کمی نمی توان به نتیجه ای رسید.

 

از نظر تئوری سعی بر آن است که از روش های بس ذره ای استفاده شود تا امکان چنین محاسباتی را میسر کند. برای اینکه محاسبات تئوری محک زده شوند از مشاهدات واپاشی  و   و واپاشی دو بتایی با دو نوترینو، ، جهت مقیاس بندی آنها استفاده می شود.جهت محاسبه عناصر ماتریسی، ، از دو روش استفاده می شود: تقریب فضای فاز تصادفی و مدل پوسته ای هسته ای . در  کسر بزرگی از نوکلئون ها “فعال” در نظر گرفته شده و بنابر این نوکلئون ها در فضای تک ذره ای بزرگی حرکت دارند در حالی که در  کسر کوچکی از نوکلئون ها در فضای تک ذره ای کوچکی هستند و نوکلئون ها می توانند همبسته باشند. در فصل سوم واپاشی دو بتایی همراه با جزئیات مورد نیاز و روش های محاسبه عناصر ماتریسی ارائه شده است. فصل چهارم به بیان روش های آزمایشی بکار رفته جهت تعیین نیمه عمر واپاشی ها پرداخته شده است. نتایج حاصله در خصوص نیمه عمرهای اندازه گیری شده و نتایج محاسبات مختلف عناصر ماتریس هسته ای در فصل پنجم و نهایتا نتایج در فصل ششم بیان شده است.

 

 واپاشی تک بتایی

 

۲- ۱   تاریخچه نوترینو     

 

 واپاشی  ، انتشار الکترون از هسته است. تصویر ساده ای از واپاشی تبدیل نوترون به پروتون همراه با تولید الکترون است. دردهه ۱۹۲۰ فیزیک دانان از مشاهده طیف پیوسته انرژی الکترون متعجب شدند. درسال ۱۹۳۱ پائولی[۱] پیشنهاد کرد که انرژی مفقود شده باید توسط ذره دوم تولید شده دراین واپاشی حمل شود. به خاطر پایستگی بار این ذره باید خنثی باشد و علاوه بر این اسپین ذره باید  باشد. بعدا فرمی این ذره را نوترینو نامید.

 

۲-۱- ۱انواع واپاشی

 

واپاشی  در هسته ها به فرم زیر است:

 

(۲-۱)

 

در سال ۱۹۳۴، Joliot – Curieseواپاشی  را مشاهده کردند:

 

(۲-۲)

 

مقدار Q برای واپاشی  از رابطه زیر بدست می آید.

 

(۲-۳)

 

که این مقدار براساس جرم هسته ای است و براساس جرم اتمی:

 

(۲-۴)

 

و برای  براساس جرم اتمی داریم:

 

(۲-۵)

 

گیراندازی الکترون هم به فرم زیر است:

 

(۲-۶)

 

برای محاسبه  باید توجه کنیم که اتم  بلافاصله پس از تسخیر الکترونی در یک حالت برانگیخته اتمی قرار دارد. بنابراین جرم اتمی  بلافاصله پس از انجام فرایند به اندازه انرژی بستگی الکترون گیر افتاده پوسته n ام از جرم اتمی حالت پایه بیشتر است.

 

(۲-۷)

 

گیراندازی الکترون از یک پوسته داخلی مانند K انجام می شود و بنابراین یک جای خالی الکترون در آن پوسته به وجود می آید. جای خالی با گذارهای نزولی الکترون پوسته های بالاتر به سرعت پر می شود، در نتیجه پرتوهایی مشخصه  گسیل می شوند. در این صورت انرژی کل یک یا چند پرتو گسیل شده با انرژی بستگی الکترون گیر اندازی شده برابر خواهند بود.

 

در واپاشی  و گیراندازی الکترون هسته   به  تبدیل می شود. هسته هایی که برای آن واپاشی   از نظر انرژی امکان پذیر است می توانند الکترون را هم گیر اندازی کنند ولی عکس آن امکان ندارد. برای واپاشی  حداقل انرژیMeV022/1 =لازم است.

 

در واپاشی   انرژی  دارای توزیع پیوسته ای از صفر تا  است. اما در گیر اندازی الکترون حالت نهایی دو جسمی سبب می شود که مقدار انرژی پس زنی و منحصر به فرد باشد و با چشم پوشی از انرژی پس زنی، نوترینوی تک انرژی با انرژی  گسیل می شود. اگر حالت هسته نهایی  یک حالت برانگیخته باشد مقدار  با در نظر گرفتن انرژی برانگیختگی هسته کاهش می یابد.

 

فرمی تئوری واپاشی  را در سال ۱۹۳۴ ارائه کرد [۱]. با بهره گرفتن از تئوری فرمی Bethe و Peierls نشان دادندکه نوترینو بایستی بر هم کنش بسیار کوچکی با مواد انجام دهد. تا دهه ۱۹۵۰ تنها شواهد مبهم آزمایشگاهی وجود داشت که موجودیت نوترینوها را تأیید می کرد. در سال ۱۹۵۱، Reins و Cown آزمایشی را پیشنهاد کردند که مستقیماً توسط پروتون تسخیر می شود. نهایتا در سال ۱۹۵۶ مخزن بزرگی از آب را تهیه و واپاشی  معکوس را مشاهد کردند [۲] :

 

(۲-۸)

 

تقریبا بلافاصله پوزیترون توسط الکترون اتمی نابود و دو اشعه  با انرژی KeV511 تولید می شوند. در ms10 نوترون توسط هسته کادمیوم حل شده در آب تسخیر می شود، تعداد زیادی اشعه  هم تولید می کند. با آشکارسازی گاماها توسط آشکارساز سوسوزن برهم کنش ذکر شده تائید گردید.

 

بدنبال این موفقیت، نوترینوی میونی( ) در سال ۱۹۶۲ توسط Lederman ، Schwarz و Steinberger در آزمایشگاه بین المللی Brookhaven کشف شد. آنها ازAlternating Gradient Synchrotron برای تولید بیم های پر انرژی پروتون ها، استفاده می کردند. این پروتون ها به هدف بریلیوم پرتاپ می شوند تا پایون ها و کائون ها تولید شوند. این ذرات واپاشی کرده و نوترینوها و ذرات باردار تولید می کنند. ذرات باردار در ۱۲ متری از حفاظ فولادی جذب می شدند، در حالی که نوترینوها تا اتاقک جرقه زن ده تنی آشکار ساز ادامه می دهند که شامل صفحات آلومینیومی بود. هنوز نکته ناشناخته ای وجود داشت که آیا نوترینوی تولید شده از برهم کنش میوانی از نوترینوی تولید شده از برهم کنش الکترونی متفاوت است؟ در این آزمایش گمان می کردند که اگرنوترینوها متمایز باشند، آن نوترینوهای که از واپاشی پایون ها و کائون ها تولید شده اند باید با آلومینیوم برهم کنش کند و باریکه طولانی میونی تولید کند. نتایج آنها نشان داد که آنهایی که از میون ها تولید می شوند از آنهایی که از الکترونها تولید می شوند متمایز هستند. پس از آن عبارت نوترینوی الکترونی و نوترینوی میونی استفاده شد [۲]. در سال ۲۰۰۰ اعلام شد که نوترینو  توسط گروه DONUT در آزمایشگاه فرمی [۳] بررسی شده است. DONUT سیستم آشکار سازی است که شامل سری از هدف های امولسیون است که بعد از آنها طیف سنج قرار دارد. بیم GeV800 از پروتون ها در شتابدهنده آزمایشگاه بین المللی Tevatrom Fermi تولید و به بلوکی از تنگستن برخورد می کند و مزون چارم  به وجود می آید که ترکیبی از کوراک Charm و کوارک Strang است.  به لپتون  و واپاشی می کند. نیمه عمر لیتون  ،  ۱۰^۲۳×۹٫۲ است.

 

لپتون  با نسبت ۵۸٫۱۷به  و e و  واپاشی می کند و با نسبت ۳۶٫۱۷ به  و و  واپاشی می کند. در بقیه موارد از طریق هادرون ها و   واپاشی می کند.

 

ها در خورشید با تبدیل هیدروژن به دوتریوم ( که باعث می شود پروتون به نوترون تغییر کند) از طریق برهم کنش ضعیف به فرم زیر تولید می شوند:

 

(۲-۹)

 

پوزیترون تولید شده در این واکنش به همراه یک الکترون به سرعت نابود می گردد و MeV021. انرژی آزاد می سازد. دوتریم به  تبدیل می شود:

 

(۲-۱۰)

 

که آن هم به  گداخته می شود:

 

(۲-۱۱)

 

بنابراین نتیجه نهایی این واکنش ها که زنجیره  گفته می شود تبدیل هیدروژن به هلیوم به همراه آزادسازی  MeV 7326. انرژی به ازای هر هسته هلیوم تشکیل شده است. نوترینوهای گسیل شده در واکنش  هر کدام بطور متوسط  MeV 260. انرژی با خود می برند. این انرژی در فضای لایتناهی گم می شود و در درخشندگی مشاهده شده خورشید سهمی ندارد.

 

برای مشاهده های خورشیدی که توسط Davis و Bahcall در دهه ۱۹۵۰ و دهه ۱۹۶۰ کوشش هایی انجام شد. اولین نتایج از آشکار ساز Homestake در ۱۹۶۸ منتشر شد. نتایج آنها از شار نوترینوی خورشید کاملاً با مقدار پیش بینی شدهبراساس مدل خورشیدی متفاوت بود. این اختلاف معروف به مسئله نوترینوی خورشیدی شد. نسل بعدی آشکار ساز نوترینوی خورشیدی که وابسته به تسخیر نوترینو توسط گالیوم بود، این اختلاف را تأیید می کرد. نوسانات نوترینویی که اولین بار توسط Pontecorvo در ۱۹۵۸ پیشنهاد شد تفسیرهایی را ارائه می کرد. به محض تأیید این اختلاف توسط Super-Kamiokande در ۱۹۹۸ نوترینو جرم دار دانسته شد.

 

۲-۱-۲ مدل استاندارد نوترینو

 

درمدل استاندارد ذرات بنیادی اسپین  را به ۶ کوارک و ۶ لپتون دسته بندی می کند که کوارک ها و لپتون ها جزء اصلی تمام مواد هستند. لپتون ها شامل ،  و و نوترینوهای خنثی می باشند که نوترینوها در سه طعم ،  و  هستند. کوارکها کسری از بار را حمل می کنند. کوارک ،  و  بار  و  ، و بار   را حمل می کنند. مدل استاندارد همچنین بر همکنش بین ذرات را شرح می دهدکه به واسطه بوزن ها است. کوارک ها از طریق نیروهای قوی و با تبادل گلوآنها برهم کنش می کنند. برهم کنش الکترو مغناطیسی به واسطه تبادل فوتون ها است و برهم کنش ضعیف به واسطه  و  است (  و بوزن هستند). واسط نیروی گرانشی گراویتون است. لپتون ها و کوارک ها در سه نسل بر اساس جرم هایشان قرار گرفته اند.

 

(۲-۱۲)

 

توجه کنید که هرکدام شامل دوتا لپتون و دوتا کوارک است. نسل اول شامل سبکترین
کوارک ها و لپتون بار دار و سبکترین نوترینو است. از جمله خصوصیات مدل استاندارد پایستگی عدد لپتونی و عدد باریونی است. مدل استاندارد شامل جرم نوترینوها نیست. برخی پیشگویی های مدل استاندارد شامل پایداری پروتون ها و ممنوعیت واپاشی دو بتایی بدون نوترینو است.

 

 جدول (۲-۱) خلاصه ای از جرم ذرات بنیادی در مدل استاندارد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نسل سوم		نسل دوم		نسل اول
جرم	ذره	جرم	ذره	جرم	ذره
۱۷۱٫۲ GeV	t	۱٫۲۷ GeV	c	۲٫۴ MeV	u
۴٫۲ GeV	b	۱۰۴ MeV	s	۴٫۸ MeV	d
۱٫۷۷۷ GeV	τ	۱۰۵٫۷ MeV	μ	۰٫۵۱۱ MeV	e
۱۵٫۵ MeV>	τυ	۰٫۱۷ MeV>	υμ	۲٫۲ eV>	υe

براساس جدول (۲-۱) ، یک اختلاف مقیاس جرمی فاحش بین اجزاء باردار و نوترینوی الکترونی در نسل اول وجود دارد که مکانیسم Seesaw یک توضیح ممکنه برای این اختلاف است[۴].

 

۲-۱-۳ جرم نوترینو

 

فرمی دریافت که اگر نوترینو جرم در حال سکون داشته باشد می تواند مکان نقطه نهایی در طیف واپاشی  و همچنین شکل طیف واپاشی  را تغییر دهد. اندازه گیری این تغییرات به علت آمار کم نزدیک به نقطه پایانی به شدت سخت است، به قسمت ۲-۳-۲  مراجعه شود.

 

اولین اندازه گیری جرم نوترینو توسط Curran ،Angus و Cockroft بود که حدودKeV1  محاسبه شد. بهترین حد بالا eV 3.2بود که توسط Mainz در سال ۲۰۰۵ بدست آمده است[۵]. اگر چه پیشرفت بزرگ و عظیم در این اندازه گیری بیشتر از ۶۰ سال به طول انجامید، ولی به وسایل حساس بیشتری برای اندازه گیری جرم نوترینو نیاز است.

 

روش دیگری برای تعیین جرم نوترینو، واپاشی دو بتایی بدون نوترینو یا محاسبات کیهان شناسی است که به فرضیات تئوری زیادی نیاز دارد. واپاشی دو بتایی بدون نوترینو نیاز به عدم پایستگی عدد لپتونی و تخمین های کیهان شناسی بستگی به مدل بکار رفته دارد.

 

۲-۱-۴   پیشنهاد مایورانا

 

نوترینو تنها فرمیون خنثی است. در مدل استاندارد، فرمیونهای باردار ذرات دیراک هستند که دارای پاد ذره متمایز می باشند و از آن جایی که تمام فرمیون ها در مدل استاندارد ذرات دیراک هستند، نوترینوها به عنوان ذرات دیراک رده بندی شدند. بنابراین، نوترینوی دست چپ و آنتی نوترینوی دست راست وجود دارند اما برهم کنش نمی کنند.

 

در سال ۱۹۳۷ توسط فیزیکدان ایتالیایی به نام مایورانا پیشنهاد شد که نوترینو پاد ذره خودش است. این تنها در صورتی امکان دارد که برای پایستگی CPT ذرات از نظر بار خنثی باشند. اگر نوترینو ذره مایورانا باشد عدد لپتونی دیگر کمیت پایسته ای نیست. زیرا در مدل استاندارد که نوترینو بدون جرم است تنها تفاوت آنتی نوترینوی راست گرد و نوترینوی چپ گرد عدد لپتونی اختصاص یافته به آنهاست.

 

۲-۱-۵   بررسی اختلافات

 

فرض کنید که نوترینوی دست چپ   دارای جرم باشد. اگر تغییر ناپذیری CPT فرض شود بنابراین باید تصویر CPT برای  وجود داشته باشد که آنتی نوترینوی دست راست   است. از آنجایی که  جرم دار است پس با سرعت کمتر از نور حرکت می کند و دستگاه مقایسه ای که سریع تر از  حرکت کند وجود دارد. از نظر این چارچوب،  در جهت دیگر حرکت می کند در حالی که هنوز اسپین آن یکسان باقی مانده است. بنابراین، به نظر می رسد که در چارچوب تبدیل لورنتز نوترینوی دست راست  شده است.  نیز تصویری CPT خودش را دارد . سوال این است که آیا  همانند  است؟اگر آنها متمایز باشند، آنگاه چهار حالت متمایز با جرم یکسان وجود دارد و به آنها نوترینوی دیراک می گویند و اگر تمایزی وجود نداشته باشد تنها دو حالت وجود دارد و به آنها نوترینوی مایورانا می گویند.

 

پایان نامه : طراحی و پیاده سازی یک ریزپردازنده قابل پیکربندی مجدد

طراحی و پیاده سازی یک ریزپردازنده قابل پیکربندی مجدد

 

 استاد راهنما:

 

دکتر مهدی جعفری

 

 استاد مشاور:

 

دکتر مهران ابدالی

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان                                                شماره صفحه
چکیده ۱
فصل اول:تاریخچه محاسبات با قابلیت پیکربندی مجدد
۱-۱- مقدمه. ۳
فصل دوم: مفهوم، معماری‌ها و روش‌های طراحی سیستم‌های قابل‌ پیکربندی مجدد
۲-۱- محاسبات و سخت افزار با قابلیت پیکربندی مجدد. ۸
۲-۲- پیکربندی مجدد جزئی پویا و ایستا در FPGA ها ۱۰
۲-۳- معرفی مرجع اول در پیکر بندی مجدد FPGA. 11
۲-۴- معرفی مرجع دوم در پیکر بندی مجدد FPGA. 12
۲-۵- معرفی مرجع سوم در پیکر بندی مجدد FPGA. 14
۲-۶- معرفی مرجع چهارم در پیکر بندی مجدد FPGA. 14
۲-۷- معرفی مرجع پنجم در پیکر بندی مجدد FPGA. 15
فصل سوم: پیاده سازی نرم افزاری و سخت افزاری پیکربندی مجدد پیشنهادی
۳-۱- مقدمه. ۱۹
۳-۲- پیاده سازی جمع کننده Carry_Look_Ahead به صورت n بیتی ۲۰
۳-۳- پیاده سازی ضرب کننده به صورت n بیتی ۲۴
۳-۳-۱ ضرب کننده برای دو عدد قدر مطلق علامت. ۲۴

 

 

۳-۳-۲ ضرب دو عددمتمم ۲ یا ۲’s. 25
۳-۴- پیاده سازی تقسیم کننده به صورت n بیتی ۲۶
۳-۵- طراحی سخت افزار و ALU برای پیاده سازی کدها با قابلیت پیکر بندی مجدد. ۲۸
۳-۵-۱ طراحی واحد کنترل. ۲۸
۳-۵-۲ به کارگیری کنترل های FPGA در طراحی سخت افزاری با سرعت بالا. ۳۱
 فصل چهارم: نتایج شیبه سازی
۴-۱- نتایج شیبه سازی در نرم افزار Modelsim 37
۴-۲- نتایج شیبه سازی در نرم افزار ISE. 39
۴-۳- مقایسه با مراجع. ۵۱
فصل پنجم: نتیجه گیری
۵-۱- نتیجه گیری ۵۴
فصل ششم: کارهای آینده
۶-۱- کارهای آینده ۵۶
منابع و مآخذ. ۵۷
فهرست منابع انگلیسی ۵۷
پیوست: کدهای نوشته شده VHDL. 59
چکیده انگلیسی ۶۸
چکیده
دو روش کلی در محاسبات برای اجرای الگوریتم­های مختلف وجود دارد. روش اول، استفاده از ASIC ها می‌باشد تا بتوانیم الگوریتم مورد نظر را در سخت‌افزار اجرا و پیاده‌سازی کنیم. چون این تجهیزات برای هر الگوریتم خاص ساخته می‌شوند، سریع و کارا می‌باشند. اما مدارات آن‌ها پس از ساخته شدن، تغییر نمی‌کنند. راه دوم، استفاده از ریزپردازنده‌ها است که بسیار انعطاف‌ پذیرتر می­باشند. آنها مجموعه‌ای از دستورات را اجرا می‌کنند و کارایی سیستم را بدون تغییر سخت‌افزار، تغییر می­ دهند. اما، همانند یک ASIC به این دلیل که برای یک کاربرد خاص طراحی نشده­اند، دارای قابلیت انعطاف نمی‌باشد. سیستم­های با قابلیت پیکربندی مجدد به گونه­ای توسعه یافته‌ است تا فاصله میان سخت‌افزار و نرم‌افزار را کم کند و همچنین، به یک کارایی بسیار بالاتر از نرم‌افزار و قابلیت انعطاف بیشتر سخت‌افزار برسد. به همین منظور، در این پایان نامه ابتدا تاریخچه‌ای مختصر از توسعه‌ سیستم­های با قابلیت پیکربندی مجدد بیان شده است. پس از آن، مفهوم قابلیت پیکربندی مجدد و انواع طراحی آن ارائه شده است. روند طراحی سیستم با قابلیت پیکربندی مجدد بر روی تراشه FPGA آورده شده است. ویژگی‌های طراحی سیستم با یک زبان برنامه نویسی بر مبنای VHDL بیان شده است. در نهایت سیستمی به صورت سخت افزاری و نرم افزاری ارائه شده است که قابلیت پیکر بندی مجدد را دارد و با بهره گرفتن از پردازش موازی سرعت پیکر بندی مجدد سیستم را افزایش می­دهد. در ضمن، ایده کار به این صورت است که باس­های حجیم از سیستم حذف شده و جای خود را به بلوک­های منطقی دهد. در نهایت، تمامی قسمت­های پویا و ایستا با هم به طور موازی کار می­ کنند که باعث افزایش سرعت مدار می­شود.     
کلمات کلیدی: پیاده سازی، پیکربندی مجدد جزئی پویا، پیکربندی مجدد جزئی ایستا
۱-۱- مقدمه
مفهوم محاسبات با قابلیت پیکربندی مجدد از اوایل دهه ۶۰ میلادی پدیدار شد. موقعی که مقاله جرالد استرین مفهوم یک کامپیوتر ساخته شده از یک پردازنده استاندارد و آرایه­ای از سخت افزار قابل پیکربندی مجدد را پیشنهاد کرد. پردازنده اصلی، عملکرد سخت افزار قابل پیکربندی مجدد را کنترل می­ کند. در نتیجه، این سخت افزار با قابلیت پیکربندی مجدد، برای انجام هر کاری مناسب خواهد بود. برای مثال می­توان کارهایی نظیر پردازش تصویر، الگوریتم عصبی و تطبیق الگو را با سرعت بالایی انجام داد. به محض اتمام یک کار، سخت افزار[۱] می ­تواند برای انجام کار جدید پیکربندی مجدد[۲] شود. چنین خاصیتی با ترکیب انعطاف پذیری یک نرم افزار[۳] و سرعت یک سخت افزار، در یک ساختار ترکیبی امکان پذیر شده است. در ضمن، چنین ایده­ای در زمان پیدایش، بسیار جلوتر از تکنولوژی ساخت سخت افزار مورد نیازش بود.
در دهه اخیر، تحقیقات زیادی درباره معماری­های با قابلیت پیکربندی مجدد بوجود آمده است. این معماری­ها هم در دانشگاه­ها و هم در صنعت توسعه یافته­اند. این معماری­ها در دسته­های زیر قرار می­گیرند:

