(M.S.C)یا(M.Aپایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد(

رشته و گرایش

علوم اقتصادی

عنوان

پیش بینی تغییرات بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز با بهره گرفتن از شاخص PMV

استاد راهنما

دکتر عباس امینی فرد

استاد مشاور

دکتر مرتضی باقرپور

سال تحصیلی۱۳۹۳-۱۳۹۲

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                           صفحه

فهرست نمودارها ‌أ

فهرست جداول. ‌أ

چکیده ‌أ

۱-۲- بیان مساله. ۱

۱-۳-اهداف تحقیق ۱

۱-۴- سوالات تحقیق ۱

۱-۵- فرضیه های تحقیق ۱

۱-۶- حدود تحقیق ۱

۱-۷- روش انجام تحقیق ۱

۱-۸- ساختار تحقیق ۱

۲-۱- مقدمه. ۱

۲-۲- مطالعات انجام گرفته در داخل کشور ۱

۲-۳- مطالعات انجام گرفته در خارج از کشور ۱

۳-۱- مقدمه. ۱

۳-۲- مبانی نظری ۱

۳-۲-۱- سابقه و مفهوم بهره وری ۱

۳-۲-۲-بهره وری نیرویکار ۱

۳-۲-۳-الگوهای اندازه گیری بهره وری نیروی کار ۱

۳-۲-۴- عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار ۱

۳-۲-۶-علوم مرتبط ۱

۳-۲-۶-۱-علم ارگونومی ۱

۳-۲-۶-۱-۱- تاثیر ابعاد ارگونومی بر فعالیت و افزایش بهره وری ۱

۳-۲-۶-۲-علم بیوریتمولوژی ۱

۳-۲-۶-۲-۲- سیکلهای حیات ۱

۳-۲-۷-تعریف آسایش حرارتی ۱

۳-۲-۷-۱-متغییرهای تاثیر گذار بر آسایش حرارتی ۱

۳-۲-۷-۲-تعادل حرارتی بین بدن انسان و محیط پیرامون. ۱

۳-۲-۷-۳- انسان و تنشهای حرارتی ۱

۳-۲-۷-۴- اختلات ناشی از تنش های حرارتی ۱

۳-۲-۷-۵- منطقه آسایش. ۱

۳-۲-۷-۵-۱-تاثیر عوامل اقلیمی بر منطقه آسایش. ۱

۳-۳-روش های تعیین محدوده آسایش. ۱

۳-۳-۱- تخمین محدوده آسایش با بهره گرفتن از شاخص(PMV) 1

۳-۳-۲-تغییرات بهره وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز با بهره گرفتن از شاخصPMV و تصریح مدل   ۱

۳-۳- ۲-۱-نظریه برانگیختگی ۱

۳-۴- ابزارهای گردآوری ۱

۳-۵- روش تحقیق ۱

۴-۲- داده های آماری ۱

۴-۲-۱- متغیرها ۱

۵-۱- خلاصه و نتیجه گیری ۱

۵-۲ پیشنهادات ۱

منابع و مواخذ. ۱

منابع فارسی ۱

منابع خارجی ۱

پیوستها ۱

پیوست الف ۱

پیوست ب ۱

پیوست ج. ۱

فهرست نمودارها

فهرست جداول

چکیده

روشها و مدل­های مختلفی جهت اندازه گیری بهره وری توسط تحلیلگران بر حسب دیدگاهی که نسبت به بهره وری دارند، ارائه شده است­. مطالعه حاضر با هدف پیش بینی تغییرات بهره­وری نیروی­کار در بخش ساخت وساز با بهره گرفتن از شاخص متوسط آراء پیش ­بینی شده (PMV)، بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز ایران در سال ۸۶ و با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به ۳۱۳ ایستگاه سینوپتیک درسه زیر بخش فعالیت های سبک، متوسط و سنگین محاسبه شده است .نتایج این مطالعه که از طریق نرم افزار MATLAB(R2009a) انجام گرفته حاکی از آن است که علاوه بر فشار بخار اشباع شده و درجه حرارت هوا ،مقدار PMV و به تبعیت آن بهره­وری نیروی­کار نیز تابعی از میزان فعالیت در حال انجام و نوع پوشش کارگر می­باشد . همچنین نتایج  نشان می­دهدکه افزایش دما منجر به کاهش بیشتر بهره­وری نیروی­کار در این بخش گردیده که می­توان ادعا نمود تاثیرگذارترین متغییر حرارتی بر روی بهره­وری نیروی­کار در بخش ساخت وساز دمای محیط می­باشد.در قسمت­ آخر با تقسیم بندی مناطق مختلف ایران به دو ناحیه سرد و گرم این نتیجه به دست آمده که در مناطقی که از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوای گرم می­باشند، هردو متغییر فشار بخار اشباع شده و درجه حرارت هوا منجر به دور شدن میزان بهره وری از محدوده مطلوب شده است.در حالی که در مناطق دارای آب و هوای سرد­ کاهش درجه حرارت هوا در جابه جایی میزان بهره­وری نیروی­کار­ از محدوده مطلوب تا حدودی موثر ولی فشار بخار اشباع شده منجر به بهبود مقادیر بهره­وری نیروی­کار در  بخش ساخت و ساز گردیده است.

