بایگانی تیر ۱۳۹۹ :: سایت تخصصی پایان نامه های دانشگاهی

پایان نامه برای در یافت در جه کار شناسی ارشد “MA “

رشته : مدیریت آموزشی

گرایش:مدیریت آموزشی

عنوان: بررسی رابطه بین مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه ۲ شهر بندرعباس

استاد راهنما:دکتر محمد نور رحمانی

۱۳۹۳

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده

مقدمه

فصل اول:کلیات تحقیق

۱-۱-تعریف و بیان مساله

۱-۲-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

۱-۳-اهداف تحقیق

۱-۳-۱-اهداف کلی

۱-۳-۲-اهداف جزئی

۱-۴-سؤالات تحقیق

۱-۵-فرضیه‏های تحقیق

-۶-تعریف متغیرها

۱-۶-۱-تعاریف مفهومی

۱-۶-۲-تعاریف عملیاتی

فصل دوم:ادبیات تحقیق

۲-۱-مبانی نظری تحقیق

۲-۱-۱-ارتباطات (مهارت های ارتباطی) و چارچوب مفهومی آن

۲-۱-۲-هدف و اهمیت ارتباطات

۲-۱-۳-فرایند و انواع ارتباطات

۲-۱-۴-ویژگی های ارتباطات

۲-۱-۵-مهارت های ارتباطی مدیران

۲-۱-۶-تعاریف مهارتهای ارتباطی

۲-۱-۷-مهارت های ارتباطی و مؤلفه های آن

۲-۱-۸-انگیزش پیشرفت تحصیلی

۲-۱-۹-پیشرفت

۲-۱-۱۰-اهداف پیشرفت

۲-۱-۱۱-منشا نیاز به پیشرفت

۲-۱-۱۲-مدل پیشرفت اتکینسون

۲-۱-۱۳-نظریه مک کللند

۲-۱-۱۴-انگیزه پیشرفت

۲-۱-۱۵-زمینه اجتماعی انگیزه پیشرفت

۲-۱-۱۶-ویژگی های دانش آموزان دارای انگیزش پیشرفت

۲-۱-۱۷-عوامل موثر بر انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

۲-۱-۱۸-پیشرفت تحصیلی

۲-۱-۱۹-عوامل مهم تاثیر گذار بر پیشرفت تحصیلی

۲-۱-۲۰-اُفت و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان

۲-۱-۲۱- افت تحصیلی چرا؟

۲-۱-۲۲-خانواده عامل کلیدی در افت تحصیلی دانش آموز

۲-۱-۲۳-به نیازهای فرزندانتان توجه کنید

۲-۱-۲۴-پیشنهادهایی به والدین برای پیشرفت تحصیلی فرزندان :

۲-۱-۲۵-نظریه های پیشرفت تحصیلی

۲-۱-۲۶- گانیه

۲-۱-۲۷- بلوم

۲-۱-۲۸-عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

۲-۱-۲۹- تجربه معلمان

۲-۱-۳۰-آماده کردن درس و نمره دادن

۲-۱-۳۱- مهارت ها

۲-۱-۳۲- تحصیلات عمومی

۲-۱-۳۳- تحصیلات در زمینه تعلیم و تربیت

۲-۱-۳۴-مدارس شهری و روستایی

۲-۱-۳۵-دستور العمل برای والدین در باره پیشرفت تحصیلی فرزندان

۲-۱-۳۶- توصیه به والدین در مورد مقایسه دانش آموزان

۲-۱-۳۷-مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه

۲-۱-۳۸- نقش اولیاء در پیشرفت تحصیل کودکان

۲-۲-پیشینه تحقیق

فصل سوم:روش شناسی تحقیق

۳-۱-روش تحقیق

۳-۲-جامعه آماری ,نمونه آماری و روش نمونه گیری

۳-۳-روش و ابزار جمع آوری اطلاعات

۳-۴-روایی

۳-۵-پایایی

۳-۶-روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱-مقدمه

۴-۲-توصیف داده های پژوهشی

۴-۲-۱-توصیف نمونه تحقیق بر حسب جنسیت

۴-۳-پاسخگویی به سوالات پژوهشی

۴-۳-۱-پاسخگویی به سوال پژوهشی۱

۴-۴-آزمون فرضیه های تحقیق

۴-۴-۱-آزمون فرضیه۱

۴-۴-۲-آزمون فرضیه۲

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

۵-۱-نتیجه گیری

۵-۲-پیشنهادات

۵-۲-۱-پیشنهادات اجرایی

۵-۲-۲-پیشنهادات پژوهشی

۵-۲-۳-محدودیت های تحقیق

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی

منابع انگلیسی

پیوست ها

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول۴-۱-:توزیع فراوانی و درصد نمونه تحقیق بر حسب جنسیت