 

 

 

 

 

 

 

 

• Matrix
• Gorp
• Elixent
• XPP
• Silicon Hive
• Montium
• Pleiades Morphosys
• PiCOGA

علت عملی بودن چنین طرحهایی، پیشرفت مداوم فنآوری سیلیکونی بوده که پیاده سازی[۴] طرح­های پیچیده را روی یک تراشه امکان پذیر ساخته است.
اولین مدل تجاری کامپیوتر با قابلیت پیکربندی مجدد در جهان به نام Algotronix CHS 2*4 در سال ۱۹۹۱ ارائه شد. این طرح به هیچ عنوان موفقیت تجاری نداشت، اما آنقدر امیدبخش بود که شرکت Xilinx (مخترع FPGA) تکنولوژی را خرید و محققان Algotronix را به خدمت گرفت.
هم اکنون تعدادی شرکت فروشنده کامپیوترهای با قابلیت پیکربندی مجدد وجود دارند که بازار کامپیوترهای با کارایی بالا را در بر گرفته­اند. مهمترین این شرکت­هاSRC Computers ، SGL و Cray       می­باشند. شرکت ابر رایانه­ای Cray بستر محاسبات قابل پیکربندی مجدد SRC را به دست آورد و آن را به عنوان XD1 به فروش می­رساند. SGI رایانه RASC را همراه با سری ابر رایانه­های Altix به فروش         می­رساند. شرکتSRC Computers  یک خانواده از رایانه­های قابل پیکربندی مجدد را توسعه داده است. این خانواده بر اساس معماری ضمنی و پردازنده MAP می­باشد.
تمام آنچه که گفته شد رایانه­های هیبریدی هستند، که این رایانه­ها با ریزپردازنده­های FPGA همراه شده ­اند و با آن ساخته می­شوند. FPGA ها توسط کاربر برنامه ­ریزی می­شوند. این سیستم­ها می­توانند به عنوان ابر رایانه­هایی با سرعت بالا با بهره گرفتن از FPGA ها به کاربرده شوند. (در حقیقت FPGA ها گزینه ای در XD1 و SGIRASC هستند). پیکربندی XD1 و SGIFPGA از طریق زبانهای توصیف سخت افزار (HDL) صورت می­گیرد. با به کارگیری زبانهای سطح بالایی نظیر ابزار گرافیکی Star Bridge Viva یا زبانهایی مانند C مثل Handel-C از Celoxica و Lmpulse-C از Impulse Accelerated technologies یاMitrpn-C  از Mitrionics و همچنین VHDL و Verilog نیز می­توان پیکربندی را انجام داد. توسعه کد نویسی منطقی یک FPGA خام، یک فرآیند پیچیده است که نیازمند دانش و ابزار تخصصی است.

 

 

SRC کامپایلری را ساخته است که زبان سطح بالایی مثل C یا Fortran را به عنوان ورودی می­گیرد و با تغییراتی اندک، آنها را برای اجرا و پیاده­سازی روی [۵]FPGA در ریزپردازنده، کامپایل می­ کند. بعضی از الگوریتم­های کاربردی با زبانهای سطح بالا همانند C و Fortran نوشته می­شوند. کامپایلر (Carte)، حداکثر موازی سازی را در کد انجام می­دهد و منطق سخت افزار خط لوله­ای را تولید می­ کند که در MAP ها مقداردهی شده ­اند. همچنین این کامپایلر تمام کدهای واسطی که برای مدیریت انتقال داده در داخل و خارج MAP نیاز است را تولید می­ کنند. این کدهای واسط، وظیفه هماهنگ سازی ریزپردازنده با منطق در حال اجرا در MAP را دارند.
XD1 بین ریزپردازنده و FPGA به وسیله شبکه اتصال داخلی Rapid Array اش ارتباط برقرار می­ کند. سیستم­های SRC از طریق حافظه واسط SNAP و یا سویچ اختیاری Hi-Bear ارتباط برقرار می­ کنند.  دسته­بندی معماری­های با قابلیت پیکربندی مجدد روز به روز بیشتر توسعه می­یابند. این به دلیل عرضه شدن معماری­های جدید و به روز می­باشد (Azambuja 2011, 161-166).
FPGA ها آی­سی­هایی هستند که شکل سخت‌افزاری آنها می ­تواند به راحتی، به شکل جدیدی تعریف شود. یعنی با بارگذاری یک پیکربندی جدید درست همانند نرم‌افزار جدیدی که می ­تواند بر روی یک ریزپردازنده یا DSP بارگذاری شود، نگاشت داده می­شود. پردازش و الگوریتم­های فشرده FPGA ها می ­تواند             آی­سی­های متمایز شده به وسیله کاربرد ASIC را حاصل سازد. محققان در سراسر دنیا، به دنبال داشتن ابر رایانه و آی سی­هایی با بازدهی بالا و انعطاف پذیر هستند، که از اجزا سخت افزاری قابل برنامه ­ریزی مجدد برای هر کاربرد تشکیل می­شوند. در نتیجه، چندین برابر، کارآیی را در پردازنده­هایی که با طول دستور ثابت کار می­ کنند، افزایش می­دهد (Boyer and strother moore 2012, 181-189).
دو نسخه آرایه انقباضی Spalsh در SRC ساخته شدند. مدار اصلی Spalsh در سال ۱۹۸۹ با قیمت ۱۳۰۰۰ دلار ساخته شد که می­توانست از ابر رایانه موجود در آن زمان به نامCray 2  برای کاربردهای تطبیق الگوی بیتی پیشی بگیرد. این سیستم حاوی ۳۲ عدد FPGA از سری ۳۰۹۰ شرکت Xilinx بود که به صورت یک آرایه خطی متصل شده بودند. FPGA های مجاور از یک بافر حافظه­ای اشتراکی استفاده می­کردند.
بعد از آن، Splash 1 معرفی شد که می­توانست مقایسه یک رشته ی DNA را ۴۵ برابر سرعت یک ایستگاه کاری با کارآیی بالا را در دهه ۱۹۹۰ انجام دهد. سه سال بعد Splash 2 ساخته شد که تعداد FPGA های خود را به ۱۶ عدد کاهش داده بود. با این وجود به خاطر رشد سریع تراکم در FPGA، Splash 2 با ۱۶ عدد FPGA مدل ۴۰۱۰ از شرکت Xilinx، دو برابر عملیات منطقی بیشتر از Splash 1 داشت. برای بهبود انعطاف ارتباطات داخلی Splash 2، ارتباط داخلی خطی را به وسیله یک میله عرضی تقویت کردند که اجازه می­داد که هر FPGA با FPGA دیگری ارتباط برقرار کند.
در سال­های بین ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰ رایانه قابل پیکربندی مجدد Splash توسط مرکز تحقیقات ابر رایانه­ای SRC توسعه یافت. این رایانه در طرح شماتیکی برنامه­نویسی شده بود. سخت افزار فوق­العاده و سرعت بالایی داشت. اما با وجود تمام این مزایا برنامه نویسی آن بسیار مشکل بود. در نتیجه، تعداد برنامه ­های کاربردی آن محدود بود.
Splash 2 دارای زبان شبیه سازی VHDL بود و همانند مدل پیشین دارای سخت افزار بسیار خوبی بود، برنامه ­ریزی آن غیر استاندارد بود اما دارای قابلیت برنامه نویسی خوبی بود. از ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۵ حافظه‌های فعال قابل برنامه ریزی (PAMETTe , PAM) توسط شرکت فرانسوی DEC Paris معرفی شدند. برنامه نویسی این نوع حافظه ها در زبان C++ بود اما همان عیب Splash را داشتند یعنی سخت افزار خوبی داشتند اما برنامه ­های کاربردی پشتیبانی شده توسط آنان محدود بود. در شکل ۱-۱ روند کلی تکامل سیستم‌های قابل پیکربندی مجدد را مشاهده می­کنید.
جدول ۱-۱٫ روند کلی تکامل سیستم‌های قابل پیکربندی مجدد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PAM و X30xx	۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱
SPLASH و X40xx	۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳
PRISM و DISC	۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵
MATRIX و X6200	۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷
CVH، RAW و FPGA	۱۹۹۷ تا ۲۰۱۴

فصل دوم:
مفهوم، معماری‌ها و روش‌های طراحی
سیستم‌های قابل‌ پیکربندی مجدد
۲-۱- محاسبات و سخت افزار با قابلیت پیکربندی مجدد
در این فصل، به بررسی مفهوم پیکر بندی مجدد می­پردازیم و چندین مرجع مهم در این زمینه را مورد بررسی قرار می­دهیم.
محاسبات با قابلیت پیکربندی مجدد، به سیستم­هایی اشاره می­ کند که شکلی از قابلیت برنامه ­ریزی سخت افزار را به وسیله کاربرد نقاط کنترلی، پیاده سازی می­ کنند (Wang and Feng-yan 2009, 445-449). این نقاط کنترلی می‌توانند به طور متناوب برای اجرای کاربردهای متفاوت در سخت افزار تغییر ‌کنند. سخت‌افزار با قابلیت پیکربندی مجدد تعادل خوبی میان کارآیی پیاده سازی و انعطاف پذیری ایجاد می‌کند. این به دلیل این است که سخت­افزار با قابلیت پیکربندی مجدد، قابلیت برنامه ­ریزی پس از طراحی را با نوع محاسبات موازی ترکیب کرده است، که در مقایسه با نوع محاسبات زمانی ترتیبی پردازنده­های دیگر، کارآیی بالاتری دارد (Trailokya Nath Sasamal and Mohan 2011, 244-253; gaspar 2012, 1-13 ).
سرعت تثبیت کردن در محاسبات با قابلیت پیکربندی مجدد، به عنوان یکی از زمینه ­های اصلی که موضوعات مختلفی از علوم کامپیوتر و مهندسی الکترونیک را پوشش می­دهد، می­باشد. محاسبات با قابلیت پیکربندی مجدد را با تجهیزات با قابلیت پیکربندی مجدد مانند FPGA برای اهداف پردازشی استفاده        می­ کنند. محاسبات قابل پیکربندی مجدد همچنین به نام محاسبات قابل پیکربندی یا محاسبات سفارشی (Custom) شناخته شده است. به طوری که بسیاری از روش­های طراحی می­توانند برای سفارشی کردن یک محصول محاسباتی برای کاربردهای خاص استفاده شوند (Touiza and Ochoa-Ruiz 2012, 1-15).
به خاطر نیازهای فزاینده قابلیت انعطاف که به وسیله کاربردهایی با محاسبات فراوان مانند ارتباطات بی­سیم مطرح می­شوند، دستگاه­هایی که نیازمند سازگاری بالا با کاربردهای در حال اجرا هستند، برای این منظور تحلیل می­شوند. از سوی دیگر، درکی خوب از چنین کاربردهایی مورد نیاز است، خصوصأ در مورد منابعی که از آنها در خلال پیاده سازی استفاده می­شود و جایی که مصرف توان بایستی در مقابل کیفیت و کاربرد، موازنه شود. نیازهای چالش برانگیز برای قابلیت انعطاف و کارآیی پیاده سازی نمی­توانند به وسیله  پردازنده­های ASIC برآورده شوند. سخت افزار قابل پیکربندی مجدد یک پیاده سازی مطلوب را در  چنین مواردی شکل می­دهد (Llamocca 2013, 488–۵۰۲).
دلایل دیگری نیز برای استفاده از تجهیزات قابل پیکربندی مجدد در طراحی سیستم بر روی تراشه نیز وجود دارد. هزینه­ های در حال افزایش مهندسی غیربرگشتی طراحان را به سمت استفاده از سیستم بر روی تراشه یکسان در چندین کاربرد و محصول برای دستیابی به قیمت تمام شده پایین­تر به ازای هر تراشه سوق می­دهد. تجهیزات قابل پیکربندی مجدد، یک تنظیم مناسب تراشه را برای محصولات یا تغییرات محصولات را ممکن می­سازد. همچنین برای پیچیدگی­های بیشتر طرح­های آینده، امکان اضافه کردن طرح­های وفق پذیرتر را افزایش می­دهد.
یک سیستم محاسباتی با قابلیت پیکربندی مجدد، شامل یک یا تعداد بیشتری از پردازنده­ها و یک ساختار با قابلیت پیکربندی مجدد می­باشد که واحدهای عملیاتی سفارشی می­توانند به وسیله این ساختار ساخته شوند. پردازنده یا پردازنده­ها، دستورات ترتیبی را اجرا می­ کنند. در حالی که دستورات می­توانند به طور موثری به سخت افزار نگاشته شوند و بعد از آن می­توانند به وسیله واحدهای پردازشی که به ساختار قابل پیکربندی مجدد نگاشت یافته­اند، اجرا شوند. همانند یک مدار مجتمع سفارشی، توابعی که به ساختار قابل پیکربندی مجدد نگاشت یافته­اند، می­توانند از موازی سازی در یک پیاده‌سازی سخت افزاری بهره برند. همچنین، همانند یک ASIC، طراح سیستم تعبیه شده می ­تواند ترکیب صحیحی از واحدهای ذخیره و عملیاتی را در ساختار قابل پیکربندی مجدد تولید کند، که ساختار محاسبه­ای ارائه می­شود تا با کاربردهای خاص هماهنگ می­باشد(Yang 2013, 508–۵۳۷).
برخلاف ASIC لازم نیست برای هر کاربردی یک ساختار جدید طراحی شود. یک ساختار داده شده         می ­تواند تعداد زیادی از واحدهای عملیاتی را پیاده سازی کند. این بدان معناست که یک سیستم محاسباتی قابل پیکربندی مجدد می ­تواند به صورت تولید انبوه ساخته شود که زمان طراحی طولانی که ASIC برای ساخته شدن نیاز داشت را کاهش می­دهد. همچنین، بر خلاف یک ASIC واحدهای عملیاتی که در ساختار قابل پیکربندی مجدد پیاده سازی شده‌اند می­توانند در طول زمان تغییر کنند. یعنی اینکه همگام با تغییر محیط یا استفاده از سیستم تعبیه شده، واحدهای عملیاتی می­توانند برای بهتر هماهنگ شدن با محیط جدید تغییر یابند. ساختار قابل پیکربندی مجدد برای مثال ممکن است در عملیات ضرب ماتریس­های بزرگ در یک حالت خاص پیاده سازی شود و در حالت دیگری توابع پردازش سیگنال بزرگی را استفاده کند.
به طور معمول، تمامی کارایی­های یک سیستم تعبیه شده لازم نیست که به وسیله ساختار قابل پیکربندی مجدد، پیاده سازی شود. فقط آن قسمت­هایی از محاسبات که از لحاظ زمانی، بحرانی هستند و حاوی درجات بالایی از موازی سازی می‌باشند، لازم است که به ساختار قابل پی
کربندی مجدد نگاشت یابند. در حالی که باقیمانده محاسبات می­توانند به وسیله یک پردازنده با دستورات استاندارد پیاده سازی شوند. واسط میان ساختار و پردازنده، همانند واسط میان حافظه و ساختار دارای حداکثر اهمیت می­باشد. قطعات قابل پیکربندی مجدد مدرن به اندازه کافی وسیع هستند که پردازنده­های دستوری به وسیله ساختار قابل برنامه ریزی پیاده سازی شوند. پردازنده­های نرم می­توانند همه منظوره باشند یا برای کاربردی خاص ساخته شوند.
پردازنده­های دستور با کاربرد خاص و پردازنده­هایی با دستورات انعطاف پذیر، دو نمونه از چنین ساختارهایی می­باشند. بقیه تجهیزات، مانند پردازنده‌ گرافیکی و پردازنده­های با کاربرد خاص آرایه­ای، مقداری از قابلیت انعطاف رایانه­های قابل پیکربندی مجدد را نشان می­ دهند. این تجهیزات، دستورات را به خوبی انجام می‌دهند، اما بر خلاف رایانه­های قابل پیکربندی مجدد و ریزپردازنده­ها، نمی­توانند محاسبات کلی­تر را اجرا کنند(Gonzalez 2012, 247–۲۵۶).

تبیین عوامل موثر بر تمایل بهره‌برداران به مشارکت در مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه آبیاری در اراضی پایاب سد ستارخان …

گروه ترویج و توسعه روستایی

 

 

 

برای دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی ـ توسعه روستایی

 

 

عنوان:

 

تبیین عوامل موثر بر تمایل  بهره‌برداران به مشارکت در مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه آبیاری در اراضی پایاب سد ستارخان شهرستان اهر

 

استاد راهنما:

 

دکتر حسین کوهستانی

 

استادان مشاور:

 

دکتر حسین راحلی

 

دکتر حسین جباری

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب:

 

فصل اول : کلیات تحقیق

 

۱-۱-مقدمه۱

 

۱-۲- بیان مساله.۳

 

۱-۳-اهمیت و ضرورت تحقیق۵

 

۱-۴- اهداف تحقیق.۷

 

۱-۴-۱- هدف اصلی.۷

 

۱-۴-۲- اهداف فرعی۷

 

۱-۵- ویژگیهای منطقه مورد مطالعه۸

 

۱-۵-۱- موقعیت جغرافیایی.۸

 

۱-۵-۲- معرفی سد ستارخان اهر۱۰

 

۱-۶- محدودیتهای مطالعه۱۰

 

۱-۷- تعریف عملیاتی واژگان۱۱

 

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

۲-۱- مقدمه.۱۴

 

۲-۲- مبانی نظری۱۴

 

۲-۲-۱- مفهوم تمایل۱۴

 

۲-۳-مفاهیم و تعاریف مشارکت۱۴

 

۲-۳-۱-انواع مشارکت.۱۸

 

۲-۳-۲-انواع مشارکت از لحاظ موضوع ۱۹

 

۲-۳-۳- رابطه مشارکت با توسعه.۲۲

 

۲-۳-۴- مشارکت در توسعه طرح های آبی.۲۳

 

۲-۳-۵-کارکردهای مشارکت۲۳

 

۲-۳-۶- ضرورت مشارکت در توسعه پایدار روستایی.۲۴

 

۲-۳-۷- نقش مشارکت مردمی در توسعه پایدار روستایی.۲۵

 

۲-۳-۸- انواع مشارکت محلی در توسعه روستایی.۲۵

 

۲-۳-۹- موانع و محدودیت های مشارکت در توسعه پایدار روستایی۲۷

 

۲-۳-۱۰- نقاط قوت مشارکت مردمی در پیشبرد اهداف توسعه روستایی پایدار.۲۸

 

۲-۳-۱۱- نظریه های اندیشمندان در مورد  مشارکت۲۹

 

۲-۴- پیشینه مشارکت در ایران.۳۱

 

۲-۴-۱-مشارکت در مدیریت آبیاری قبل از اصلاحات ارضی در ایران.۳۱

 

۲-۴-۲- روند مشارکت بعد از اصلاحات ارضی۳۱

 

۲-۴-۳-روند مشارکت در مدیریت آبیاری بعد از انقلاب.۳۲

 

۲-۴-۴- روند اصلاحات مدیریت آبیاری مشارکتی .۳۳

 

۲-۵- پیشینه تحقیق۳۵

 

۲-۵-۱ – مطالعات داخلی۳۵

 

۲-۵-۲-مطالعات خارجی.۳۹

 

۲-۵-۳- جمع بندی۴۰

 

فصل سوم : مواد و روشها

 

۳-۱-مقدمه ۴۳

 

۳-۲- نوع و روش تحقیق.۴۳

 

۳-۳-جامعه آماری .۴۳

 

۳-۴- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری۴۴

 

۳-۵- ابزار و تکنیک های جمع آوری اطلاعات۴۶

 

۳-۶- ابزار پژوهش۴۶

 

۳-۷- متغیرهای تحقیق.۴۷

 

۳-۷-۱- متغیر وابسته۴۷

 

۳-۷-۲-متغیرهای مستقل۴۷

 

۳-۸- فرضیات تحقیق ۴۹

 

۳-۹- قابلیت اعتماد و اعتبار ابزار اندازه گیری (پایایی و روایی).۴۹

 

۳-۹-۱-قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری۴۹

 

۳-۹-۲-اعتبار اندازه گیری (روایی) ابزار اندازه گیری .۵۰

 

۳-۹-۳- اعبتار محتوا۵۰

 

۳-۱۰- تجزیه و تحلیل داده ها۵۱

 

۳-۱۱- انتخاب مدل رگرسیونی.۵۱

 

فصل چهارم : یافته های تحقیق

 

۴-۱- مقدمه ۵۲

 

۴-۲ – نتایج توصیفی.۵۲

 

۴-۲-۱-وضعیت سنی بهره‌برداران۵۳

 

۴-۲-۲- سابقه کشاورزی بهره‌برداران۵۳

 

۴-۲-۳- وضعیت تحصیلی بهره‌برداران.۵۴

 

۴-۲-۴- تعداد فرزندان بهره‌برداران۵۵

 

۴-۲-۵- وضعیت جنسیت بهره‌برداران۵۵

 

۴-۲-۶-شغل اصلی بهره‌برداران۵۶

 

۴-۲-۷- میزان مالکیت اراضی بهره‌برداران.۵۶

 

۴-۲-۸- میزان درآمد کشاورزی بهره‌برداران.۵۷

 

۴-۲-۹- رضایت بهره‌برداران از وضعیت فعلی مدیریت آبیاری.۵۸

 