کلید واژه ها: ساخت و ساز،آسایش حرارتی، شاخصPMV، بهره­وری نیروی کار، مدل­های ریاضی

– مقدمه

تلاش برای بهبود و استفاده موثر از منابع گوناگون چون نیروی­کار، سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات ،هدف تمامی مدیران سازمانهای اقتصادی و واحدهای تولیدی صنعتی و موسسات خدماتی می باشد. روش های اجرایی کارآمد­، تجهیزات و ابزار­کار سالم­، فضای­کار متعادل و از همه مهمتر نیروی­انسانی واجد صلاحیت و شایسته از ضروریاتی می باشند که برای نیل به بهره­وری مطلوب باید مورد توجه مدیران قرار گیرد. روح فرهنگ بهبود بهره­وری باید در کالبد سازمان دمیده شود که در آن میان نیروی انسانی هسته مرکزی را تشکیل می­دهد. یکی از مهمترین اهداف در هر سازمان ارتقاء بهره­وری آن است و با توجه به اینکه انسان در ایجاد بهره­وری نقشی محوری دارد در خواستهای او در سازمان اثری کلیدی به جا می­گذارد. (استادزاده، ۱۳۸۷­،ص۶)

امروزه با پیچیده­تر شدن ساختار و عملکرد سازمانها­، سازماندهی محیط­کار و ایجاد محیطی آرام و بهره­ور در سازمانها به طوری که منجر به فعال شدن بیشتر نیروی­انسانی­، شادابی آنها، کاهش خطرات احتمالی­، افزایش کیفت در کار­،کاهش افسردگی­ها­، رشد خدمات و در نهایت دستیابی به بهره­وری مورد نظر شود، از دغدغه­های مدیران اجرایی و سرپرستان سازمان­ها است. نتایج حاصل از تحقیقات مربوط به نیروی انسانی­، نشان می­دهد که توسعه نیروهای انسانی بهره­ور به طور مستقیم در دستیابی به بسیاری از اهداف سازمانها نقش به سزایی دارد. (طاهری،۱۳۷۶،ص۱۲).

در­سال های اخیر مطالعات گسترده­ای در زمینه ارزیابی وضعیت زیست –اقلیمی به انجام رسیده است که عمدتاً رابطه این موضوع را با عوامل دیگر از جمله شرایط کاری و افزایش صدمات ناشی از کار، اتلاف انرژی­، شرایط اقلیمی، سابقه دمایی (به عنوان مثال مدت زمان در معرض حرارت روزانه قرار گرفتن و غیره )، میزان رطوبت، کاهش تمرکز در فعالیت های آموزشی­، و غیره بیان می­ کند.(صادقی روش،۱۳۸۹،ص۱۰)

بر­خلاف بسیاری از صنایع تولیدی­، معمولاًساخت و ساز در محیط باز صورت می­­گیرد­، در نتیجه محیط فیزیکی از جمله محیط حرارتی بر روی آن تاثیرگذار می­باشد­،­محیط حرارتی که شامل چهار متغییر اصلی درجه حرارت­، رطوبت نسبی،­سرعت باد و همچنین میانگین دمای­تابشی می­باشد. بر بهره­وری نیروی­کار تاثیر می­گذارد و باعث تغییر بهره­وری آن می­شود.(توماس و همکاران۱۹۹۹).

برخی از شرایط جوی به نظر می­رسد که اثر منفی بر بهره­وری نیروی­کار داشته باشد­.کاهش بهره­وری نیروی کار به علت ناراحتی­های ناشی از انواع مختلف محیط­های حرارتی قابل توجه است. به عنوان مثال­، اشعه نورخورشید باعث می­شود که کارگران احساس خستگی کنند و به دنبال پناهگاه برای استراحت بروند.کارکردن در آب و هوای بسیار بد دارای اثرات فیزیولوژی و روانی برروی کارگران می­باشد که باعث کاهش بهره­وری آنها می گردد­، تحریک­پذیری آنها را افزایش و منجر به کم شدن اشتیاق آنها برای کارکردن می­شود (شریف محمد، کرب سری ناوین­، ۲۰۰۵)، یک محیط خوب­، می ­تواند بر رشد ارزش­های پرسنل و افزایش توان و بهره­وری آنان اثر­گذار باشد­، به همین دلیل­علم­ مدیریت انسانی یا ارگونومی برای رهبران و مدیران سازمان از اهمیت بالایی برخوردار می­باشد.(هلاندر،۱۳۷۵).

ارگونومی یا همان مهندسی فاکتور­های انسانی[۱]­علمی ترکیبی است که سعی دارد ابزارها، دستگاه ها­، محیط کار و مشاغل را با توجه به توانایی­های جسمی- فکری و محدودیت­ها و علائق انسان­ها طراحی می­نماید. این علم با هدف افزیش بهره­وری­، با عنایت بر سلامتی­، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. همچنین این علم در تلاش است به جای هماهنگ نمودن انسان با محیط­، محیط را با انسان هماهنگ سازد. در این راستا سازمان بین ­المللی کار(ILO)[2] واژه ارگونومی را به معنای متناسب کردن کار و شغل برای انسان تعریف کرده است (فروزانفر،۱۳۷۸،ص۲۴).

باید اشاره کرد که در نظر گرفتن اصول ارگونومی در کار، نه تنها باعث حفظ سلامت نیروی انسانی و کارآمدی آن در جوامع بشری می­شود بلکه مانع تحمیل بسیاری از هزینه­ های مالی بر اقتصاد کشورها و کاهش بهره­وری خواهد شد. هدف اصلی این تحقیق پیش ­بینی تغییرات بهره­وری نیروی کار در بخش ساخت و ساز ایران (سال ۸۶) با بهره گرفتن از شاخص میانگین آراء پیش بینی شده(PMV)[3] می­باشد.

۱-۲- بیان مساله

اندازه ­گیری بهره­­وری بیشتر از آنکه متأثر از سطوح مختلف بهره­وری باشد از نوع نگرش به بهره­وری متأثر شده است و بطور عمده به چهار دسته یعنی روش اقتصاد­دانان، مهندسین، حسابداران و مدیران تقسیم می­شوند. بدلیل اینکه در سطح بخشهای و فعالیتهای اقتصادی و ملی دیدگاه اقتصاد­دانان معمول می­باشد در اکثر تحقیقات از روش اقتصاددانان استفاده می­شود این روش نه تنها سطح تغییرات بهره­وری را در طول زمان محاسبه می­ کند بلکه سعی می­ کند که اثرات تمام عوامل شناخته شده را برروی بهره­وری نمایان می­ کند. اقتصاددانان برای محاسبه بهره­وری از روش های نظیر روش روش شاخص[۴]، روش تابع تولید[۵] و روش داده – ستانده[۶] را استفاده می­ کنند.

تحلیلگران بهره­­وری بر حسب دیدگاهی­که نسبت به بهره­وری دارند، مدلهای مختلفی برای اندازه ­گیری بهره­وری ارائه کرده­اند.­در یک تقسیم­بندی­کلی مدلهای اندازه ­گیری بهره­وری را می­توان مطابق با نمودار زیر به شش دسته تقسیم­بندی کرد.

با توجه به اینکه غالباً، در کشورهای در حال توسعه، مهمترین عامل تولید نیروی­کار است، عمدتاً بهره­­وری نیروی­کار مورد توجه می­باشد.­در واقع در صورت عدم امکان سنجش بهره­وری کل عوامل تولید، بهره­­وری نیروی کار می ­تواند تقریب خوبی برای بهره­وری کل عوامل تولید باشد­­(بهره­وری نیروی­کار مشخص کننده میزان تولید یا قدرت تولید هر واحد از نیروی­کار و در­حقیقت تولید سرانه واحد نیروی­کار را اندازه ­گیری می­ کند). لذا بهره­وری نیروی­کار را می­توان هم به صورت متوسط و هم به صورت نهایی اندازه ­گیری نمود (قبادی،۱۳۸۵، ص۲۵).