۴-۲-۱۰- نگرش افراد در خصوص مشارکت در مدیریت آبیاری۵۹

 

۴-۲-۱۱- ویژگیهای شخصیتی بهره‌برداران۶۳

 

۴-۲-۱۲- وجود زمینه مشارکت در مدیریت آبیاری .۶۷

 

۴-۳-نتایج استنباطی.۶۹

 

۴-۳-۱-فرضیه شماره یک- ویژگیهای فردی بهره‌برداران۶۹

 

۴-۳-۲-فرضیه شماره دو- ویژگیهای اقتصادی بهره‌برداران.۷۲

 

۴-۳-۳-فرضیه شماره سه- رضایت بهره‌برداران از وضعیت فعلی مدیریت آبیاری ۷۳

 

۴-۳-۴- فرضیه شماره چهار- نگرش افراد در خصوص مشارکت در مدیریت آبیاری.۷۴

 

۴-۳-۵-فرضیه شماره پنج- ویژگی‌های شخصیتی بهره‌برداران.۷۵

 

۴-۳-۶-فرضیه شماره شش- وجود زمینه مشارکت در مدیریت آبیاری.۷۶

 

۴-۴- نتایج برآورد مدل لاجیت۷۷

 

۴-۵-نتایج آزمون فرضیه‌ها .۸۴

 

فصل پنجم : خلاصه ، نتیجه گیری و پیشنهادات

 

۵-۱-مقدمه۸۵

 

۵-۲- خلاصه۸۵

 

۵-۳- نتیجه گیری.۸۶

 

۵-۴- پیشنهادات.۸۹

 

فهرست منابع۹۱

 

ضمائم.۹۶

 

چکیده:

 

آب از جمله مهمترین عوامل در بقای بشر محسوب می‌شود. محدودیت مطلق این ماده حیاتی به عنوان یک منبع تجدید شونده و قرار گرفتن بخش قابل توجهی از اراضی کشور در مناطق خشک و نیمه خشک، موجب گردیده بخش کشاورزی هر‌روز با محدودیت بیشتر منابع آبی مواجه باشد لذا مدیریت منابع آبی و حفظ و نگهداری آن برای کشور حیاتی محسوب می‌شود. برای تحقق این امر، مشارکت بهره‌برداران در مدیریت آبیاری بسیار ضروری است. تحقیق حاضر در اراضی پایاب سد ستارخان شهرستان اهر صورت گرفته و هدف اصلی آن  تبیین عوامل موثر بر تمایل  بهره‌برداران به مشارکت در مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه آبیاری بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه بهره‌برداران اراضی پایاب سد ستارخان شهرستان اهر با ۱۶۲۴نفر بهره‌بردار می‌باشد که تعداد بهره‌برداران مورد نیاز برای حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول تصحیح شده کوکران محاسبه شده و از طریق نمونه‌گیری طبقه‌ای و انتساب متناسب تعداد ۲۶۰ بهره‌بردار انتخاب شدند. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شد. ابزارگرد‌آوری داده‌ها پرسشنامه و مصاحبه بود. پایایی پرسشنامه تحقیق با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ(۷۸/۰) قابل قبول بود. نتایج مطالعه نشان‌داد که ۵/۷۷ درصد از بهره‌برداران دارای تمایل به مشارکت در مدیریت آبیاری بوده و ۵/۲۲ درصد فاقد تمایل بودند. بین تمایل به مشارکت و متغیرهای میزان مالکیت اراضی، میزان درآمد کشاورزی، تعداد فرزندان، شغل اصلی و جنسیت رابطه معنی‌دار وجود دارد. نتایج رگرسیون لاجیت نشان داد که نزدیک ۸۰ درصد از تغییرات متغیر وابسته را نگرش بهره‌برداران در زمینه مشارکت، فردگرایی، میزان رضایت از وضعیت فعلی مدیریت آبیاری و اعتماد به نفس تبیین کردند.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

۱-۱- مقدمه

 

آب از جمله موثرترین و کاراترین عوامل در بقای بشر محسوب می‌شود که اهمیت آن در نگرش جدید جهانی به عنوان یک کالای مهم اقتصادی- اجتماعی و نیاز اولیه انسان مرتباً درحال افزایش است. محدودیت مطلق این ماده حیاتی به عنوان یک منبع تجدید شونده و قرار گرفتن بخش قابل توجهی از اراضی کشور در مناطق خشک و نیمه خشک، موجب گردیده بخش کشاورزی هر روز با محدودیت بیشتر منابع آبی مواجه باشد. لذا با توجه به شرایط اقلیمی خشک ایران، پژوهش و برنامه‌ریزی در زمینه حفظ و نگهداری از منابع آب برای توسعه کشور امری حیاتی محسوب می شود.

 

ایران با متوسط سالانه نزولات جوی ۲۶۰ میلی لیتراز کشورهای خشک جهان و با منابع آب محدود می‌باشد. بر اساس آمارهای موجود، بخش کشاورزی با ۹۲ درصد مصرف از ۹۳ میلیارد متر مکعب آب استحصالی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب کشور محسوب می شود(زارعی‌دستگردی، ‌۱۳۸۸). مطالعات نشان می دهد که متاسفانه کارایی آبیاری در بخش کشاورزی ۳۰ درصد می‌باشد به عبارت دیگر از ۹۰ میلیارد متر مکعب آبی که در اختیار این بخش قرار می‌گیرد فقط ۲۷ میلیارد متر مکعب آن مورد استفاده قرار می‌گیرد(اسفندیاری و بیات، ۱۳۸۷) .

 

در ایران نظام بهره‌برداری و تشکل و مشارکت مصرف کنندگان آب در بهره‌برداری از منابع آب، از پیشینه غنی برخوردار است. به این ترتیب که تشکل‌های مصرف کنندگان آب در چارچوب بنه‌ها، خیش‌ها و ساختارهای مشابه آن تشکیل شده و افزون بر مدیریت مصرف آب، به عنوان قوی‌ترین نظام اجتماعی تولیدی، عملا دیگر فعالیت‌های جمعی را نیز رهبری می نمودند(پورزند، ۱۳۸۷). پس از اصلاحات ارضی که موجب از بین رفتن تشکل‌های یاد شده و نظام ارباب رعیتی شد مشکلاتی در توسعه و مدیریت منابع آب بوجود آمد که جای خالی این تشکل‌ها  احساس گردید. به دنبال این مشکلات دولت جهت پر کردن جای خالی این تشکل‌ها اقدام به ایجاد شرکت‌های متعددی  مانند  شرکت‌های تعاونی روستایی، شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت‌های تعاونی تولید روستایی نمود.  این شرکت‌ها در عمل موفقیت چندانی بدست نیاوردند و دولت به ناچار  مدیریت توزیع و مصرف آب را به عهده گرفت. با اجرای پروژه‌های عمرانی و بدست گرفتن وظایف نگهداری و بهره‌برداری پروژه‌ها توسط دولت و کنارگذاشته شدن کارگزاران محلی و بها ندادن و بی‌توجهی به نیروهای فعال منطقه که به راحتی می‌توانستند نگهداری و بهره‌برداری این تأسیسات را انجام دهند، دولت ناچار شد بار سنگین هزینه‌های سرمایه‌گذاری، نگهداری و بهر ه‌برداری آنها را تحمل نماید. این فرآیند اگرچه اقتدار دولت را به همراه داشت اما مشکلات فراوانی گریبان‌گیر شبکه‌های آبیاری و زهکشی شد(عربی و محبی، ۱۳۸۷). از جمله این مشکلات که در شبکه‌های آبیاری و زهکشی وجود دارد می توان  نگهداری ضعیف سیستم آبیاری، اتلاف آب و فقدان انگیزه جهت صرفه‌جویی در مصرف آب را نام برد(حیدریان، ۱۳۸۴). لذا جهت رفع مشکلات فوق راه‌حلی که اکثر کشورها از آن استفاده کرده و می کنند، مدیریت مشارکتی آبیاری است.

 

مدیریت مشارکتی را بایستی به عنوان یک فرایند ظرفیت سازی دانست که جامعه محلی را قادر می‌سازد برای توسعه برنامه‌ریزی و مدیریت بهره‌برداری، مسئولیت‌های بیشتری را بپذیرد. مشارکت بهره‌برداران درمدیریت شبکه‌های توزیع آب در جهان از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که سازمانهای مسئول با بررسی زمینه‌های همکاری و مشارکت بهره‌برداران در مدیریت آبیاری وشناسایی و تقویت عواملی که موجب افزایش تمایل و انگیزه آنها در این امر می‌شود موجبات مشارکت هر چه بهتر بهره‌برداران را فراهم می‌کنند. در کشور ما نیز طی برنامه‌های پنج ساله دوم، سوم،‌چهارم و پنجم توسعه کشور به این امر تأکید خاص گردیده است .

 

یکی از طرح‌های آبی که در استان آذربایجان‌شرقی اجرا شده است طرح سد و شبکه ستارخان شهرستان اهر می‌باشد که در راستای سیاست کلی سازمان آب استفاده از مشارکت بهره‌برداران در مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه از اهمیت بسیاری برخوردار است . با توجه به وجود مشکلات متعدد در این شبکه تحقیق حاضر به تبیین عوامل موثر بر تمایل بهره‌برداران به مشارکت در مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه آبیاری در اراضی پایاب سد ستارخان پرداخته تا با شناسایی عوامل موثر بر تمایل بهره‌برداران به مشارکت و جلب مشارکت بهره‌برداران در مدیریت شبکه‌های آبیاری از مشکلات عدیده‌ای که در این شبکه‌ها وجود دارد کاسته شده و شاهد بهبود بهره‌وری آنها باشیم.

 

۲-۱- بیان مسئله

 

مسئله اصلی این پژوهش مشارکت و تمایل بهره‌برداران به مشارکت در مدیریت آبیاری می باشد. تجارب جهانی مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه‌های آبیاری در دهه‌های اخیر در سطح جهانی و به ویژه درکشورهای درحال توسعه نشانگر این است که به امرگسترش توسعه فیزیکی شبکه‌های آبیاری توجه زیادی مبذول گردیده ولی مسئله بهره‌برداری و نگهداری از شبکه‌ها و مشارکت زارعین در امر مدیریت، نگهداری و بهره‌برداری از شبکه‌ها کمتر مدنظر قرارگرفته است. حاصل این عدم توجه در کشورهای درحال توسعه کاهش راندمان کلی آبیاری تا میزان ۲۵ تا ۳۰% و تخریب وفرسودگی ساختار فیزیکی شبکه‌ها می‌باشد. به طورکلی بکارگیری تمهیدات لازم برای بهره‌وری مؤثر از منابع آب دردسترس در راستای بالا بردن راندمان شبکه‌های آبیاری برای آینده‌ای که درآن رقابت برای مصرف آب درحال افزایش است و دولت‌ها یارانه عملیات بهره‌برداری و نگهداری از شبکه‌های آبیاری را محدود و یا حذف خواهند نمود، از طریق مدیریت کارا در قالب تشکل‌های قانونمند آب‌بران(تشکل کشاورزان مصرف کننده آب) قابل حصول می‌باشد(امید و همکاران، ۱۳۸۸).   

 

سیاست واگذاری یا مشارکت کشاورزان در امر مدیریت، بهره‌برداری و نگهداری از شبکه‌های آبیاری از اواخر دهه ۸۰ میلادی و عمدتاً به لحاظ ناتوانی سازمان‌های دولتی مسئول بهره‌برداری و نگهداری شبکه‌ها در امر جمع آوری آب‌بها و بالطبع عدم تأمین هزینه‌های نگهداری و بهره‌برداری سیستم‌های آبیاری مورد توجه خاص قرار گرفته است(همان منبع). با وجود این، انتقال مدیریت آبیاری به کشاورزان به معنی رها کردن مسئولیت‌ها و از سرباز کردن مسا‌ئل و مشکلات آبیاری از سوی دولت نیست بلکه رویکردی مشارکت مدار و مردم مدار برای افزایش بهره‌وری منابع آب و خاک و توسعه پایدار مناطق کشاورزی و روستایی می باشد.

 

در کشور ما اگرچه موضوع مشارکت کشاورزان در امور بهره‌برداری و مدیریت شبکه‌ها در قالب ایجاد تشکل‌های متناسب باکشاورزی مورد توجه بوده لیکن در جهت اجرایی کردن آن، آئین‌نامه عملیاتی خاصی تدوین نشده است. از مرداد ماه سال ۱۳۷۸ کمیته مشترک وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی جهت کمک به شکل‌گیری تشکل‌های کشاورزی به وجود آمده لیکن توفیق چندانی در این رابطه حاصل نشده است.عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی در این عدم موفقیت نقش دارند از عوامل فرهنگی و اجتماعی که مانعی در برابر موفقیت شبکه های آبیاری و انتقال مدیریت محسوب می‌شود این است که متأسفانه در اکثر شبکه‌های آبیاری مدرن کشور، کشاورزان حفظ و نگهداری آن را از وظایف محرز بخش دولتی می‌دانند وبه نظر می‌رسد این طرزتفکر یکی از دلایل جدایی بهره‌برداران از بدنه مدیریت دولتی و مانعی درجهت مشارکت بهره‌برداران باشد بایستی توجه داشت طراحی و اجرای برنامه‌های مدیریت مشارکت مدار آبیاری زمانی به مخاطره افتاده و به شکست می‌انجامدکه به علایق و نیاز‌های کشاورزان توجه کافی نشود. مسایل و مشکلات اقتصادی معمولاپررنگ‌تراز سایر عوامل به چشم می‌خورد وافزایش هزینه‌های نگهداری سد و شبکه به عنوان مهمترین عامل و مشکل نگهداری ضعیف و کارایی پایین این شبکه‌ها قلمداد می‌شود در صورتی‌که

 

 بررسی‌ها نشان می‌دهد نگهداری ضعیف شبکه‌های آبیاری فقط یک مشکل مالی نیست بلکه ریشه در مسایل مدیریتی دارد.

 

  با توجه به اینکه توسعه فیزیکی شبکه‌های آبیاری در کشورمان بدون توجه به بهره‌برداری و نگهداری شبکه‌ها و مشارکت بهره‌برداران در این مورد صورت گرفته، درحال حاضر کارایی این شبکه‌ها پایین و حدود ۳۰ درصد می‌باشد(امید و همکاران، ۱۳۸۸). دولت نیز علی رغم اینکه در برنامه‌های مختلف توسعه به جلب مشارکت بهره‌برداران تاکید داشته و وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو به دنبال تحقق این امر هستند، جلب مشارکت بهره‌برداران به کندی صورت گرفته و کارایی شبکه‌های آبیاری همچنان پایین است.

 

 سد ستارخان شهرستان اهر نیز یکی از طرح‌هایی است که در استان آذربایجان‌شرقی اجرا شده و درمرحله بهره‌برداری می‌باشد و سازمان آب استان نیز به جلب مشارکت بهره‌برداران پایاب سد جهت ارتقای کارایی سد و شبکه و کاهش بار مالی دولت جهت نگهداری شبکه تاکید دارد. سوال اصلی این است که چه عواملی بر نظر موافق یا مخالف بهره‌برداران در مورد مشارکت در مدیریت و نگهداری شبکه آبیاری تاثیر می‌گذارند و این پژوهش به دنبال تبیین این عوامل است تا با تقویت نقاط مثبت و رفع محدودیت‌ها موجبات مشارکت بیشتر بهره‌برداران را فراهم آورد.

 

 با توجه به مطالعاتی که در منطقه مورد مطالعه انجام شده و طرحهای آبی اجرا شده نشان می‌دهد که میزان مشارکت بهره‌برداران در مدیریت آبیاری در حد مطلوب و بالایی قرار دارد. در‌مطالعه‌ای که در منطقه مورد مطالعه یعنی اراضی پایاب سد ستارخان اهرتوسط دفتر مطالعات سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی صورت گرفته این موضوع را تایید می‌کند( دفتر مطالعات سازمان آب آذربایجانشرقی ۱۳۷۴) در طرحهای مشابه در دیگر نقاط منطقه نیز همین امر مورد تایید است . در طرح سد و شبکه قیصرق سراب که توسط سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان ‌شرقی به اجرا درآمده ، مطالعات نشان دهنده مشارکت بیش از ۹۰ درصدی بهره‌برداران درمدیریت آبیاری شبکه می باشد(دباغی، ۱۳۹۰).

 

۳-۱- اهمیت و ضرورت موضوع

 

مهمترین ضرورتهای ظهور مدیریت مشارکتی آبیاری در کشورهای مختلف شامل؛کمبود سرمایه- گذاری دولت در بخش آبیاری، نگهداری نامناسب سیستم‌های آبیاری، عدم توانایی دولت درجمع کردن پول کافی از مصرف‌کنندگان آب و عملکرد ضعیف سیستم‌های آبیاری می‌باشند(تبرایی و همکاران،۱۳۹۰). در این رابطه تلاش‌های زیادی درکشورهای مختلف جهت انتقال مدیریت سیستم‌های آبیاری از دولت به بخش خصوصی یا سازمان‌های محلی صورت گرفته است.

 

 انتقال مسئولیت‌ها از سوی سیاست‌گذاران به عنوان روشی برای کاهش فشار بر منابع مالی دولتها، بهبود عملکرد کشت آبی و اطمینان ازپایداری بلندمدت سیستم‌های آبیاری در نظرگرفته شده و برای بهره‌برداران نیز مشارکت درمدیریت آبیاری پیامدهایی نظیر: کاهش مشکلات کم آبی، تأمین آب در طول مراحل رشد گیاه، افزایش عملکرد محصولات ومازاد عرضه آب و در نتیجه  بهره‌برداری بهینه از منابع آب و افزایش درآمد و عملکرد، افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی، افزایش تراکم کشت، کسب اطمینان کشاورز از نظرتأمین غذا و درآمد، کاهش مهاجرت، بهبود شرایط اقتصادی مردم، افزایش فعالیتهای اقتصادی، توزیع عادلانه آب و کاهش فقر ، کاهش هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری وپرسنلی، افزایش روحیه همکاری و تعاون بین کشاورزان وکشاورزان و دولت، افزایش احساس مسئولیت و مالکیت کشاورزان نسبت به استفاده از شبکه آبیاری و حفاظت از آن‌ها و توزیع بهتر آب را در پی دارد(تبرایی و همکاران،۱۳۹۰).

 

با توجه به اهمیت موضوع، در کشور ما نیز از سال ۱۳۷۰ مسئله جلب مشارکت بهره‌برداران در دستورکار بخشهای آب و کشاورزی قرار گرفته و در برنامه‌های توسعه کشور نیز بر آن تاکید شده است لیکن تا کنون توفیق چندانی حاصل نشده است. بهره‌برداران تمایل چندانی برای مشارکت در مدیریت آبیاری نداشته و نگهداری و مدیریت شبکه‌ها را از وظایف دولت می‌دانند. با وجود اینکه مشارکت منسجم واصولی تشکل‌های بهره‌برداران در مدیریت آب که در نهایت به انتقال مدیریت آب می انجامد، نیازمند تدوین قوانین لازم و حمایت‌های دولتی متعدد است اما تمایل بهره‌برداران به مشارکت در مدیریت منابع آب از مهمترین ضروریات است چرا که مشارکت به هر صورتی که باشد باید ناشی از تمایل درونی افراد بوده و چنانچه افراد دریابند که همکاری و مشارکت آنها می‌تواند مشکلی از مشکلات زندگی اجتماعی و اقتصادی آنها را برطرف سازد، در مشارکت درنگ نخواهند کرد(سالکی، ۱۳۶۹).

 

با توجه به اهمیت مشارکت بهره‌برداران در مدیریت آبیاری و نگهداری شبکه ضرورت انجام  تحقیق از جهات زیرقابل ذکر می باشد.

 

۱-افزودن بر غنای ادبیات مشارکت در منطقه مورد مطالعه در زمینه مدیریت شبکه‌های آبیاری

 

۲-تبیین جایگاه مطالعات اجتماعی در طرحهای منابع آب قبل از اجرا و نگهداری این طرحها

 

۳-آگاهی از دیدگاه های بهره‌برداران در خصوص مشارکت و ارائه آن به سازمان‌های ذیربط جهت بهره‌گیری در جریان انتقال مدیریت آبیاری به بهره‌برداران

بررسی اثربخشی سیاست‌های تامین مسکن اقشار کم‌درآمد درایران(مقایسه تطبیقی برنامه‌های توسعه سوم و چهارم بعد از انقلاب)

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

متن پایان نامه :

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست مطالب:

 

فصل اول: مقدمه ۱

 

۱-۱- طرح مسئله و ضرورت تحقیق ۳

 

۱-۲- اهداف تحقیق ۵

 

۱-۳- سؤالات تحقیق ۵

 

۱-۴- پیشینه تحقیق ۵

 

۱-۵- فرضیه تحقیق ۱۴

 

۱-۶- روش تحقیق ۱۴

 

۱-۷- مراحل تحقیق ۱۵

 

۱-۸- روش و ابزار گردآوری اطلاعات. ۱۶

 

۱-۹- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات. ۱۶

 

فصل دوم: مبانی نظری. ۱۷

 

۲-۱- ترمینولوژی ۱۸

 

۲-۱-۱-  مقایسه تطبیقی ۱۸

 

۲-۱-۲-  شکست بازار در تامین مسکن ۱۸

 

۲-۱-۳-  اثربخشی ۱۹

 

۲-۱-۴-  مسکن ۱۹

 

۲-۱-۵-  فقر  ۲۰

 

۲-۱-۶-  گروه هدف. ۲۱

 

۲-۱-۶-۱-نظریه‌های اقتصادی- اجتماعی با تاکید بر هدف‌گرایی در برنامه‌ریزی مسکن. ۲۲

 

۲-۱-۷-  ضریب جینی ۲۴

 

۲-۱-۷-۱-درآمد مصرفی. ۲۵

 

۲-۱-۸-  فقر درآمدی ۲۵

 

۲-۱-۸-۱-جایگاه مسکن در سنجش فقر. ۲۵

 

۲-۱-۸-۲- فقر مسکن. ۲۶

 

۲-۱-۹-  بی ثباتی بازار مسکن ۲۷

 

۲-۱-۱۰-. سیاست های مالیاتی و مسکن ۲۷

 

۲-۱-۱۱-. سیاست های پولی ۲۸

 

۲-۱-۱۲- سیاست تامین مالی مسکن ۲۹

 

۲-۱-۱۳- مسکن عمومی ۳۱

 

۲-۱-۱۴- مسکن اجتماعی ۳۱

 

۲-۱-۱۵-مسکن مقرون‌به‌صرفه(قابل پرداخت) ۳۲

 

۲-۱-۱۶-                                                                سیاست های توانمندسازی ۳۳

 

۲-۱-۱۷- سیاست زمین و خدمات. ۳۳

 

۲-۱-۱۸-. کمک به خودیاری مسکن ۳۴

 

۲-۱-۱۹-. ارتقاء سکونتگاه های غیر رسمی ۳۵

 

۲-۱-۲۰- بازار زمین ۳۵

 

۲-۱-۲۰-۱-تاثیر بازار زمین بر اقشار کم‌درآمد ۳۶

 

۲-۱-۲۰-۲- سیاست زمین. ۳۶

 

۲-۱-۲۰-۳-سیاست‌گذاری در حوزه زمین شهری. ۳۷

 

۲-۱-۲۰-۴-اصول سیاست افزایش دسترسی اقشار کم‌درآمد به زمین. ۳۷

 

۲-۲- مداخله دولت در تامین مسکن اقشار کم‌درآمد. ۳۸

 

۲-۲-۱-  دیدگاه مکاتب مختلف اقتصادی در خصوص نوع و حوزه مداخله دولت. ۳۸

 

۲-۲-۲-  لزوم دخالت دولت در تامین مسکن کم‌درآمدها ۴۰

 

۲-۲-۳-  رده بندی مداخله دولت ها در تامین مسکن کم‌درآمدها ۴۱

 

۲-۲-۳-۱-دوره قبل از بحران اقتصادی۱۹۳۰(عصر کلاسیک) ۴۱

 

۲-۲-۳-۲-عصر کینزگرایی(پس از بحران) ۴۱

 

۲-۲-۳-۲-۱-مسکن عمومی. ۴۲

 

۲-۲-۳-۲-۲-مسکن خودیار. ۴۴

 

۲-۲-۳-۳-دوره دولت رفاه(۱۹۷۰-۱۹۵۰) ۴۵

 

۲-۲-۳-۳-۱-برنامه ارتقاء سکونتگاه‌ها ۴۷

 

۲-۲-۳-۳-۲-یارانه مسکن. ۴۸

 

۲-۲-۴-  سیاست زمین و خدمات. ۴۸

 

۲-۲-۴-۱-دوره دولت حداقل (۱۹۹۵-۱۹۸۰) ۴۹

 

۲-۲-۴-۱-۱-توانمندسازی. ۵۰

 

۲-۲-۴-۲-دولت کارآمد: راهبرد نهایی مدیریت توسعه(بعد از ۱۹۹۵) ۵۱

 

۲-۲-۴-۲-۱-مسکن اجتماعی. ۵۲

 

۲-۲-۴-۲-۱-۱-سازمان های مسکن اجتماعی. ۵۲

 

۲-۲-۴-۲-۲-مسکن مقرون‌به‌صرفه ۵۳

 

۲-۳- بررسی سیاست های تامین مسکن کم‌درآمدها در کشورها ۵۴

 

۲-۳-۱-  بررسی کلی سیاست های تامین مسکن کم‌درآمدها در کشورهای درحال‌توسعه. ۵۴

 

۲-۳-۱-۱-بررسی نمونه‌های موردی سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها درکشورهای درحال‌توسعه ۵۵

 

۲-۳-۱-۱-۱-سیاست مسکن در کلمبیا ۵۵

 

۲-۳-۱-۱-۲-سیاست های تامین مسکن کم درآمدها در چین. ۵۷

 

۲-۳-۱-۱-۳-سیاست‌های مسکن در ترکیه ۵۹

 

۲-۳-۱-۱-۳-۱-پروژه‌های مسکن اجتماعی ساخته شده توسط TOKI 61

 

۲-۳-۱-۱-۳-۲-پروژه های به اشتراک گذاری درآمد ۶۲

 

۲-۳-۱-۱-۴-سیاست‌های تامین  مسکن کم‌درآمدها در نیجریه ۶۳

 

۲-۳-۱-۱-۴-۱-توسعه مسکن انبوه (در نیجریه) ۶۳

 

۲-۳-۱-۱-۵-سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها در مکزیک. ۶۵

 

۲-۳-۱-۱-۶-بررسی سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها  در هند ۶۷

 

۲-۳-۱-۱-۶-۱-برنامه‌های یارانه مسکن برای فقرا ۶۷

 

 

۲-۳-۱-۱-۷-سیاست تامین مسکن کم‌درآمدها در اوگاندا ۶۸

 

۲-۳-۲-  بررسی کلی سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها در کشورهای توسعه یافته. ۷۰

 

۲-۳-۲-۱-سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۷۱

 

۲-۳-۲-۱-۱-بررسی نحوه اجرا و مدیریت مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری در سیستم برنامه‌ریزی مسکن کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۷۲

 

۲-۳-۲-۲-سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها در ایالات متحده آمریکا ۷۳

 

۲-۳-۲-۲-۱-سیاست‌های مسکن در بحران بزرگ اقتصادی. ۷۳

 

۲-۳-۲-۲-۲-بحران مسکن پس از جنگ. ۷۴

 

۲-۳-۲-۲-۳-مسکن درمانی برای بحران شهری. ۷۴

 

۲-۳-۲-۲-۴-بحران سیاسی. ۷۵

 

۲-۳-۲-۳-سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها در استرالیا ۸۰

 

۲-۴- شاخص‌های مسکن ۸۳

 

۲-۴-۱-۱-شاخص کلیدی مسکن ارائه شده توسط بانک جهانی و UNCHS 86

 

۲-۴-۱-۲-شاخص کلیدی مسکن در کشورهای اروپایی. ۸۷

 

۲-۴-۱-۳-شاخص‌های مسکن استرالیا ۸۷

 

۲-۴-۱-۴-شاخص‌های مسکن ارائه شده توسط Habitat II و Istanbul+5 88

 

۲-۴-۱-۵-شاخص‌های مسکن در کشورهای OECD. 89

 

۲-۴-۱-۶-جمع‌بندی شاخص‌های مسکن. ۸۹

 

۲-۴-۱-۷-آموزه‌های بررسی تجارب جهانی. ۹۰

 

۲-۵- جمع‌بندی فصل ۹۱

 

فصل سوم: مسکن در برنامه های توسعه ۹۶

 

مقدمه   ۹۷

 

۳-۱- بررسی تاریخ تحولات نقش دولت در اقتصاد ایران ۹۷

 

۳-۲- چارچوب سیاست‌گذاری در بخش مسکن ۹۸

 

۳-۲-۱-  برنامه اول توسعه‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی(۱۳۷۲-۱۳۶۸) ۹۸

 

۳-۲-۲-  برنامه دوم توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی(۱۳۷۸-۱۳۷۴) ۹۹

 

۳-۲-۳-  برنامه سوم توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی(۱۳۸۳-۱۳۷۹) ۱۰۱

 

۳-۲-۳-۱-بررسی روند تحولات عوامل تولید در برنامه سوم ۱۰۳

 

۳-۲-۳-۲-بررسی عملکرد کلی سیاست‌های اتخاذ شده در رابطه با مسکن کم‌درآمدها در برنامه سوم        . ۱۰۴

 

۳-۲-۳-۲-۱-انبوه‌سازی مسکن در برنامه سوم ۱۰۴

 

۳-۲-۳-۲-۲-اجرای سیاست احداث مسکن استیجاری و اجاره به شرط تملیک. ۱۰۷

 

۳-۲-۴-  برنامه چهارم توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی(۱۳۸۸-۱۳۸۴) ۱۰۹

 

۳-۲-۴-۱-بررسی روند تحولات عوامل تولید در برنامه چهارم ۱۱۱

 

۳-۲-۴-۲-بررسی عملکرد کلی سیاست‌های اتخاذ شده در رابطه با مسکن کم‌درآمدها در برنامه چهارم     ۱۱۱

 

۳-۲-۴-۳-سیاست زمین صفر(مسکن مهر) ۱۱۱

 

۳-۳- جمع‌بندی ۱۱۶

 

فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل ۱۱۸

 

مقدمه ۱۱۹

 

۴-۱-۱-  تغییرات جمعیت، خانوار و بعد خانوار ۱۲۱

 

۴-۱-۲-  بررسی و تحلیل روند ساخت‌وساز مسکن ۱۲۳

 

۴-۱-۲-۱-پروانه های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری ها ۱۲۴

 

۴-۱-۲-۲-بررسی پروانه های ساختمانی صادره برحسب شیوه ساخت ۱۲۵

 

۴-۱-۱-  مسکن و اقتصاد خانوار ۱۲۶

 

۴-۱-۱-۱-توزیع درآمد ۱۲۶

 

۴-۱-۱-۲-بررسی هزینه و درآمد خانوار. ۱۳۰

 

۴-۱-۱-۳-هزینه مسکن خانوار. ۱۳۲

 

۴-۱-۲-  بررسی شاخص دسترسی به مسکن و طول دوره انتظار برای دستیابی به مسکن ۱۳۸

 

۴-۱-۳-  واحد های مسکونی موجود بر حسب نحوه تصرف. ۱۳۹

 

۴-۱-۴-  بررسی روند تحولات موجودی مسکن و تعادل آن با جمعیت و خانوار ۱۴۰

 

۴-۱-۴-۱-بررسی روند تحولات موجودی مسکن در سال‌های ۱۳۶۵ الی ۱۳۹۰٫ ۱۴۰

 

۴-۱-۴-۲-بررسی و تحلیل توزیع خانوار در واحد های مسکونی ۱۳۶۵تا ۱۳۹۰٫ ۱۴۲

 

۴-۱-۴-۲-۱-تراکم نفر در واحد مسکونی. ۱۴۲

 

۴-۱-۴-۲-۲-تراکم خانوار در واحد مسکونی. ۱۴۲

 

۴-۱-۴-۲-۳-مسکن به ازاء هزار نفر جمعیت ۱۴۳

 

۴-۱-۵-  روند تحولات قیمت مسکن ۱۴۳

 

۴-۱-۶-  نقش دولت و بخش خصوصی در تامین مسکن ۱۴۵

 

۴-۱-۶-۱-سرمایه‌گذاری دولت در تامین مسکن. ۱۴۵

 

۴-۱-۶-۲-سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در واحدهای مسکونی مناطق شهری کشور به تفکیک ساختمان های شروع شده، نیمه تمام و تکمیل شده ۱۴۸

 

۴-۲- تجزیه‌وتحلیل شاخص‌های بررسی شده در طول برنامه سوم وچهارم. ۱۵۱

 

۴-۳- جمع‌بندی ۱۷۵

 

فصل پنجم: پاسخ به سوالات و نتیجه‌گیری. ۱۷۷

 

مقدمه ۱۷۸

 

۵-۱- پاسخ به سوالات. ۱۸۰

 

۵-۲- نتیجه‌گیری ۱۸۷

 

منابع فارسی. ۱۹۲

 

منابع انگلیسی. ۱۹۵

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول شماره ۱: مسکن مقرون‌به‌صرفه در چین. ۵۹

 

جدول شماره ۲: خلاصهای از برنامههای تامین مسکن کمدرآمدها در کشورهای مختلف. ۹۴

 

جدول شماره ۳: روند تحولات شاخص بهای اقلام کلیدی در بخش مسکن(برنامه سوم) ۱۰۴

 

جدول شماره ۴:تولید در بخش مسکن طی برنامه سوم ۱۰۶

 

جدول شماره ۵: سهم ساختمان‌های سه طبقه و بیشتر در ساخت‌و سازهای مناطق شهری طی دوره برنامه سوم ۱۰۶

 

جدول شماره ۶: روند تحولات شاخص بهای اقلام کلیدی در بخش مسکن(برنامه چهارم) ۱۱۱

 

جدول شماره ۷:مشخصات کلی حجم ساخت‌و ساز در مسکن مهر(هزارواحد) ۱۱۳

 

جدول شماره ۸: برآورد میزان نقدینگی خانوارهای شهری جهت خرید مسکن در سال ۱۳۸۸ میلیون ریال- درصد ۱۱۵

 

جدول شماره ۹: تغییرات جمعیت و خانوار کل کشور در نقاط شهری و روستایی در سال‌های ۹۰-۱۳۳۵٫ ۱۲۲

 

جدول شماره ۱۰: مقایسه تغییرات نرخ رشد جمعیت و خانوار کل کشور در نقاط شهری و روستایی در سال‌های۹۰-۱۳۳۵  ۱۲۳

 

جدول شماره ۱۱: پروانه های ساختمانی صادر شده برای احداث ساختمان مسکونی بر حسب تعداد واحد مسکونی، مساحت زمین و مساحت زیربنا در نقاط شهری(فقره- هزار مترمربع) ۱۲۴

 

جدول شماره ۱۲: روند تحولات متوسط زیربنای هر واحد مسکونی در نقاط شهری کل کشور طی سال‌های ۱۳۸۰-۱۳۹۱  ۱۲۵

 

جدول شماره ۱۳: پروانه های ساختمانی صادر شده در مناطق شهری برحسب شیوه ساخت در سال‌های ۱۳۸۵تا۱۳۹۰  ۱۲۶

 

جدول شماره ۱۴: ضریب جینی و سهم هزینه ناخالص سرانه هر دهک در سال‌های ۹۱-۱۳۸۰: کل کشور(دهک وزنی) ۱۲۸

 

جدول شماره ۱۵: متوسط هزینه‌های خالص سالانه یک خانوار شهری و روستایی(ریال) ۱۳۰

 

جدول شماره ۱۶: متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری و روستایی (ریال) ۱۳۱

 

جدول شماره ۱۷: متوسط هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار(ریال) ۱۳۳

 

جدول شماره ۱۸: متوسط هزینه ناخالص سالانه مسکن یک خانوار شهری در هر یک از دهکهای هزینه سالانه(ریال) ۱۳۴

 

جدول شماره ۱۹: متوسط هزینه ناخالص سالانه مسکن یک خانوار روستایی در هر یک از دهکهای هزینه سالانه(ریال) ۱۳۶

 

جدول شماره ۲۰: تحولات شاخصهای دستیابی به مسکن، طول دوره انتظار،درآمد خانوار و قمیت مسکن در بازه زمانی۹۱-۱۳۷۹  ۱۳۹

 

جدول شماره ۲۱: خانوارهای شهری ساکن در کشور بر حسب نحوه تصرف مسکن ۹۰-۱۳۷۵ (درصد) ۱۴۰

 

جدول شماره ۲۲: روند تحولات موجودی مسکن مناطق شهری و روستایی کشور در سالهای ۱۳۶۵تا۱۳۹۰(میلیون واحد) ۱۴۱

 

جدول شماره ۲۳: متوسط موجودی مسکن سالانه اضافه شده مناطق شهری و روستایی کشور در سالهای۹۰-۱۳۶۵  ۱۴۱

 

جدول شماره ۲۴: تحولات شاخص نفر در واحد مسکونی در سالهای۹۰-۱۳۶۵٫ ۱۴۲

 

جدول شماره ۲۵: تحولات تراکم خانوار در واحد مسکونی در سالهای ۱۳۶۵ تا۱۳۹۰(میلیونواحد) ۱۴۲

 

جدول شماره ۲۶: واحدهای مسکونی موجود به ازای هزار نفر جمعیت در سالهای ۹۰-۱۳۶۵٫ ۱۴۳

 

جدول شماره ۲۷: روند تغییرات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی و شاخص بهای مسکن. ۱۴۴

 

جدول شماره ۲۸: متوسط نرخ رشد سالانه قیمت مسکن در سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۱(درصد) ۱۴۵

 

جدول شماره ۲۹: اعتبارات عمرانی دولت در فصل مسکن(میلیون ریال) ۱۴۶

 

جدول شماره ۳۰: خانوارهای دریافت کننده زمین برای ساخت واحد مسکونی و مساحت اراضی واگذار شده توسط سازمان ملی زمین و مسکن  ۱۴۷

 

جدول شماره ۳۱: احداث مسکن محرومین توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. ۱۴۸

 

جدول شماره ۳۲: سرمایه ­گذاری بخش خصوصی در واحدهای مسکونی مناطق شهری کشور (میلیارد ریال) ۱۴۹

 

جدول شماره ۳۳: چارچوب سیاست‌گذاری در بخش مسکن در برنامه‌های توسعه سوم و چهارم ۱۸۱

 

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودار شماره ۱: مدل مفهومی تامین مسکن در کشورهای درحال‌توسعه ۵۵

 

نمودار شماره ۲: شکل‌گیری برنامه های توسعه در رده‌های زمانی مداخله دولت ۹۸

 

نمودار شماره ۳: متوسط زمین اختصاص داده شده به هر واحد مسکونی در مناطق شهری ۱۰۷

 

نمودار شماره ۴: مقایسه مسکن استیجاری دولتی و طرح الغدیر. ۱۰۸

 

نمودار شماره ۵: روند تحولات تولید مسکن در نقاط شهری کل کشور طی سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۸۰٫ ۱۵۳

 

نمودار شماره ۶: کمبود مسکن به ازای یک خانوار در مسکن در سال‌های ۱۳۹۰-۱۳۸۵٫ ۱۵۴

 

نمودار شماره ۷: سهم بودجه تامین مسکن کم‌درآمدها نسبت به بودجه کل مسکن در سال‌های ۹۱-۱۳۷۹٫ ۱۵۵

 

نمودار شماره ۸: احداث مسکن محرومین توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. ۱۵۶

 

نمودار شماره ۹: توان تامین مسکن در دهک‌های درآمدی ۱۵۷

 

نمودار شماره ۱۰: روند تحولات متوسط زمین هر واحد مسکونی در نقاط شهری کل کشور طی سال‌های ۱۳۸۰-۱۳۹۱  ۱۵۸

 

نمودار شماره ۱۱: مقایسه میزان سرمایه‌گذاری دولت و بخش خصوصی در تامین مسکن. ۱۵۹

 

نمودار شماره ۱۲: سهم هزینه ناخالص سرانه هر دهک در سال‌های ۹۱-۱۳۸۰ درکل کشور. ۱۶۰

 

نمودار شماره ۱۳: سهم ده درصد ثروتمندترین به ده درصد فقیرترین جمعیت ۱۶۰

 

نمودار شماره ۱۴: نرخ رشد سالانه مخارج خانوار بر حسب درصد(سرانه)۹۰-۱۳۸۰٫ ۱۶۱

 

نمودار شماره ۱۵: متوسط هزینه‌های ناخالص غیرخوراکی سالانه یک خانوار شهری ‌در هر یک از دهک‌های درآمدی(برحسب ریال)-۱۳۷۹  ۱۶۲

 

نمودار شماره ۱۶: متوسط هزینه‌های ناخالص غیرخوراکی سالانه یک خانوار شهری در هر یک از دهک‌های درآمدی (برحسب ریال)-۱۳۸۸  ۱۶۲

 

نمودار شماره ۱۷: سهم هزینه مسکن در سبد خانوار طی سال‌های۱۳۷۹-۱۳۹۰٫ ۱۶۳

 

نمودار شماره ۱۸: مقایسه سهم مسکن در دهک‌های درآمدی یک تا چهار در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۰٫ ۱۶۴

 

نمودار شماره ۱۹: تغییرات شاخص بهای مسکن. ۱۶۵

 

نمودار شماره ۲۰:تحولات نرخ تورم در بازه زمانی۱۳۹۰-۱۳۷۹٫ ۱۶۶

 

نمودار شماره ۲۱: نرخ خانه‌های خالی در مناطق شهری کشور ۱۳۸۵الی ۱۳۹۰(درصد) ۱۶۷

 

نمودار شماره ۲۲: کمبود مسکن به ازای یک خانوار در مسکن ۱۳۹۰-۱۳۶۵٫ ۱۶۸

 

نمودار شماره ۲۳: روند تحولات شاخص دسترسی مسکن در بازه زمانی۱۳۹۱-۱۳۷۹٫ ۱۶۹

 

نمودار شماره ۲۴: شاخص دسترسی مسکن به درآمد سالانه خانوار در دهک های مختلف درآمدی۱۳۸۳ و ۱۳۸۶  ۱۷۰

 

نمودار شماره ۲۵: شاخص دسترسی به مسکن در دهک‌های درآمدی مختلف در ایران در مقایسه با استاندارد بین المللی  ۱۷۰

 

نمودار شماره ۲۶: بررسی شاخص دوره انتظار در بازه زمانی۱۳۹۱-۱۳۷۹٫ ۱۷۱

 

نمودار شماره ۲۷: مقایسه بانک پذیر بودن اقشار کم درآمد در برنامه های سوم و چهارم ۱۷۳

 

نمودار شماره ۲۸: بررسی نرخ مالکیت در دهک‌های درآمدی(درصد) ۱۷۴

 

نمودار شماره ۲۹: دسته بندی اهداف، سوالات و فرضیه‌ها ۱۷۸

 

نمودار شماره ۳۰: مقایسه تحولات قیمت عوامل تولید در برنامه سوم و چهارم ۱۸۲

 

نمودار شماره ۳۱: درصد سهم عملکرد واحدهای استیجاری از برنامه ۱۸

 

چکیده

 

مسکن همواره به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نیازهای بشر مطرح شده است. اما هنوز در سطح جهان بسیاری از مردم بویژه اقشار کم‌درآمد از برآورده نمودن این نیاز اصلی ناتوان هستند، بنابراین از نظر اقتصاددانان تامین مسکن اقشار کم‌درآمد از مصادیق شکست بازار محسوب شده و مداخله دولت را می‌طلبد. در ایران نیز تامین مسکن اقشار کم‌درآمد در مواد مختلف قانونی یکی از مهم‌ترین وظایف دولت شناخته شده است.

 

 

در این راستا دولت با اتخاذ سیاست‌هایی در قالب برنامه‌های پنج ساله توسعه اقتصادی-اجتماعی در جهت تامین مسکن اقشار کم‌درآمد گام برداشته است. در راستای بررسی اثربخشی سیاست‌های اتخاذ شده، بویژه در دهه هشتاد، پایان‌نامه حاضر به بررسی چارچوب شکل‌گیری سیاست‌های مسکن کم‌‌درآمدها در برنامه‌های سوم و چهارم، تغییرات قیمت عوامل تولید در طول این دو برنامه و اهداف کلی سیاست‌های تامین مسکن کم‌درآمدها و نهایتا میزان اثربخشی این سیاست‌ها در تامین مسکن کم‌درآمدها با مطالعه تغییرات شاخص‌های مسکن برای این قشر از جامعه پرداخته است. در این راستا بعد از جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز از منابع معتبر ملی، با بهره گرفتن از روش تحیلی- توصیفی و تحلیل قیاسی ابتدا به توصیف داده‌ها پرداخته و نهایتا آن‌ها را با هم مقایسه نموده‌ایم.

 

نتایج حاکی از آن است که برنامه‌های تامین مسکن کم‌درآمدها در طول مدت مورد بررسی، در راستای برطرف نمودن مشکلات و مسائل زمینه‌ای شکل ‌گرفته‌اند، همچنین اوج قیمت عوامل تولید در سال‌های پایانی برنامه چهارم بوده است. از طرفی اگرچه سیاست انبوه‌سازی مسکن و مسکن استیجاری در برنامه سوم در دسترسی به اهداف کلی خود موفق بوده‌اند، اما قادر به بهبود شاخص‌های مسکن برای کم‌درآمدها نبوده‌اند در حالی‌که سیاست مسکن مهر در برنامه چهارم نه‌تنها در دست‌یابی به هدف کلی خود موفق نبود، بلکه شاخص‌های مسکن کم‌درآمدها را نیز نسبت به دوره پیشین وخیم‌تر نموده است.

 

به‌طوری‌که شاخص دسترسی به مسکن و طول دوره انتظار برای خرید مسکن برای دهک‌های یک تا چهار، در برنامه چهارم بیش‌تر از برنامه سوم بوده و در مقایسه با استاندارد بین‌المللی در وضعیت بحرانی قرار دارد. همچنین شاخص مالکیت مسکن اگرچه برای گروه کم‌درآمد بهبود یافته است اما نشان‌دهنده گرایش این قشر از جامعه به سکونت در سکونتگاه‌های غیررسمی می‌باشد. تراکم خانوار در واحد مسکونی نیز برای این قشر از جامعه همچنان بالاتر از متوسط جامعه می‌باشد.

 

نهایتا با توجه به مطالعات صورت گرفته ضمن نتیجه‌گیری کلی، پس از پاسخ به سوالات مطرح شده، در راستای بهبود مسائل و مشکلات موجود در تامین مسکن اقشار کم‌درآمد پیشنهاداتی ارائه شده است.

 

مقدمه

 

مسکن­ به همراه خوراک و پوشاک از دیرباز به­عنوان اصلی­ترین نیاز جوامع انسانی مطرح بوده است. کارکرد اصلی مسکن علاوه بر نقش آن به­عنوان سرپناه، فراهم آوردن شرایط مطلوب برای خانواده به­منظور تحقق فعالیت­های خانوادگی است. از سوی دیگر، اهمیت بازتاب­های اقتصادی-اجتماعی مسکن موجب گردیده تا دولت­ها توجه ویژه­ای به این بخش داشته باشند و در صدد برنامه ­ریزی  مسکن به­منظور نیل به توسعه اجتماعی و اقتصادی برآیند.

 

” برنامه ­ریزی مسکن عبارت از تلاشی متمرکز به­منظور یافتن راهکارهای تامین سرپناه است، که می­توان آن­را در قالب جستجوی چارچوبی برای منطقی کردن روابط دو سویه بین بخش عرضه و تقاضا خلاصه کرد. در این چارچوب، افزایش کارآیی بخش عرضه، توانمندسازی بخش تقاضا، شفاف و سازگار کردن روابط بین آن­ها و انطباق زمانی و مکانی این دو، در جهت دستیابی به بهترین نتایج و حصول مطلوبیت لازم، می ­تواند اقدام­های مورد انتظار در برنامه ­ریزی  بخش مسکن را رقم زند” (امچکی, ۱۳۷۹, ص. ۶).

 

بنابراین برنامه ­ریزی  مسکن، باید در جهت شناخت ویژگی­های متعدد بازار مسکن و بهبود آن در جهت ایجاد عدالت در دسترسی به مسکن مناسب برای همه اقشار جامعه صورت گیرد. “امروزه یکی از ویژگی­های بازار مسکن در کشورمان فقدان بهره­ مندی عادلانه اقشار مختلف جامعه از نعمت­های رشد تولید مسکن در چند سال اخیر می­باشد. شاید به همین دلیل توجه به وضعیت مسکن اقشار کم­درآمد را بتوان به­عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه ­ریزی­های آتی مسکن تلقی کرد” (یزدانی, ۱۳۸۴, ص. ۱۴). زیرا برای بسیاری از بی­خانمانان و قشر فقیر هزینه مسکن و هزینه اجاره قابل پرداخت نیست (Balchin & Stewart, 2001) و بخش عمده­ای از خانوارهای بدون مسکن را خانوارهای با درآمد کم و متوسط تشکیل می­ دهند که به­دلیل مشکلات اقتصادی و درآمد ناچیز قادر به تامین مسکن خود نیستند.

 

پدیده بی­مسکنی یا بدمسکنی اقشار کم­درآمد شهری از جمله مسائلی هستند که به­طور نسبی در همه کشورهای دنیا وجود دارد. هر کشوری بنا بر ماهیت سیاسی ایدئولوژی حاکم، امکانات مالی و دیدگاه­های صاحب­نظران خود، روش­های مختلفی را برای بهبود وضعیت مسکن اتخاذ می­نماید. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همواره از سوی سیاست­مداران و یا کارشناسان، راهبردها و راهکارهایی برای بهبود وضع مسکن کشور پیشنهاد شده است. از جمله مهم‌ترین راهکارها، تدوین برنامه ­های میان­مدت توسعه در راستای کاهش معضل مسکن می­باشد. به‌طورکلی تقسیم­بندی این برنامه­ها به دو صورت برنامه ­های قبل از انقلاب و برنامه ­های بعد از انقلاب می­باشد. که در هر دوره پنج برنامه عمرانی میان­مدت تدوین شده است. اما توجه به مسکن از برنامه سوم توسعه قبل از انقلاب شروع شد و در برنامه سوم بعد از انقلاب بیش­تر از برنامه ­های قبلی مورد توجه قرار گرفت. آنچه که در این پژوهش مورد نظر می باشد، مقایسه­ عملکرد سیاست­های اعمال شده در برنامه سوم و چهارم عمرانی بعد از انقلاب اسلامی و اثر بخشی این سیاست­ها بر مسکن کم­درآمدها با در نظر گرفتن شاخص­های مختلف می­باشد.

 

۱-۱-    طرح مسئله و ضرورت تحقیق

 

تامین مسکن اقشار کم­درآمد شهری یکی از اساسی­ترین مشکلاتی است که بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران با آن دست‌به‌گریبان می­باشند. یافتن راه­ها و الگوهای عملی توسط دولت و بخش خصوصی و تدوین برنامه ­های اجرایی کوتاه و بلندمدت در دهه­های اخیر برای گشودن گره کور مسکن به معضلی لاینحل تبدیل شده است. تامین مسکن اقشار کم­درآمد از این جهت واجد اهمیت می­باشد که این قشر تنها با تکیه بر توانایی­های مالی و مهارتی خودشان، قادر به تهیه مسکن مناسب نیستند و همواره نیازمند حمایت­های دولتی می­باشند و در صورتی که از چنین حمایت­هایی برخوردار نشوند، ناچار در راستای تامین این نیاز حیاتی، جذب بازار غیر رسمی شده و از طریق آن تنها سرپناهی را برای خود تدارک خواهند دید که نمی­توان آن را مسکنی نامید که شایسته کرامت انسان باشد.

 

در این راستا اصل ۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آشکارا این حق را که مسکن خانوار نباید از حداقل نیازهای زیستی و سکونتی انسان کمتر باشد، مطرح می­نماید. بنابراین در دوره­های مختلف، سیاست­های مختلفی در قالب برنامه ­های توسعه عمرانی در راستای حل مشکل مسکن بویژه برای اقشار کم­درآمد تدوین و اجرا شده ­اند. از جمله این سیاست­ها می­توان به ساخت خانه­های ارزان­قیمت برای کم­درآمدها، ایجاد بانک رهنی در برنامه ­های قبل از انقلاب و در نظر گرفتن اهدافی چون اولویت دادن به مسکن محرومان، تأمین مسکن اجتماعی و تشویق مسکن حمایتی، پشتیبانی از ایجاد تشکل­های صنفی و موسسات محلی در راستای تأمین مسکن اقشار کم­درآمد، حمایت از سیاست­های انبوه­سازی و مسکن مهر در برنامه ­های بعد از انقلاب، اشاره نمود.

 

با وجود اعمال چنین سیاست­هایی آنچه که امروزه به‌عنوان یکی از مشکلات اصلی بروز پیدا کرده است، پدیده بدمسکنی و بی­مسکنی برای دهک­های پایین اجتماع می­باشد. این امر نشان‌دهنده عدم جامعیت سیاست­های به‌کارگرفته شده در زمینه مسکن کم­درآمدها بوده و لزوم بررسی سیاست­های تدوین شده در قالب این برنامه­ها، ایده درونی آن­ها، شاخص­های مورد توجه در آن‌ها و ارتباط­شان با سیاست­های قبل از خود را در راستای دستیابی به این هدف که تا چه حد توانسته ­اند جهت بهبود معضل مسکن کم­درآمدها، چه از نوع کیفی چه از منظر کمی مؤثر واقع شوند را نمایان می­سازد.

 

لذا در پژوهش حاضر به بررسی جهت­گیری برنامه ­های سوم و چهارم و ارتباط­شان با یکدیگر و میزان تاثیرگذاری آن­ها بر تامین مسکن کم­درآمدها از طریق تعریف و مطالعه شاخص­هایی چون نحوه تصرف و مالکیت مسکن، روند تولید مسکن، روند تغییر قیمت مسکن، شاخص دسترسی به مسکن، مدت زمان انتظار برای دسترسی به مسکن و شاخص­هایی از این قبیل پرداخته خواهد شد.

پایان نامه : پیش بینی تغییرات بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز با استفاده از شاخص PMV

(M.S.C)یا(M.Aپایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد(

 

 

 

 

رشته و گرایش

 

علوم اقتصادی

 

 

 

عنوان

 

پیش بینی تغییرات بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز با بهره گرفتن از شاخص PMV

 

 

 

 

 

استاد راهنما

 

دکتر عباس امینی فرد

 

 

 

 

 

استاد مشاور

 

دکتر مرتضی باقرپور

 

 

 

سال تحصیلی۱۳۹۳-۱۳۹۲

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

 

عنوان                                                                                                                           صفحه

 

 

 

فهرست نمودارها ‌أ

 

فهرست جداول. ‌أ

 

چکیده ‌أ

 

۱-۲- بیان مساله. ۱

 

۱-۳-اهداف تحقیق ۱

 

۱-۴- سوالات تحقیق ۱

 

۱-۵- فرضیه های تحقیق ۱

 

۱-۶- حدود تحقیق ۱

 

۱-۷- روش انجام تحقیق ۱

 

۱-۸- ساختار تحقیق ۱

 

۲-۱- مقدمه. ۱

 

۲-۲- مطالعات انجام گرفته در داخل کشور ۱

 

۲-۳- مطالعات انجام گرفته در خارج از کشور ۱

 

۳-۱- مقدمه. ۱

 

۳-۲- مبانی نظری ۱

 

۳-۲-۱- سابقه و مفهوم بهره وری ۱

 

۳-۲-۲-بهره وری نیرویکار ۱

 

۳-۲-۳-الگوهای اندازه گیری بهره وری نیروی کار ۱

 

۳-۲-۴- عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار ۱

 

۳-۲-۶-علوم مرتبط ۱

 

۳-۲-۶-۱-علم ارگونومی ۱

 

۳-۲-۶-۱-۱- تاثیر ابعاد ارگونومی بر فعالیت و افزایش بهره وری ۱

 

۳-۲-۶-۲-علم بیوریتمولوژی ۱

 

۳-۲-۶-۲-۲- سیکلهای حیات ۱

 

۳-۲-۷-تعریف آسایش حرارتی ۱

 

۳-۲-۷-۱-متغییرهای تاثیر گذار بر آسایش حرارتی ۱

 

۳-۲-۷-۲-تعادل حرارتی بین بدن انسان و محیط پیرامون. ۱

 

۳-۲-۷-۳- انسان و تنشهای حرارتی ۱

 

۳-۲-۷-۴- اختلات ناشی از تنش های حرارتی ۱

 

۳-۲-۷-۵- منطقه آسایش. ۱

 

۳-۲-۷-۵-۱-تاثیر عوامل اقلیمی بر منطقه آسایش. ۱

 

۳-۳-روش های تعیین محدوده آسایش. ۱

 

۳-۳-۱- تخمین محدوده آسایش با بهره گرفتن از شاخص(PMV) 1

 

۳-۳-۲-تغییرات بهره وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز با بهره گرفتن از شاخصPMV و تصریح مدل   ۱

 

۳-۳- ۲-۱-نظریه برانگیختگی ۱

 

۳-۴- ابزارهای گردآوری ۱

 

۳-۵- روش تحقیق ۱

 

۴-۲- داده های آماری ۱

 

۴-۲-۱- متغیرها ۱

 

۵-۱- خلاصه و نتیجه گیری ۱

 

۵-۲ پیشنهادات ۱

 

منابع و مواخذ. ۱

 

منابع فارسی ۱

 

منابع خارجی ۱

 

پیوستها ۱

 

پیوست الف ۱

 

پیوست ب ۱

 

پیوست ج. ۱

 

فهرست نمودارها

 

 

 

 

 

 

عنوان	صفحه
نمودار(۱-۱)  مدلهای اندازه گیری بهره وری	۴

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	صفحه
جدول (۲-۱) خلاصه مطالعات انجام شده در داخل کشور	۱۶
جدول (۲-۲) خلاصه مطالعات انجام شده در خارج کشور	۱۸
جدول (۴-۱) مقادیر ضریب نارسانایی لباس نسبت به نوع پوشش	۴۸
جدول (۴-۲) مقادیر پیشنهادی شدت متابولیسم بدن انسان در حالات گوناگون	۴۹
جدول(۴-۳)  مقادیر ضریب تعادل	۴۹
جدول(۴-۴) تغییرات مقادیر PMV  وبهره وری نیروی کار در شرایط دمایی گرم (دما ثابت و فشار بخار متغییر)	۵۰
جدول (۴-۵) مقادیر PMV  وبهره وری نیروی کار در محدوده آسایش	۵۱
جدول (۴-۶) تغییرات مقادیر PMV  وبهره وری نیروی کار در شرایط دمایی گرم (دما متغییر و فشار بخار ثابت)	۵۱
جدول (۴-۷)  تغییرات مقادیر PMV  وبهره وری نیروی کار در شرایط دمایی گرم (دما متغییر و فشار بخار متغییر)	۵۲
جدول (۴-۸) تغییرات مقادیر PMV  وبهره وری نیروی کار در شرایط دمایی سرد (دما ثابت و فشار بخار متغییر)	۵۲
جدول (۴-۹) تغییرات مقادیر PMV  وبهره وری نیروی کار در شرایط دمایی گرم (دما متغییر و فشار بخارثابت)	۵۳
جدول (۴-۱۰) استفاده از پوشش های مختلف در شرایط دمایی سرد	۵۳
جدول (۴-۱۱) استفاده از پوشش های مختلف در شرایط دمایی گرم	۵۴
جدول (۴-۱۲) نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون(رابطه بین متغییرها)	۵۴
جدول (۴-۱۳) نتایج آزمون t(رابطه بین مقادیر بهره وری درمناطق مختلف)	۵۵
جدول (۴-۱۴) شاخص بهره وری نیروی کار(۱۰۰-۱۳۷۶)	۵۶
جدول (۴-۱۶) میانگین بهره وری نیروی کار درمناطقمختلف با بهره گرفتن از شاخص PMV	۵۶
جدول (۴-۱۷) مقادیر PMVوبهره وری نیروی کار در محدوده آسایش	۵۶

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

روشها و مدل­های مختلفی جهت اندازه گیری بهره وری توسط تحلیلگران بر حسب دیدگاهی که نسبت به بهره وری دارند، ارائه شده است­. مطالعه حاضر با هدف پیش بینی تغییرات بهره­وری نیروی­کار در بخش ساخت وساز با بهره گرفتن از شاخص متوسط آراء پیش ­بینی شده (PMV)، بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز ایران در سال ۸۶ و با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به ۳۱۳ ایستگاه سینوپتیک درسه زیر بخش فعالیت های سبک، متوسط و سنگین محاسبه شده است .نتایج این مطالعه که از طریق نرم افزار MATLAB(R2009a) انجام گرفته حاکی از آن است که علاوه بر فشار بخار اشباع شده و درجه حرارت هوا ،مقدار PMV و به تبعیت آن بهره­وری نیروی­کار نیز تابعی از میزان فعالیت در حال انجام و نوع پوشش کارگر می­باشد . همچنین نتایج  نشان می­دهدکه افزایش دما منجر به کاهش بیشتر بهره­وری نیروی­کار در این بخش گردیده که می­توان ادعا نمود تاثیرگذارترین متغییر حرارتی بر روی بهره­وری نیروی­کار در بخش ساخت وساز دمای محیط می­باشد.در قسمت­ آخر با تقسیم بندی مناطق مختلف ایران به دو ناحیه سرد و گرم این نتیجه به دست آمده که در مناطقی که از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوای گرم می­باشند، هردو متغییر فشار بخار اشباع شده و درجه حرارت هوا منجر به دور شدن میزان بهره وری از محدوده مطلوب شده است.در حالی که در مناطق دارای آب و هوای سرد­ کاهش درجه حرارت هوا در جابه جایی میزان بهره­وری نیروی­کار­ از محدوده مطلوب تا حدودی موثر ولی فشار بخار اشباع شده منجر به بهبود مقادیر بهره­وری نیروی­کار در  بخش ساخت و ساز گردیده است.

 

 

 

 

کلید واژه ها: ساخت و ساز،آسایش حرارتی، شاخصPMV، بهره­وری نیروی کار، مدل­های ریاضی

 

– مقدمه

 

تلاش برای بهبود و استفاده موثر از منابع گوناگون چون نیروی­کار، سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات ،هدف تمامی مدیران سازمانهای اقتصادی و واحدهای تولیدی صنعتی و موسسات خدماتی می باشد. روش های اجرایی کارآمد­، تجهیزات و ابزار­کار سالم­، فضای­کار متعادل و از همه مهمتر نیروی­انسانی واجد صلاحیت و شایسته از ضروریاتی می باشند که برای نیل به بهره­وری مطلوب باید مورد توجه مدیران قرار گیرد. روح فرهنگ بهبود بهره­وری باید در کالبد سازمان دمیده شود که در آن میان نیروی انسانی هسته مرکزی را تشکیل می­دهد. یکی از مهمترین اهداف در هر سازمان ارتقاء بهره­وری آن است و با توجه به اینکه انسان در ایجاد بهره­وری نقشی محوری دارد در خواستهای او در سازمان اثری کلیدی به جا می­گذارد. (استادزاده، ۱۳۸۷­،ص۶)

 

امروزه با پیچیده­تر شدن ساختار و عملکرد سازمانها­، سازماندهی محیط­کار و ایجاد محیطی آرام و بهره­ور در سازمانها به طوری که منجر به فعال شدن بیشتر نیروی­انسانی­، شادابی آنها، کاهش خطرات احتمالی­، افزایش کیفت در کار­،کاهش افسردگی­ها­، رشد خدمات و در نهایت دستیابی به بهره­وری مورد نظر شود، از دغدغه­های مدیران اجرایی و سرپرستان سازمان­ها است. نتایج حاصل از تحقیقات مربوط به نیروی انسانی­، نشان می­دهد که توسعه نیروهای انسانی بهره­ور به طور مستقیم در دستیابی به بسیاری از اهداف سازمانها نقش به سزایی دارد. (طاهری،۱۳۷۶،ص۱۲).

 

در­سال های اخیر مطالعات گسترده­ای در زمینه ارزیابی وضعیت زیست –اقلیمی به انجام رسیده است که عمدتاً رابطه این موضوع را با عوامل دیگر از جمله شرایط کاری و افزایش صدمات ناشی از کار، اتلاف انرژی­، شرایط اقلیمی، سابقه دمایی (به عنوان مثال مدت زمان در معرض حرارت روزانه قرار گرفتن و غیره )، میزان رطوبت، کاهش تمرکز در فعالیت های آموزشی­، و غیره بیان می­ کند.(صادقی روش،۱۳۸۹،ص۱۰)

 

بر­خلاف بسیاری از صنایع تولیدی­، معمولاًساخت و ساز در محیط باز صورت می­­گیرد­، در نتیجه محیط فیزیکی از جمله محیط حرارتی بر روی آن تاثیرگذار می­باشد­،­محیط حرارتی که شامل چهار متغییر اصلی درجه حرارت­، رطوبت نسبی،­سرعت باد و همچنین میانگین دمای­تابشی می­باشد. بر بهره­وری نیروی­کار تاثیر می­گذارد و باعث تغییر بهره­وری آن می­شود.(توماس و همکاران۱۹۹۹).

 

برخی از شرایط جوی به نظر می­رسد که اثر منفی بر بهره­وری نیروی­کار داشته باشد­.کاهش بهره­وری نیروی کار به علت ناراحتی­های ناشی از انواع مختلف محیط­های حرارتی قابل توجه است. به عنوان مثال­، اشعه نورخورشید باعث می­شود که کارگران احساس خستگی کنند و به دنبال پناهگاه برای استراحت بروند.کارکردن در آب و هوای بسیار بد دارای اثرات فیزیولوژی و روانی برروی کارگران می­باشد که باعث کاهش بهره­وری آنها می گردد­، تحریک­پذیری آنها را افزایش و منجر به کم شدن اشتیاق آنها برای کارکردن می­شود (شریف محمد، کرب سری ناوین­، ۲۰۰۵)، یک محیط خوب­، می ­تواند بر رشد ارزش­های پرسنل و افزایش توان و بهره­وری آنان اثر­گذار باشد­، به همین دلیل­علم­ مدیریت انسانی یا ارگونومی برای رهبران و مدیران سازمان از اهمیت بالایی برخوردار می­باشد.(هلاندر،۱۳۷۵).

 

ارگونومی یا همان مهندسی فاکتور­های انسانی[۱]­علمی ترکیبی است که سعی دارد ابزارها، دستگاه ها­، محیط کار و مشاغل را با توجه به توانایی­های جسمی- فکری و محدودیت­ها و علائق انسان­ها طراحی می­نماید. این علم با هدف افزیش بهره­وری­، با عنایت بر سلامتی­، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. همچنین این علم در تلاش است به جای هماهنگ نمودن انسان با محیط­، محیط را با انسان هماهنگ سازد. در این راستا سازمان بین ­المللی کار(ILO)[2] واژه ارگونومی را به معنای متناسب کردن کار و شغل برای انسان تعریف کرده است (فروزانفر،۱۳۷۸،ص۲۴).

 

باید اشاره کرد که در نظر گرفتن اصول ارگونومی در کار، نه تنها باعث حفظ سلامت نیروی انسانی و کارآمدی آن در جوامع بشری می­شود بلکه مانع تحمیل بسیاری از هزینه­ های مالی بر اقتصاد کشورها و کاهش بهره­وری خواهد شد. هدف اصلی این تحقیق پیش ­بینی تغییرات بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز ایران (سال ۸۶) با بهره گرفتن از شاخص میانگین آراء پیش بینی شده(PMV)[3] می­باشد.

 

 

 

۱-۲- بیان مساله

 

اندازه ­گیری بهره­­وری بیشتر از آنکه متأثر از سطوح مختلف بهره­وری باشد از نوع نگرش به بهره­وری متأثر شده است و بطور عمده به چهار دسته یعنی روش اقتصاد­دانان، مهندسین، حسابداران و مدیران تقسیم می­شوند. بدلیل اینکه در سطح بخشهای و فعالیتهای اقتصادی و ملی دیدگاه اقتصاد­دانان معمول می­باشد در اکثر تحقیقات از روش اقتصاددانان استفاده می­شود این روش نه تنها سطح تغییرات بهره­وری را در طول زمان محاسبه می­ کند بلکه سعی می­ کند که اثرات تمام عوامل شناخته شده را برروی بهره­وری نمایان می­ کند. اقتصاددانان برای محاسبه بهره­وری از روش های نظیر روش روش شاخص[۴]، روش تابع تولید[۵] و روش داده – ستانده[۶] را استفاده می­ کنند.

 

تحلیلگران بهره­­وری بر حسب دیدگاهی­که نسبت به بهره­وری دارند، مدلهای مختلفی برای اندازه ­گیری بهره­وری ارائه کرده­اند.­در یک تقسیم­بندی­کلی مدلهای اندازه ­گیری بهره­وری را می­توان مطابق با نمودار زیر به شش دسته تقسیم­بندی کرد.

 

با توجه به اینکه غالباً، در کشورهای در حال توسعه، مهمترین عامل تولید نیروی­کار است، عمدتاً بهره­­وری نیروی­کار مورد توجه می­باشد.­در واقع در صورت عدم امکان سنجش بهره­وری کل عوامل تولید، بهره­­وری نیروی کار می ­تواند تقریب خوبی برای بهره­وری کل عوامل تولید باشد­­(بهره­وری نیروی­کار مشخص کننده میزان تولید یا قدرت تولید هر واحد از نیروی­کار و در­حقیقت تولید سرانه واحد نیروی­کار را اندازه ­گیری می­ کند). لذا بهره­وری نیروی­کار را می­توان هم به صورت متوسط و هم به صورت نهایی اندازه ­گیری نمود (قبادی،۱۳۸۵، ص۲۵).

پایان نامه : شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر خانواده کدوئیان در استان خراسان رضوی

دکتر عصمت مهدیخانی مقدم

 

 

 

استاد مشاور

 

دکتر جواد کریمی

 

مهرماه ۱۳۹۰

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده:

 

به منظور شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر مزارع خانواده کدوئیان استان خراسان رضوی، طی سال های ۱۳۸۸ ، ۱۳۸۹و ۱۳۹۰ تعداد ۵۴ نمونه خاک از مزارع گیاهان خانواده کدوئیان استان جمع آوری گردید. نمونه های خاک به آزمایشگاه گیاه پزشکی دانشگاه فردوسی مشهد منتقل شده و در دمای ۴ درجه سانتی گراد نگهداری شدند.سپس مرحله ی شستشوی خاک ها واستخراج نماتدها با بهره گرفتن از روش تغییر یافته تلفیق الک و سانتریفیوژ جن کینز(Jenkins, 1964 ) انجام شد ونماتدهای استخراجی طبق روش دگریس (De Grisse, 1969 ) تثبیت  و به گلیسیرین منتقل شدند. سپس از آنها اسلایدهای میکروسکوپی توسط میکروسکوپ نوری جهت بررسی مشخصات مرفولوژیکی تهیه شد. درنهایت تعداد ۱۸۰۰ نماتد از ۵۴ نمونه خاک،پس از اندازه گیری  های لازم و رسم تصاویر مورد نیاز شناسایی شدند که با بهره گرفتن از منابع و کلیدهای موجود توانستند در ۲۳ گونه نماتد متعلق به ۱۵ جنس طبقه بندی شدند که عبارتند از:

 

 

 

Aphelenchus avenae, A. isomerus, Basiria graminophila, Boleodorus thylactus, Ditylenchus medicaginis, D. tenuidens, Filenchus cylindricaudus, F. thornei, F. vulgaris, ، Helicotylenchus egyptiensis, H. pseudorobustus, Geocenamus  tenuidens, Irantylenchus clavidorus, ، Merlinius brevidens, ، Meloidogyne javanica ,، Neopsilenchus  magnidens, Pratylenchus coffeae, ، P. thornei, P. neglectus, Psilenchus iranicus, Tylenchorhynchus goffarti, T. solani, Zygotylenchus  guevarai

 

از بین جنس ها و گونه های شناسایی شده چهارگونه ، Psilenchus iranicus ، F. vulgaris ، Geocenamus tenuidens و  Meloidogyne javanica بیشترین فراوانی را در مزارع استان برخوردار بودند.در ادامه تحقیق، به منظور شناسایی نماتدهای ریشه گرهی مزارع کدوئیان استان تعداد ۸ نمونه خاک و ریشه آلوده به نماتد از مناطق مختلف استان جمع آوری گردید. که در این نمونه ها گونه Meloidogyne javanica جداسازی و شناسایی گردید.

 

 

 

کلید واژه‌ها: خراسان رضوی،  ریزوسفر ، کدوئیان ، نماتدهای انگل گیاهی

 

فهرست مطالب

 

فصل اول. ۱

 

مقدمه و اهمیت تحقیق. ۱

 

۱-۱-گیاهشناسی خانواده کدوئیان. ۱

 

۱-۱-۱-گیاه شناسی خربزه ، منشأ و تاریخچه. ۱

 

۱-۱-۲-گیاه شناسی خیار، منشأ و تاریخچه. ۴

 

۱-۱-۳-گیاه شناسی طالبی، منشأ و تاریخچه. ۳

 

۱-۱-۴-گیاه شناسی کدو، منشأ و تاریخچه. ۳

 

۱-۱-۵-گیاه شناسی هندوانه ، منشأ و تاریخچه. ۴

 

۱-۲- نیازهای محیطی خانواده کدوئیان. ۴

 

۱-۳- بررسی وضعیت سطح زیر کشت، عملکرد و تولید در جهان. ۵

 

۱-۴- بیماری های مهم کدوئیان. ۶

 

۱-۵- اهمیت و اهداف تحقیق. ۶

 

فصل دوم. ۹

 

بررسی منابع. ۹

 

۲-۱- اهمیت نماتد های انگل گیاهی بر روی خانواده کدوئیان. ۹

 

۲-۲- مطالعات انجام شده در جهان و ایران. ۱۰

 

فصل سوم. ۱۵

 

مواد و روش ها ۱۵

 

۳-۱- نمونه برداری ۱۵

 

۳-۲- استخراج نماتدها ۱۸

 

۳-۲-۱- استخراج نماتدهای کرمی شکل از خاک ۱۸

 

از ریشه. ۱۹

 

۳-۴- کشتن، ثابت کردن و انتقال نماتدها به گلیسیرین خالص ۲۰

 

 

۳-۵- تهیه اسلاید های میکروسکوپی ۲۱

 

۳-۵-۱- تهیه اسلایدهای دایم از نماتدهای کرمی شکل. ۲۱

 

و تهیه اسلاید میکروسکوپی ۲۲

 

۳-۶- مشخصات مورفولوژیک و مورفومتریک مورد استفاده در تشخیص گونه ها ۲۲

 

۳-۶-۱- مورفومتری و رسم تصاویر. ۲۴

 

۳-۷- جداسازی نماتد های ریشه گرهی و خالص سازی آنها ۲۶

 

: ۲۷

 

۳-۸-۱-انجام واکنش PCR : 27

 

۳-۸-۲-روش دستی PCR 28

 

۳-۸-۳- تشخیص فرآورده های PCR 29

 

فصل چهارم. ۳۱

 

نتایج و بحث ۳۱

 

۴-۱- نتایج ۳۱

 

۴-۲- شرح جنس ها و گونه های شناسایی شده ۳۲

 

۱۸۶۵٫ ۳۲

 

Bastian , 1865. 32

 

Anderson & Hooper,1980. 33

 

۱۹۵۹٫ ۳۴

 

siddiqi,1959. 35

 

۱۹۴۱٫ ۳۷

 

Thorne, 1941. 37

 

۱۹۳۶٫ ۳۹

 

Wasilewska, 1965. 39

 

Gritzenko, 1971. 40

 

Andrassy,1954 (Mey,1961) 42

 

(wu,1969) siddiqi, 1986. 43

 

(Thorne & Malek,1968)Siddiqi,1986. 44

 

(Brzeski,1963) Lownsbery ,1985. 46

 

۱۹۶۸٫ ۴۷

 

  , Thorne & Malek, 1968. 48

 

۱۹۴۵٫ ۵۱

 

,  Tarjan, 1964. 52

 

(Steiner,1964) Golden ,1956. 53

 

۱۹۷۲٫ ۵۵

 

,  Kheiri,1972. 56

 

۱۸۹۲٫ ۵۷

 

(Treub,1885) chitwood, 1949. 59

 

۱۹۷۰٫ ۶۱

 

(Allen,1955) siddiqi,1970. 61

 

۱۹۶۸٫ ۶۳

 

(Thorne,1949) Thorne & Malek, 1968. 64

 

۱۹۳۶٫ ۶۶

 

(Zimmermann, 1898)Filipjev & Schuurmans Stekhoven, 1941. 66

 

(Rensch, 1924) Filipjev & Schuurmans stekhoven, 1941. 67

 

, Sher & Allen ,1953. 68

 

۱۹۲۱٫ ۷۰

 

, Kheiri,1970. 71

 

۱۹۱۳٫ ۷۲

 

, Sturhan, 1966. 74

 

, Gupta & Uma, 1982. 74

 

۱۹۶۳٫ ۷۶

 

(Tobar jimenz, 1963) Braun & Loof,1966. 76

 

فصل پنجم. ۷۹

 

نتیجه گیری کلی و پیشنهادات ۷۹

 

۵-۱- نتیجه گیری کلی ۷۹

 

۵-۲- پیشنهادات ۷۹

 

منابع   ۸۱

 

فهرست جداول

 

جدول۳-۱: مکان، زمان و نوع آبیاری در نمونه های خاک جمع آوری شده ۱۶

 

جمع آوری شده ۱۹

 

جدول ۳-۳-: اجزاﺀ واکنش PCR برای ژن ITS. 28

 

 

جدول ۳-۴-: برنامه PCR مورد استفاده برای ژن ITS. 29

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۳۴

 

(اندازه ها برحسب میکرومتر). ۳۶

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۳۸

 

از استان خراسان رضوی(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۴۲

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۴۷

 

از استان خراسان رضوی (اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۵۰

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۵۵

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۵۷

 

  از استان خراسان رضوی (اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۶۰

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۶۳

 

s (اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۶۵

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۷۰

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۷۲

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۷۵

 

(اندازه ها بر حسب میکرومتر). ۷۷

 

فهرست اشکال

 

– نقشه مکان های نمونه برداری توسط دستگاه GPS. 17

 

– نتیجه الکتروفورز محصول PCR ونمایشگر محدوده ی مارکر. ۳۰

 

مقدمه و اهمیت تحقیق

 

۱-۱-گیاهشناسی خانواده کدوئیان

 

۱-۱-۱-گیاه شناسی خربزه ، منشأ و تاریخچه

 

 

 

نام علمی خربزه Cucumis melo L.

 

عقیده کلی بر این است که منبع اولیه خربزه  آسیا است و چون شاهدی دال بر کاشت آن در زمان های قدیم موجود نیست ، احتمالاً در زمان های قدیم کاشت نمی شده است .

 

به نظر متخصصان طبقه بندی گیاهی ناحیه اصلی و منبع اولیه خربزه به شکل کنونی کشور ایران و قفقاز و کشورهای همسایه ایران است. نظریه دیگر دانشمندان طبقه بندی گیاهی بر این است که گونه های مختلف در آسیا و آفریقا به طور مجزا پدیدار گشتند )مبرلی ۱۹۸۷) .

 

مطالعه تحقیقات موجود نشان می دهد مراکز ثانوی  خربزه در هندوستان ، ایران ، جنوب روسیه و چین بوده است . خربزه بهترین نتیجه را در آب و هوای گرم و خشک می دهند .این گیاه بر اساس منشأ خود طالب گرما و به ویژه نور است . هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که خربزه  طعم مطبوع و کیفیت لازم را پیدا نکند . دوره رویش این گیاهان طولانی تر از دوره رویش خیار بوده و بین ۸۰ تا ۱۰۰ روز متفاوت است . هرچند که خربزه در طیف وسیعی از انواع خاک ها کشت می شود ولی تنها در خاک های حاصلخیز که دارای مواد غذایی آلی و معدنی کافی باشند بهترین نتیجه را می دهند . ارقام کشت شده در ایران عبارتند از : تاشکندی ، مشهدی عباسی ، گرگاب ، شاه آبادی ، جعفری ، خاقانی ، حـاج ماشاءاللهی ، گرمساری ، محمد آبادی ، مجیدی ، روستاق ، صابونی ، جعفر آبادی ، عباس شوری ، سوسکی ، تخم محمد ، بلخی ، زرد ایوانکی ، شفیع آبادی ، شیرازی ، جارجو ، زابلی ، آتشین و شهسواری

 

۱-۱-۲-گیاه شناسی خیار ، منشأ و تاریخچه

 

نام علمی Cucumis sativus

پایان نامه : بررسی تأثیر پارامترهای هندسی آبشکن و عمق کارگذاری ریپ رپ جهت محافظت از آبشکن در …

عنوان پیشنهادی پایان‌نامه :

 

بررسی تأثیر پارامترهای هندسی آبشکن و عمق کارگذاری ریپ رپ جهت محافظت از آبشکن در قوس ۹۰ درجه

 

 

 

 

 

ماهیت پایان نامه :           نظری                 عملی                 کاربردی–عملی           کاربردی–نظری 

 

گروه: گروه سازه ‌های آبی

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

 تاریخ   ۲۶/۳/۱۳۸۹ 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
متن پایان نامه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
 
تعریف مسأله، فرضیه‌ها و اهداف
یکی از بالاترین خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه،  پدیده فرسایش سواحل می باشد. یکی از وظایف دولتها کاهش اثرات بلایای طبیعی بوده است . همین امر به روشنی لزوم یافتن راه حل اصولی برای کنترل و پیشگیری وکاهش خسارت ناشی از آنها را به اثبات می رساند.

 

 

مکانیزم رودخانه­ها به گونه­ای است که مقطع یک رودخانه به مرور زمان دچار تغییرات شدید می­گردد. این تغییرات بویژه در قوس رودخانه­ها مشهودتر است. فرآیندهای فرسایش ساحل به طور مستقیم به مهاجرت جانبی آبراهه­های آبرفتی مربوط می­شود. اندرکنش نیروهای فعال حاصل از جریان آب و نیروهای مقاوم به جریان ناشی از مواد بستر باعث فرسایش ساحل می­شود.

 

 

در قوس رودخانه، نیروهای هیدرودینامیکی جریانهای ثانوی را بوجود می­آورند که خطوط جریان سطحی را به سمت ساحل بیرونی و خطوط جریان نزدیک به بستر را به سمت ساحل داخلی منحرف
می­سازند. در مقطع جریان درامتداد قائم، خطوط جریان مجاور ساحل بیرونی بطرف پایین و خطوط جریان پشته متمرکز داخلی به طرف بالا هستند در نتیجه پایداری ذره در نزدیکی ساحل خارجی بهم
می­خورد و بستر رودخانه گود می­شود و از طرف دیگر در مجاورت پشته متمرکز داخلی به پایداری ذره اضلافه می­شود و تراز بستر افزایش پدا می­ کند. آبشستگی در پنجه ساحل خارجی، خط­القعر را به سمت ساحل بیرونی قوس جابجا می­ کند و شیب ساحل را افزایش می­دهد که در نهایت به شکست ساحل منتهی می­شود.
شکل (۱) الگوی جریان در قوس رودخانه]۷[
با توجه به مطالب بیان شده در خصوص هیدرولیک جریان در خم رودخانه­ها، قوس خارجی همواره تحت تاثیر بردارهای شدید سرعت بوده و دچار فرسایش می­گردد و در قوس داخلی رسوبگذاری ایجاد می­گردد همچنین از آنجا که تخریب ساحل در قوس خارجی می ­تواند ضررهای زیادی را به همراه داشته باشد، حفاظت از این قسمت از ساحل بخش مهمی از مهندسی رودخانه را تشکیل می­دهد. جهت محافظت ساحل در قوس بیرونی روش های متعددی وجود دارد که از آن جمله می­توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- حفاظت ساحل بوسیله احداث آبشکن
۲- حفاظت ساحل بوسیله احداث Bendway
۳-حفاظت ساحل بوسیله احداث دایک
۴- حفاظت ساحل بوسیله پوشش گیاهی
۵- حفاظت ساحل بوسیله پوشش سنگ چین (Riprap)
۶- حفاظت ساحل بوسیله پوشش خاک و سیمان
۷- حفاظت ساحل بوسیله پوشش توری سنگ ها و روکش ها
۸- حفاظت ساحل بوسیله پوشش با کیسه های مخصوص مخلوط سیمان و خاک
۹- حفاظت ساحل با بهره گرفتن از مصنوعات ژئوسنتتیک
۱۰- حفاظت ساحل بوسیله اجرای دیوار حائل
 
استفاده از آبشکن یا اپی از جمله بهترین و اقتصادی­ترین روش جهت محافظت سواحل در اغلب شرایط بوده و در اکثر نقاط دنیا مورد استفاده قرار می­گیرد.
است.  « Bankheed ،Groin ،Groyne» کلمه­ای فرانسوی است. معادل آن در زبان انگلیسی «Epi»
که در زیان فارسی آب شکن ترجمه شده است. نقش آن این است که جریان آب کناره رودخانه را به طرف وسط رودخانه هدایت میکند و سرعت آب درکناره ها را کاهش میدهد و نیز قسمتی از آب رودخانه را بین اپی­ها به حالت سکون باقی میگذارد. در نتیجه، مواد محموله آب ته نشین می­شود و رودخانه حالت پس رفتگی پیدا می­ کند و کناره بتدریج تثبیت می­شود.
انواع آبشکن:
آبشکن­ها از نظر نوع استفاده به موارد زیر تقسیم میشوند:
الف: آبشکن­های طویل غیر مستغرق )قابل استفاده در آبخیزداری(
ب: آبشکن­های کوتاه غیر مستغرق )قابل استفاده در آبخیزداری(
ج: آبشکن­های طویل مستغرق   (قابل استفاده در کشتیرانی)
د: آبشکن­های کوتاه مستغرق (قابل استفاده در کشتیرانی(
 
الگوی جریان برای دو آبشکن مستغرق و غیر مستغرق در شکل (۲) ارائه شده است.
 
 
شکل(۲) الگوی جریان در اطراف آبشکن مستغرق (چپ) و آبشکن غیر مستغرق(راست) ]۱۳[
 
آبشکن­ها، نسبت به زاویه استقرار با جهت جریان آب، نیز به شرح زیر تقسیم­بندی می­شوند:
 
-۱ آبشکنهای برگردان یا منحرف کننده: نسبت به جریان آب بین ۱۰ تا ۱۵ درجه درجهت جریان آب ) به سمت پایاب)
-۲ آبشکن های بازدارنده: نسبت به مسیر جریان آب بین ۱۰ تا ۱۵ درجه در جهت عکس جریان آب ) به سمت سراب(

پایان نامه : کنترل دینامیکی ربات دو پا با استفاده از سیستم کنترل فازی

 

 

عنوان:

 

کنترل دینامیکی ربات دو پا با بهره گرفتن از سیستم کنترل فازی

 

 

 

 

 

استاد راهنما:

 

دکتر مجید محمدی

 

 

 

 

 

استاد مشاور:

 

دکتر حسین میار نعیمی

 

 

 

 

 

زمستان ۱۳۹۲

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
متن پایان نامه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان                                                  شماره صفحه
چکیده. ۱
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه. ۳
۱-۲- مدل ساده ربات دو پای پنج اتصال. ۴
۱-۳- کنترل کننده ی منطق فازی. ۵
۱-۴- بیان مسأله. ۶
۱-۵- هدف از این مطالعه. ۶
۱-۶- گستره کار. ۶
۱-۷- نمای کلی از پایان نامه. ۷
فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- گسترش در سال ۱۹۸۰٫ ۹
۲-۲- پیشرفت در سال ۱۹۹۰٫ ۹
۲-۳- تحرک ربات دو پا بر روی سطوح کمتر ساخت یافته. ۱۰
۲-۴- تعادل دینامیکی ربات دو پا با بهره گرفتن از عوامل یادگیری تقویت فازی. ۱۰
۲-۵- ابزار شبیه سازی از مدل راه رفتن ربات دو پا. ۱۰
۲-۶- کنترل پویا و پیوندی ربات دو پا در ناحیه پشتیبانی. ۱۱
۲-۷- درک تجربی راه رفتن دینامیکی ربات دو پای شبیه انسانKHR-2  با بهره گرفتن از بازخورد نقطه ای صفر و مقیاس اینرسی. ۱۱
۲-۸- بهینه سازی شیوه راه رفتن ربات دو پا توسط ترکیب دینامیکی مطلق  ۱۲
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه. ۱۴
۳-۲- دینامیک ربات دوپا. ۱۶
۳-۳- نیروهای ناشی از برخورد با زمین. ۲۰
۳-۴- محدودیت زاویه ی زانو. ۲۱
۳-۵- مدل بلوک های مطلب با بهره گرفتن از کنترل فازی. ۲۲
۳-۵-۱ بلوک مرجع. ۲۲
۳-۵-۲  بلوک سیگنال های خطا. ۲۶
۳-۵-۳ بلوک کنترل کننده ی فازی. ۲۷
۳-۵-۴ تبدیل به بلوک گشتاور. ۲۸
۳-۵-۵ بلوک مدل دو پا. ۲۸
۳-۵-۵-۱ بلوک مدل دینامیکی. ۳۱
۳-۵-۵-۲ بلوک تماس با زمین. ۳۳
۳-۵-۵-۳ بلوک ایستاگر زانو. ۳۳
۳-۶- خلاصه ی فصل. ۳۴
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
۴-۱- مقدمه. ۳۶
۴-۲- ویرایشگر توابع عضویت. ۴۲
۴-۳- شبیه سازی از  woutgain.mdl 50
۴-۴- گسترش قوانین فازی. ۵۴
۴-۵- شبیه سازی woutgain.mdl با بهره گرفتن از فایل FIS جدید. ۶۴
۴-۶- اضافه کردن بهره و شبیه سازی. ۶۷
۴-۷- خلاصه فصل. ۷۲
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱- نتیجه گیری. ۷۴
۵-۲- توصیه ها برای کارهای آینده. ۷۵

 

 

منابع و مآخذ. ۷۶
فهرست منابع انگلیسی. ۷۶
پیوست. ۷۸
چکیده انگلیسی. ۸۱
فهرست جداول
عنوان                                                  شماره صفحه
جدول ۳-۱: مشخصات پارامتر های بلوک مدل ربات دو پا. ۲۹
. ۳۷
جدول ۴-۲: قوانین فازی برای کنترل کننده α. ۴۱
γ  ۵۴
جدول ۴-۴: قوانین فازی برای کنترل کننده α. ۵۴
فهرست شکل ها
عنوان                                                  شماره صفحه
شکل ۱-۱: مدل دینامیکی ربات دوپا با پنج درجه آزادی ۴
شکل ۱-۲: ساختار کنترل کننده فازی ۵
شکل ۳-۱: مراحل پروژه ۱۵
شکل ۳-۲: FIS Editor 16
شکل ۳-۳: (الف)مدل ربات دوپا و مقادیر ثابت. (ب) نیرو های خارجی   ۱۷
΄,۰)  برخورد می کند (خاکستری) ۲۰
شکل ۳-۵: مدل ربات دوپا  پنج اتصال با بهره گرفتن از کنترلر فازی MATLAB 22
شکل ۳-۶- الف: سیگنال مرجع برای α. ۲۳
شکل ۳-۶- ب: سیگنال مرجع برای Δβ. ۲۳
. ۲۴
شکل ۳-۷: مدل داخلی سیگنال های خطا ۲۵
شکل ۳-۸: مدل داخلی کنترل کننده های فازی ۲۶
شکل ۳-۹: مدل داخلی تبدیل به گشتاور ۲۷
شکل ۳-۱۰: بلوک مدل دو پا و پارامتر های کادر محاوره ای ۲۸
شکل ۳-۱۱: مدل داخلی بلوک ربات دو پا ۳۰
شکل ۳-۱۲: مدل داخلی بلوک مدل دینامیکی ربات دوپا ۳۱
شکل ۳-۱۳: بلوک مدل داخلی ماتریس های A و b. 31
شکل ۳-۱۴: مدل داخلی بلوک تماس با زمین ۳۲
شکل ۳-۱۵: مدل داخلی بلوک ایستاگر زانو ۳۳
شکل ۴-۱: تغییر در خطا  و سیگنال کنترل Δβ. ۳۶
. ۳۸
. ۳۹
شکل ۴-۴: تغییرات در خظا وسیگنال کنترل α. ۴۰
شکل ۴-۵: پنجره ی اصلی fis flie 123fuz3. 42
شکل ۴-۶: تابع عضویت ویرایشگر error1. 42
شکل ۴-۷: تابع عضویت ویرایشگر Derror1. 43
شکل ۴-۸: تابع عضویت ویرایشگر control1. 43
شکل ۴-۹: پنجره ی ویرایشگر قوانین برای ۱۲۳fuz3. 44
شکل ۴-۱۰: پنجره ی نشان دهنده ی قوانین برای ۱۲۳fuzz3. 44
شکل ۴-۱۱: پنجره ی نشان دهنده ی سطح برای ۱۲۳fuzz3. 45
شکل ۴-۱۲: پنجره ی اصلی fis flie 123fuz3. 45
شکل ۴-۱۳: ویرایشگر عضویت error4. 46
شکل ۴-۱۴: ویرایشگر تابع عضویت Derror4. 46
شکل ۴-۱۵: ویرایشگر تابع عضویت control4. 47
شکل ۴-۱۶: پنجره ی ویرایش قوانین برای ۴fuzz3. 47
شکل ۴-۱۷: پنجره ی نشان دهنده ی قوانین برای ۴fuzz3. 48
شکل ۴-۱۸: پنجره ی نشان دهنده ی سطح برای ۴fuzz3. 48
شکل ۴-۱۹: مدل متلب برای woutgain.mdl 49
شکل ۴-۲۰: رنگ سبز برای خروجی PD، رنگ بنفش برای خروجی فازی و رنگ زرد سیگنال مرجع α. ۵۰
شکل ۴-۲۱: رنگ سبز برای خروجی PD، رنگ بنفش برای خروجی فازی و رنگ زرد سیگنال مرجعΔβ. ۵۱
. ۵۲
۵۳
شکل ۴-۲۴: پنجره ی اصلی FIS file 123fuzz5. 55
شکل ۴-۲۵: ویرایشگر تابع عضویت Error1. 56
شکل ۴-۲۶: ویرایشگر تابع عضویت Derror1. 56
شکل ۴-۲۷: ویرایشگر تابع عضویت control1. 57
شکل ۴-۲۸: پنجره ی ویرایشگر قوانین برای ۱۲۳fuzz5. 57
شکل ۴-۲۹: پنجره ی نمایشگر قوانین برای ۱۲۳fuzz5. 58
شکل ۴-۳۰: پنجره ی نمایشگر سطح برای ۱۲۳fuzz5. 58
شکل ۴-۳۱: پنجره ی اصلی FIS file 4fuzz5. 59
شکل ۴-۳۲: ویرایشگر تابع عضویت Error4. 59
شکل ۴-۳۳: ویرایشگر  تابع عضویت Derror4. 60
شکل ۴-۳۴: ویرایشگر  تابع عضویت control4. 60
شکل ۴-۳۵: پنجره ی ویرایشگر قوانین برای ۴fuzz5. 61
شکل ۴-۳۶: پنجره ی ویرایشگر قوانین برای ۴fuzz5. 61
شکل ۴-۳۷: پنجره ی  نمایشگر سطح برای ۴fuzz5. 62
شکل ۴-۳۸: رنگ سبز برای خروجی PD، رنگ بنفش برای خروجی فازی و رنگ زرد سیگنال مرجع α. ۶۳
شکل ۴-۳۹: رنگ سبز برای خروجی PD، رنگ بنفش برای خروجی فازی و رنگ زرد سیگنال مرجع Δβ. ۶۴
. ۶۵
. ۶۵
شکل ۴-۴۲: مدل داخلی کنترل کننده ی فازی بعد از اضافه کردن بهره ها   ۶۶
شکل ۴-۴۳: رنگ سبز برای خروجی PD، رنگ بنفش برای خروجی فازی و رنگ زرد سیگنال مرجع α. ۶۷
شکل ۴-۴۴: رنگ سبز برای خروجی PD، رنگ بنفش برای خروجی فازی و رنگ زرد سیگنال مرجع . ۶۸
. ۶۹
. ۷۰
. ۷۱
 
 
 
 

 

چکیده

 

در این پایان نامه یک مدل ریاضی دو بعدی ربات دو پای پنج اتصال مورد مطالعه قرار گرفته است. از نرم افزار متلب برای طراحی سیستم کنترل کننده‌ی فازی به منظور کنترل زوایای نیم تنه‌ی بالا، ساق‌ها و ران‌های ربات دو پایی که در دانشگاه هلسینکی طراحی و مدل سازی گردیده و همچنین به وسیله ی سیستم کنترل کننده ی PD در آنجا کنترل شده است، استفاده شده است.استفاده از سیستم کنترل کننده ی PD از پیچیدگی زیادی برخوردار است چرا که برای کنترل چهار زاویه به چهار کنترل کننده در هر یک از چهار فاز حرکتی احتیاج است. بنابر این در سیستم کنترل PD در کل به شانزده کنترل کننده احتیاج خواهد بود. با بهره گرفتن از سیگنال خطا و تغییر در خطا و همچنین سیگنال های کنترل ناشی از سیستم PD  متناظر آنها قوانین فازی  بدست می آیند  و تعداد کنترل کننده ها از شانزده کنترل کننده ی PD به چهار کنترل کننده ی فازی کاهش می یابند. سیستم کنترل کننده ی فازی به کار برده شده به دلیل احتیاج نداشتن به اطلاعات فاز حرکتی ربات نیز ساده‌تر از PD خواهد بود. ارتباط بین قوانین فازی و عملکرد کنترل کننده ی فازی در اینجا مورد بررسی قرار می‌گیرد و همچنین تاثیر اضافه کردن گین در خروجی بررسی می گردد.

 

 

 
واژگان کلیدی: ربات دوپا، کنترل دینامیکی، قوانین فازی، کنترل کننده PD

پایان نامه : بررسی تاثیر اخلاق ترافیک شهروندی بر رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی؛ مطالعه موردی شهر اصفهان

بررسی تاثیر اخلاق ترافیک شهروندی بر رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی؛ مطالعه موردی شهر اصفهان

 

 

 

 

 

استاد راهنما:

 

دکتر منظمی تبار

 

 

 

 

 

استاد مشاور:

 

سرهنگ حاجی مقصود

 

 

 

بهار ۱۳۹۴

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
تخلف رانندگی ضایعه ای است که سالانه خسارات زیادی برای جوامع مختلف و در سطح وسیعتری برای جامعه جهانی به بار می آورد. در این میان ایرانیان با داشتن تمدن چند هزار ساله در دنیا و سرآمد فرهنگ و اخلاق در جهان متاسفانه در این عرصه جزء کشورهایی به شمار می رود که رانندگی برای یک خارجی در ایران نسبتا سخت و با ریسک بسیار بالاست. بررسی های متعددی در خصوص رابطه بین ویژگی های شخصیتی و فرهنگی و رفتارهای رانندگی صورت گرفته است. به نظر می رسد، عناصر خاصی از فرهنگ و اخلاق ترافیک شهروندی باعث رفتارهای قانون شکنانه در رانندگی می شود، از این رو این رفتارها منجر به برآورده شدن برخی از نیازهای شخصی فرد گردیده، هر چند که با سیستم قانونمند محیط اطراف مغایرت دارد. بدیهی است این امر ریشه در فرآیند درست اجتماعی شدن، جامعه پذیر شدن و نهادیه شدن قوانین و مقررات اجتماعی در افراد جوامع دارد.

 

 

در این پژوهش، تاثیر اخلاق شهروندی بر میزان رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی شهر اصفهان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از پژوهش در جامعه مورد مطالعه به صورت میدانی نشان می دهد که از متغیرهای مربوط به عوامل انسانی همچون جنس، تحصیلات، ناکارآمدی قوانیین و مقررات راهنمایی و رانندگی ،عدم احساس عدالت اجتماعی و شاخص هایی همچون تاثیر گروه های اولیه و ثانویه در جامعه پذیرکردن افراد، رابطه معناداری با میزان رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی دارد. به زبانی دیگر، اخلاق ترافکی شهروندی با میزان تخلفات راهنمایی و رانندگی رابطه معناداری دارد. هرچه افراد اجتماع به ابعاد اجتماعی و فرهنگی اخلاق ترافیکی شهروندی توجه و تعهد بیشتری داشته باشند، در عین حال به رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی الزام بیشتری دارند. این امر نقش موثری در کاهش تخلفات رفتارهای رانندگی و رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی دارد.
 
مفاهیم کلیدی: اخلاق شهروندی، ترافیک، اخلاق ترافیک شهروندی، رانندگی، تخلفات رانندگی.
فهرست مطالب
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱-مقدمه. ۲
۱-۲-بیان مساله. ۳
۱-۳-اهداف ۴
۱-۳-۱- هدف اصلی ۴
۱-۳-۲- اهداف فرعی ۴
۱-۴- ضرورت و اهمیت ۴
۱-۵- سوالهای تحقیق ۵
۱-۵-۱- سؤال اصلی ۵
۱-۵-۲- سوال های فرعی ۵
۱-۶- فرضیه ها ۵
۱-۶-۱- فرضیه اصلی ۵
۱-۶-۲- فرضیه های فرعی ۶
۱-۷- کاربردهای تحقیق ۶
۱-۸- استفاده کنندگان تحقیق ۶
۱-۹- روش تحقیق ۷
۱-۱۰- روش و ابزارگردآوری اطلاعات ۷
۱-۱۱- جامعه آماری و حجم نمونه. ۷
۱-۱۲- روش نمونه گیری ۷
۱-۱۳- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات ۸
۱-۱۴- رئوس مطالب و فصول. ۸
 
فصل دوم
مبانی نظری
۲-۱- مقدمه. ۱۰
۲-۲-پیشینه تحقیق ۱۱
۲-۳- مفاهیم کلیدی ۱۵
۲-۳-۱- اخلاق. ۱۵
۲-۳-۲- شهروندی ۱۶
۲-۳-۳- اخلاق شهروندی ۱۷
۲-۳-۴- حقوق شهروندی ۱۸
۲-۳-۵- حقوق مدنی ۱۹
۲-۳-۶- حقوق سیاسی ۱۹
۲-۳-۷- حقوق اجتماعی ۱۹
۲-۳-۸- مشارکت اجتماعی ۲۰
۲-۳-۹- ترافیک شهری ۲۱
۲-۳-۱۰- اخلاق ترافیک شهروندی ۲۲
۲-۴- رویکردهای نظری مفاهیم. ۲۲
۲-۴-۱- رویکردهای نظری اخلاق شهروندی ۲۲
۲-۴-۱-۱- تالکوت پارسونز. ۲۲
۲-۴-۱-۲- برایان ترنر. ۲۴
۲-۴-۱-۳-کیت فالکس. ۲۷
۲-۴-۱-۴- ویل کیملیکا ۳۰
۲-۴-۱-۵- توماس جانوسکی ۳۱
۲-۵- جمع بندی مفهوم شهروندی ۳۴
۲-۶- رویکردهای نظری مربوط به جرائم شهری ۳۵
۲-۶-۱- نظریات کنترل اجتماعی ۳۶
۲-۶-۲- نظریه کنترل اجتماعی هیرشی ۳۷
۲-۶-۳- نظریه ارتباطات نسبی ساترلند به عنوان عامل کجرفتاری ۳۸
۲-۶-۴- نظریه مرتون در مورد کجرفتاری ۳۹
۲-۷- برخی عوامل محیطی موثر بر جرائم شهری ۴۰
۲-۸- جمع بندی رویکردهای نظری مربوط به جرایم شهری ۴۱
۲-۹- رویکرد نظری مفهوم ترافیک. ۴۳
۲-۹-۱- تعریف ترافیک. ۴۴
۲-۹-۲- تاریخچه ترافیک در ایران. ۴۵
۲-۱۰- چهارچوب نظری ۴۹
۲-۱۱- فرضیات تحقیق ۵۳
۲-۱۱-۱- فرضیه اصلی ۵۳
۲-۱۱-۲- فرضیات فرعی ۵۳
۲-۱۱-۲-۱- بعد اجتماعی ۵۳
۲-۱۱-۲-۲- بعد فرهنگی ۵۳
۲-۱۱-۲-۳- عوامل زمینه ای ۵۳
 
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه. ۵۵
۳-۲- روش تحقیق ۵۵
۳-۳- روش گردآوری اطلاعات ۵۶
۳-۴- روایی و پایایی ابزار گردآوری اطلاعات ۵۶
۳-۵- جامعه آماری ۵۷
۳-۶- نمونه آماری ۵۸
۳-۷- حجم نمونه. ۵۸
۳-۸- واحد تحلیل ۵۹
۳-۹- روش نمونه گیری ۵۹
۳-۱۰- فرضیات تحقیق ۵۹
۳-۱۰-۱- فرضیه اصلی ۵۹
۳-۱۰-۲- فرضیات فرعی ۵۹
۳-۱۰-۲-۱- بعد اجتماعی ۵۹
۳-۱۰-۲-۲- بعد فرهنگی ۶۰
۳-۱۱- تعاریف نظری مفاهیم. ۶۰
۳-۱۱-۱- تخلفات رانندگی ۶۰
۳-۱۱-۲- اخلاق ترافیک شهروندان. ۶۰
۳-۱۱-۳- بعد اجتماعی اخلاق. ۶۰
۳-۱۱-۴-آنومی اجتماعی ۶۱
۳-۱۱-۴-۱- احساس امنیت اجتماعی ۶۱
۳-۱۱-۴-۲- ناکارآمدی قوانین ۶۳
۳-۱۱-۴-۳- عدالت اجتماعی ۶۴
۳-۱۱-۵- سرمایه اجتماعی ۶۴
۳-۱۱-۵-۱- آگاهی ۶۴
۳-۱۱-۵-۲- اعتماد. ۶۵
۳-۱۱-۵-۳- مشارکت ۶۵
۳-۱۱-۶-۱- بعد فرهنگی ۶۷
۳-۱۱-۶-۲- الگوپذیری ۶۷
۳-۱۱-۶-۳- تاثیر رسانه های جمعی ۶۸
۳-۱۱-۶-۴- دانش عمومی ۶۸
۳-۱۲- شاخص های متغیرهای مستقل ۶۸
۳-۱۲-۱- شاخص های متغیر وابسته. ۶۹
۳-۱۲-۲- میزان تخلفات رانندگی ۷۰
۳-۱۳- روش های تجزیه و تحلیل داده ها ۷۰
 
فصل چهارم
یافته های تحقیق
۴-۱- مقدمه. ۷۳
۴-۲- آمار توصیفی ۷۴
۴-۲-۱- توصیف سیمای جامعه مورد مطالعه بر مبنای متغیرهای زمینه ای ۷۴
۴-۲-۲-۱- جنس. ۷۴
۴-۲-۲-۲- سن ۷۵
۴-۲-۲-۳- وضعیت تاهل ۷۶
۴-۲-۲-۴- سطح تحصیلات ۷۷
۴-۲-۲-۵- وضعیت اشتغال. ۷۹
۴-۲-۲-۶- تعداد وسیله نقلیه تحت تملک خانواده ۸۰
۴-۲-۲-۷- وضعیت مسکن ۸۱
۴-۲-۲- توصیف سیمای جامعه مورد مطالعه بر مبنای مولفه های اخلاق ترافیک شهروندی ۸۲
۴-۲-۲-۱- شاخص های بعد اجتماعی اخلاق ترافیک شهروندی در جامعه مورد مطالعه. ۸۲
۴-۲-۲-۲- سرمایه اجتماعی ۸۵
۴-۲-۲-۳-آنومی اجتماعی ۹۱
۴-۲-۳-  متغیرهای بعد فرهنگی اخلاق ترافیک شهروندی در جامعه مورد مطالعه. ۹۵
۴-۲-۳-۱- دانش عمومی ۹۵
۴-۲-۳-۲- الگوپذیری افراد. ۹۷
۴-۲-۳-۳- اخلاق ترافیک شهروندی ۹۹
۴-۲-۳-۴- توصیف سیمای جامعه مورد مطالعه بر مبنای میزان تخلفات رانندگی ۱۰۰
۴-۳- آمار استنباطی ۱۰۱
۴-۳-۱- آزمون فرضیات ۱۰۱
۴-۳-۲- تحلیل رگرسیون. ۱۰۴
 
فصل پنجم
تحلیل یافته ها و نتایج تحقیق
۵-۱- مقدمه. ۱۰۹
۵-۲- تحلیل فرضیات بر اس
اس ضرایب همبستگی دوگانه (اسپیرمن) ۱۰۹
۵-۳- نتایج به دست آمده براساس آزمون همبستگی چندگانه (تحلیل رگرسیون) ۱۱۲
۵-۳-۱- جنس. ۱۱۳
۵-۳-۲- تحصیلات ۱۱۳
۵-۳-۳- ناکارآمدی قوانین ۱۱۳
۵-۳-۴- عدم احساس عدالت اجتماعی ۱۱۴
۵-۳-۶- آنومی اجتماعی ۱۱۴
۵-۳-۷- دانش عمومی ۱۱۴
۵-۳-۸- الگوپذیری ۱۱۵
۵-۴- نتایج و پیشنهادات ۱۱۵
 
منابع. ۱۱۹
پیوست ها ۱۲۵
فهرست جداول
جدول ۳-۱: میزان تخلفات عمده رانندگی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ در اصفهان. ۸۳
 جدول ۴-۱: توزیع فراوانی جنس پاسخگویان. ۸۸
جدول ۴-۲: توزیع فراونی سن پاسخگویان. ۸۹
جدول ۴-۳: توزیع فراوانی وضعیت تاهل پاسخگویان. ۹۰
جدول ۴-۴: سطح تحصیلات پاسخگویان. ۹۱
جدول ۴-۵: وضعیت اشتغال پاسخگویان. ۹۲
جدول ۴-۶: تعداد وسیله نقلیه تحت تملک خانواده ۹۳
جدول ۴-۷: وضعیت مسکن پاسخگویان. ۹۴
جدول۴-۸: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۹۶
جدول۴-۱۰: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۹۶
جدول ۴-۱۱: توزیع فراوانی متغیر تعهدات انضمامی (فردی) ۹۷
جدول ۴-۱۲: توزیع فراوانی متغیر تعهدات اجتماعی افراد. ۹۷
جدول ۴-۱۳: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۹۹
جدول ۴-۱۴: توزیع فراوانی متغیر آگاهی افراد نمونه مورد مطالعه. ۹۹
جدول ۴-۱۵: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۰۰
جدول ۴-۱۶: توزیع فراوانی متغیر اعتماد فردی افراد نمونه مورد مطالعه. ۱۰۱
جدول ۴-۱۷: توزیع فراوانی متغیر عدم اعتماد عمومی افراد در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۱
جدول ۴-۱۸: توزیع فراوانی متغیر عدم اعتماد اجتماعی افراد در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۱
جدول ۴-۱۹: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۰۲
جدول ۴-۲۰: توزیع فراوانی متغیر مشارکت اجتماعی افراد در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۳
جدول ۴-۲۱: توزیع فراوانی متغیر سرمایه اجتماعی افراد در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۳
جدول ۴-۲۲: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۰۴
جدول ۴-۲۳: توزیع فراوانی متغیر عدم عدالت اجتماعی در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۵
جدول ۴-۲۴: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۰۵
جدول ۴-۲۵: توزیع فراوانی متغیر عدم امنیت اجتماعی در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۶
جدول ۴-۲۶: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۰۶
جدول ۴-۲۷: توزیع فراوانی متغیر ناکارآمدی قوانین در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۷
جدول ۴-۲۸: توزیع فراوانی شاخص آنومی اجتماعی در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۸
جدول ۴-۲۹: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۰۹
جدول ۴-۳۰: توزیع فراوانی شاخص نقش سواد در نمونه مورد مطالعه. ۱۰۹
جدول ۴-۳۱: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها ۱۱۰
جدول ۴-۳۲: توزیع فراوانی شاخص الگوپذیری گروه های اولیه در نمونه مورد مطالعه. ۱۱۱
جدول ۴-۳۳: توزیع فراوانی شاخص الگوپذیری گروه های ثانویه در نمونه مورد مطالعه. ۱۱۱
جدول ۴-۳۴: توزیع فراوانی شاخص الگوپذیری در نمونه مورد مطالعه. ۱۱۲
جدول ۴-۳۵: توزیع فراوانی متغیر اخلاق ترافیکی در نمونه مورد مطالعه. ۱۱۲
جدول ۴-۳۶: توزیع فراوانی میزان تخلفات رانندگی افراد. ۱۱۳
 
فهرست نمودارها
نمودار ۴-۱: توزیع فراوانی جنس پاسخگویان. ۸۸
نمودار ۴-۲: توزیع فراونی سن پاسخگویان. ۸۹
نمودار۴-۳: توزیع فراوانی وضعیت تاهل پاسخگویان. ۹۰
نمودار ۴-۴: سطح تحصیلات پاسخگویان. ۹۱
نمودار ۴-۵: وضعیت اشتغال پاسخگویان. ۹۲
نمودار ۴-۶: تعداد وسیله نقلیه تحت تملک خانواده ۹۴
نمودار ۴-۷: وضعیت مسکن پاسخگویان  ۹۵

 

۱-۱- مقدمه

 

همگام با افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی، شاهد افزایش تولید وسایل حمل و نقل و استفاده گسترده از آنها به ویژه در شهرهای بزرگ می باشیم. با این حال  صنعت حمل و نقل همچون سایر دستاوردهای بشری، علی رغم فراهم نمودن تسهیلات و آسایش های فراوان برای زندگی راحت انسان، عوارض و مشکلات بسیاری مانند تصادفات، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و راه بندان های طولانی به همراه داشته است. در نگاه کلی بهره برداری و بهره وری مناسب و مطلوب از کلیه تسهیلات نوین، نیاز به تدوین قوانین و مقرراتی متناسب با امکانات و شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هر اجتماعی دارد.
بی توجهی به مقررات راهنمایی و رانندگی و قانون گریزی، همواره یکی از علل بروز مشکلات، معضلات و حوادث ترافیکی در بسیاری از جوامع می باشد که بنا بر بافت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی جوامع میزان آن متفاوت است. آمار حوادث ترافیکی در ایران موید میزان بالا و غیرمتعارف تخلفات رانندگی در ایران است که هر ساله زیان های جبران ناپذیر اقتصادی و آسیب های اجتماعی را باعث می گردد. اگر چه در بروز تخلفات رانندگی عوامل مختلفی دخیل هستند اما طبق بررسی ها عامل انسانی، به عنوان اصلی ترین علت حوادث ترافیکی در ایران، گزارش شده است. عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی ریشه درفرآیند اجتماعی شدن شهروندان و عدم نهادینه شدن قوانین اجتماعی در جامعه ی شهری دارد. بنابراین ریشه یابی علل تخلفات رانندگی در شهری چون اصفهان که حجم زیادی از وسایل نقلیه در معابر آن جریان دارد، می تواند گامی در جهت کاهش مشکلات سیستم حمل و نقل درون شهری کشور باشد.

 

۱-۲- بیان مساله

رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان کارخانه قند اقلید

پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد(.M.A)

 

گرایش: صنعتی و سازمانی

 

عنوان:

 

رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان کارخانه قند اقلید

 

استاد راهنما:

 

دکتر سید احمد میرجعفری

 

استاد مشاور:

 

دکتر سهیلا جاهدی

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)


چکیده:
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان کارخانه قند شهرستان اقلید بود. نمونه این پژوهش شامل۱۷۰ نفر از کارکنان بودند که به صورت تصادفی ساده از بین کلیه کارکنان انتخاب و با بهره گرفتن از پرسشنامه­های مربوطه مورد ارزیابی قرارگرفتند. طرح پژوهش از نوع همبستگی می­باشد و برای تجزیه و تحلیل داده­ ها از ضریب همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه استفاده شد. بر اساس فرضیه های پژوهش، نتایج نشان داد که، از میان ابعاد پنج گانه شادکامی، جهت پیش بینی واریانس وظیفه شناسی و مردانگی فقط بعد عزت نفس، در خصوص نوع دوستی و مردانگی صرفا شادکامی کلی، همچنین جهت خلق مثبت فقط شرافت شهروندی نقش معنی داری دارند و دیگر ابعاد شادکامی در پیش بین واریانس رفتار شهروندی نقش معنی داری نداشتند. از بین ابعاد شادکامی، جهت تبیین واریانس وظیفه شناسی، هیچکدام؛ جهت تواضع، نوع دوستی و مردانگی فقط بعد درک سرچشمه هستی و در خصوص شرافت شهروندی فقط هوش معنوی کلی نقش معناداری دارند. هیچ یک از مولفه های هوش معنوی، در پیش بینی واریانس “وظیفه شناسی” نقش معناداری نداشتند. همچنین از میان مولفه های هوش معنوی جهت پیش بینی واریانس دیگر ابعاد رفتار شهروندی(تواضع، نوع دوستی و مردانگی)، صرفا مولفه درک سرچشمه هستی، نقش معناداری داشته است. نهایتا اینکه در خصوص پیش بینی واریانس دیگر بعد رفتار شهروندی یعنی، شرافت شهروندی، صرفا هوش معنوی کلی نقش معناداری داشته است.

 

 

فصل نخست: کلیات پژوهش
۱-۱- مقدمه
بیش از یک قرن است که تفکر غالب مدیریت بر این محور چرخیده است و می چرخد که تمامی تلاش های سازمان باید در جهت بهبود مستمر باشد. همزمان با اوج گیری نهضت مشتری مداری و ظهور زوایای جدید در مطالعات مدیریتی، مفهوم رفتار شهروندی سازمانی نیز در مطالعات مربوط به سازمان مد نظر قرار گرفته است؛ مبنی بر اینکه که نگرش ها و رفتارهای کارکنان می تواند تاثیری مثبت و یا منفی بر کیفیت خدمات داشته باشد. در مکاتب اولیه مدیریت، افراد با رفتارهایی ارزیابی می شدند که در شرح شغل و شرایط احراز، از شاغل انتظار می رفت ولی امروزه رفتارهایی فراتر از آن ها مد نظر قرار گرفته است. این رفتارها با مفاهیم رفتارهای پیش اجتماعی، رفتارهای فرانقشی، عملکرد زمینه ای، رفتارهای خودجوش و یا رفتار شهروندی سازمانی مدنظر قرار گرفته اند. امروزه این رفتارها جزء جدایی ناپذیری در مدیریت عملکرد محسوب شده و در جنبه های مختلف سازمانی وارد شده اند(بریف[۱]، ۲۰۱۰). بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی انجام می گیرد.

۲-۱- بیان مسئله
در نظام بوروکراتیک تمام تلاش مدیران در جهت کسب کارایی بیشتر با حفظ سلسله مراتب هرمی سازمان بوده است. به همین جهت مناسبات سطحی و غیرقابل اطمینان بین افراد وجود دارد. اما در نظام ارزشی انسانی و دمکراتیک مناسباتی درست و قابل اطمینان در میان مردم به وجود می آید. در چنین محیطی به سازمان و اعضای آن فرصت داده می شود که تا حد توان پیش روند. بر این اساس توجه به شهروندان در نظام ارزشی دمکراتیک رو به افزایش است. اکنون که اهمیت شهروندان به عنوان یکی از منابع بسیار مهم سازمان درک شده است، رفتار آنها هم می تواند بسیار با اهمیت تلقی شود و از این روست که محققان زیادی به تجزیه و تحلیل رفتار شهروندی پرداخته اند(اسلامی و سیار، ۱۳۸۶).
از مفاهیمی که در دنیای سازمانی امروز اهمیت زیادی پیدا کرده و نقش ویژه ای در پیشرفت و بهبود سازمانی دارد، بحث رفتار شهروندی سازمانی است. مفهوم رفتار شهروندی سازمانی اولین بار توسط بیتمن و ارگان (۱۹۸۰؛ به نقل اسلامی و سیار، ۱۳۸۶) به دنیای علم ارائه شد. تحقیقات اولیه ای که در زمینه رفتار شهروندی سازمانی انجام گرفت بیشتر برای شناسایی مسئولیت ها و یا رفتارهایی بود که کارکنان در سازمان داشتند، اما اغلب نادیده گرفته می شد. این رفتارها با وجود اینکه در ارزیابی های سنتی عملکرد شغلی به طور ناقص اندازه گیری می شدند و یا حتی گاهی اوقات مورد غفلت قرار می گرفتند، اما در بهبود اثربخشی سازمانی مؤثر بودند. این اعمال را که در محل کار اتفاق می افتند این گونه تعریف می کنند: “مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری که بخشی از وظایف رسمی فرد نیستند، اما با این وجود توسط وی انجام و باعث بهبود مؤثر وظایف و نقش های سازمان می شوند”. با توجه به این تعریف، از انسان به عنوان شهروند سازمانی انتظار می رود که بیش از الزامات نقش خود و فراتر از وظایف رسمی، در خدمت اهداف سازمان فعالیت کند. به عبارت دیگر، ساختار رفتار شهروندی سازمانی به دنبال شناسایی، اداره و ارزیابی رفتارهای فرانقش کارکنانی است که در سازمان فعالیت می کنند و در اثر این رفتارهای آنان اثربخشی سازمانی بهبود می یابد(اپل بام و همکاران ، ۲۰۰۴؛ به نقل از اسلامی و سیار، ۱۳۸۶).
نتایج تحقیقات نشان داده است که عوامل چندی می توانند در بروز این رفتارها نقش داشته باشند. لذا، در این تحقیق به نقش احتمالی دو عامل هوش معنوی (SQ) و شادکامی پرداخته می شود. امروزه اهمیت استفاده از افراد با ویژگی­های خاص ذهنی و مهارتی بسیار پررنگ تر شده است. تلاش سازمان­ها همیشه انتخاب و استخدام افراد موفق، باهوش، باپتانسیل ها و توانایی های بالاتر بوده است. به همین دلیل هنگامی که مفهوم بهره هوشی(IQ) در اوایل قرن بیستم مطرح شد، نظر بسیاری را به خود جلب کرد. ولی در سازمان ها، بعضی از افرادی  که بهره هوشی بالاتری داشتند، هنگام برقراری روابط اجتماعی با مشتریان یا هنگام کار گروهی با مشکل روبرو می شدند در حالی که برخی از افرادی که بهره هوشی پایین تری داشتند نه فقط در چنین موقعیت هایی بهتر عمل می کردند بلکه در زندگی و کسب و کار نیز بسیار موفق بودند. جستجوی محققین برای یافتن این برتری به ارائه هوش هیجانی(EQ)  انجامید. هوش هیجانی کمک می کند افراد در روابط اجتماعی و خانوادگی خود موفق­تر بوده و در هر موقعیتی بهترین رفتار و عکس العمل را داشته باشند اما هنوز ابهامات و فضاهای تکمیل نشده ای در مجموعه هوش انسانی وجود داشت رفتارهایی که بهره هوشی و هوش هیجانی قادر به پاسخگویی به آنها نبوده اند. لذا، سازمان های امروز به دنبال افرادی هستند که مهارتها و توانایی های فراتر از بهره هوشی و هوش هیجانی دارند، کسانی که کنجکاوی سیری ناپذیری دارند و همیشه به دنبال پاسخ پرسش های اساسی در زندگی خود هستند. کسانی که تغییرات آنها را نگران نمی­کند بلکه در هر تغییری به دنبال فرصت جدیدی می­گردند. نگرشی که امروزه در کنار بهره هوشی و هوش هیجانی مطرح شده است، مبحث هوش معنوی است که در مورد کارکنان سازمان و
در زمینه مدیریت و توسعه فردی مورد توجه قرار می گیرد(کامکار،۱۳۸۶).
  هوش معنوی، هوشی است که با کمک آن فرد به عمیق ترین معانی، ارزش‌ها، اهداف و بالاترین انگیزش‌های خود دست می‌یابد. هوش معنوی درواقع هوش اخلاقی فرد است که به وی توانایی درونی برای تشخیص درست از خطا را می‌دهد. به بیان دیگر با کمک آن خوب بودن، حقیقت، زیبایی و دگرخواهی را در زندگی به کار می‌گیرد(زوهر و مارشال، ۲۰۰۰).
آنچه در مجموعه هوش های انسانی قابل توجه است این است که  هوش معنوی نه فقط تصویر هوش انسانی را کامل می­ کند بلکه بهره هوشی و هوش هیجانی فرد را نیز مدیریت کرده و به وی کمک می کند تا بهترین استفاده را از بهره هوشی و هوش هیجانی خود داشته باشد. از این رو به نظر می رسد، در دنیای کسب و کار، سازمانی که نیروهای آن از هوش معنوی بالا برخوردارند، فضای مثبت و سازنده ای دارد­ و علیرغم بحث هایی که در تبادل افکار و خواسته ها صورت می گیرد، حس احترام بالایی بین افراد وجود دارد و هر کس آماده است که در شرایط مورد نیاز، به کمک دیگران برود. بدیهی است چنین سازمانی مستقیم به سوی موفقیت پیش می­رود، موفقیتی که نتیجه اش تنها به سود سهامداران نیست، بلکه تک تک افراد سازمان همانطور که در رسیدن به این موفقیت نقش دارند، از آن سود خواهند برند(کامکار،۱۳۸۶).
   از طرف دیگر این چنین انتظار می رود، شادکامی که بیانگر سلامت روانشناختی است، بتواند نقش معنی داری در بروز رفتارهای شهروندی سازمانی از طرف کارکنان را، به دنبال داشته باشد. پیشرفت­های سریع فناوری و اطلاع رسانی، علیرغم مزایای فراوان، خلاهایی را برای انسان معاصر به وجود آورده است. موج فزاینده افسردگی، پایین آمدن سن خودکشی، افزایش طلاق و بزهکاری  بسیاری از مشکلات روحی ـ اجتماعی دیگر واقعیت های انکار ناپذیری هستند که نشان می دهند گویا شادی از جوامع بشری رخت بربسته است(آرگایل، ۱۹۸۷؛ ترجمه: گوهری نارکی و همکاران، ۱۳۸۲)
شادکامی و نشاط به عنوان یکی از مهم ترین نیازهای روانی بشر، به دلیل تاثیرات عمده ای که بر شکل گیری شخصیت آدمی و در یک کلام مجموعه زندگی انسان دارد، همیشه ذهن انسان را به خود مشغول کرده است. از مهم ترین نکاتی که در این زمینه مطرح است، چگونگی حصول شادکامی، تقویت آن و عوامل تاثیرگذار بر دستیابی به این نیاز حیاتی است. شادکامی که هدف مشترک افراد است و همه برای رسیدن به آن تلاش می کنند ارزشیابی افراد از خود و زندگی شان است. این ارزشیابی ها ممکن است جنبه ی شناختی داشته باشد مانند قضاوت هایی که در مورد خشنودی از زندگی صورت می گیرد و یا جنبه ی عاطفی که شامل خلق و هیجاناتی است که در واکنش به رویدادهای زندگی ظاهر می شود. بنابراین، شادکامی شامل مولفه های خشنودی، رضایت از زندگی، عدم خلق و هیجان های منفی از جمله اضطراب و افسردگی است(مرادی، جعفری و عابدی، ۱۳۸۴).
از طرفی، افرادی که اعتقادات مذهبی قوی‌تری دارند، میزان پایین‌تری از هیجانات منفی و افسردگی را تجربه، از حمایت اجتماعی بالاتر و اضطراب کمتری برخوردار و در نهایت احساس شادمانی بیشتری در زندگی خود دارند. مذهب، بسیاری از نیازهای اساسی انسان را برآورده می‌کند و خلاءهای اخلاقی، عاطفی و معنوی او را پر می‌کند، امید و قدرت را در فرد تحکیم نموده و خصوصیات اخلاقی، معنوی را در فرد و اجتماعات استحکام داده، پایگاه بسیار محکمی برای انسان در برابر مشکلات و مصائب و محرومیت‌های زندگی ایجاد می‌کند. از آنجایی که معنویت یکی از نیازهای درونی انسان بوده و برخی صاحب نظران، آن را متضمن بالاترین سطوح زمینه های رشد شناختی- اخلاقی و تلاش همواره آدمی برای معنا بخشیدن به زندگی و پاسخ به چراهای زندگی می دانند، همچنین، ه عنوان توانایی تجربه شده ای به حساب می آید که به افراد امکان دستیابی به دانش و فهم بیشتر را می دهد و زمینه را برای رسیدن به کمال و ترقی در زندگی فراهم می سازد، بنابراین می تواند در شادی و روحیه بالای افراد نقش پر رنگی داشته باشد(ساغروانی، ۱۳۸۸).
  به طورکلی مذهب و داشتن نگرش مذهبی به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر شادمانی افراد شناخته شده است. باور به اینکه خدایی هست، که موقعیت‌ها را کنترل می‌کند و ناظر بر بندگان خویش است، تا حد زیادی اضطراب را کاهش می‌دهد. به طوری که اغلب افراد مؤمن، رابطه خود با خداوند را مانند یک دوست بسیار صمیمی، توصیف می‌کنند و معتقدند که می‌توان از طریق توسل به خداوند، موقعیت‌های غیرقابل کنترل را به طریقی کنترل نمود. به نظر می‌رسد، جهت‌گیری مذهبی می‌تواند موجب احساس شادکامی گردد. در واقع، رابطه شخصی با وجودی برتر، سبب چشم انداز مثبتی در زندگی می‌شود(مظفری و هادیان فرد، ۱۳۸۴). بنابراین این تحقیق به دنبال آن است تا مشخص کند که آیا بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی رابطه ای وجود دارد؟
۱- organizational citizenship behavior
۲-Bateman & Organ
[۳]-Appelbaum, Bartolomucci, Beaumier, Girard, Corrigan& Boulanger
[۴]-Spiritual Quotient
[۵]-happiness
[۶] -Intelligence Quotient
[۷]- Emotional Quotient