جدول۴-۲-:توزیع فراوانی و درصد نمونه تحقیق بر حسب ناحیه آموزش و پرورش

جدول۴-۲-:نتایج آزمونt تک نمونه ای در خصوص پاسخگویی به سوال پژوهشی۱

جدول۴-۳-:خلاصه مدل رگرسیونی

جدول ۴-۴-:نتایج تحلیل واریانس

جدول ۴-۵-ضرائب

جدول۴-۶-:خلاصه مدل رگرسیونی

جدول ۴-۷-:نتایج تحلیل واریانس

جدول ۴-۸-:ضرائب

چکیده

هدف از اجرای این تحقیق تعیین رابطه بین مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دورهدوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس می باشد. فرضیه‏های تحقیق عبارتند از:۱-بین مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس رابطه وجود دارد.۲- بین مؤلفه های مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس رابطه وجود دارد. روش این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس به تعداد۴۴۷۱ نفر(۱۴۶۰نفر پسر و ۳۰۱۱نفر دختر) و روش نمونه گیری نیز تصادفی طبقه ای(بر حسب جنسیت) می باشدو همچنین حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول مورگان به تعداد۳۵۱نفر(۱۱۵نفر پسر و ۲۳۶نفر دختر) تعیین شد.در این تحقیق مهارتهای ارتباطی معلمان به عنوان متغیر پیش بین و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به عنوان متغیر ملاک می باشد.ابزار تحقیق شامل پرسشنامه مهارتهای ارتباطی کوئین دام(۲۰۰۴) می باشد و سپس بوسیله نرم افزار اس پی اس اس داده ها تجزیه و تحلیل شدند. در تحقیق حاضر پایایی پرسشنامه مورد نظر۸۷/۰ به دست آمد. روش های آماری مورد استفاده در این تحقیق شامل آمار توصیفی( درصد،فراوانی،میانگین و انحراف معیار )و آمار استنباطی(T تک نمونه ای ،رگرسیون ساده و چند متغیری) می باشد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که میزان بکارگیری مهارت های ارتباطی توسط معلمان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس در حد مطلوب می باشد.بین مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس رابطه وجود دارد.بین کلیه مؤلفه های مهارت های ارتباطی معلمان(بجز مؤلفه ارتباط توأم با قاطعیت) و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس رابطه وجود دارد.

مقدمه

معلمانی که از مهارتهای ارتباطی ضعیفی برخوردارند کمتر از سوی اطرافیان خود پذیرفته می شوند و با مشکلات کوتاه مدت و بلند مدت زیادی روبرو می شوند. این مشکلات کدامند و چگونه می توان با آنها مقابله کرد ؟ معلمان چگونه با دانش آموزان و سایر همکاران ارتباط برقرار کنند ؟ و مجهز به چه مهارتهای ارتباطی باشند ؟ منظور از مهارتهای ارتباطی معلمان چیست ؟ آیا حدود اختیارات معلم در کلاس و مهارتهای ارتباطی وی با دانش آموزان تعریف شده است ؟ تا چه اندازه معلمان با وظایف خود در حوزه مهارتهای ارتباطی آشنا هستند؟ چه عواملی در افزایش مهارتهای ارتباطی معلمان مؤثر است؟ چگونه می توان آن را بهبود بخشید؟ اینها پرسشهای اساسی در مطالعه مهارتهای ارتباطی معلمان می باشد و این پژوهش در پی آن است که به آنها پاسخ گوید . در برقراری ارتباط با دانش آموزان در کلاس ، معلم با موانع و عوامل زیادی روبروست . آگاهی و تسلط معلم بر این موارد و مهارت های ارتباطی در جهت تحقق اهداف آموزشی امری اجتناب نا پذیر است . معلمی هنری است ظریف و حساس که با کمترین لغزش و خطا خسارت جبران ناپذیری بر شخصیت فراگیر وارد شده و قطعاً هرگونه رفتار صحیح و سنجیده موجب آینده ای درخشان برای او می شود. طبق دیدگاه گلاسر ، بدون شکوفایی محبت و ارزش وجود، تشکیل یک هویت موفق نا ممکن است (قبادی,۱۳۸۲). در سالهای اخیر تحقیقاتی انجام شده است که تأثیر برخی مهارتهای حرفه ای و نیز ارتباطی معلم بر آموزش و شخصیت دانش آموزان را نشان داده است. لیکن تحقیقات متنوع و وسیعی درباره میزان آشنایی معلمان با مهارتهای ارتباطی انجام نیافته است . علی رغم اینکه ما در دنیایی اجتماعی زندگی می کنیم، اکثراً آگاهی اندکی از چگونگی تجزیه و تحلیل تجارب اجتماعی و بهبود بخشیدن به مهارت برقراری روابط اجتماعی مان داریم . به علاوه، در آموزش رسمی نیز، تلاش چندانی در این زمینه صورت نگرفته است. کمال مطلوب این است که مدرسه باید محیطی از تعاملات اجتماعی باشد که در آن، هم کارکنان و هم دانش آموزان از آنچه در تعاملات اجتماعی شان روی می دهد، بسیار مطلع باشند و از نقشی که این تعاملات در فرمول بندی نظریات آنها نسبت به خود و دیگران دارد، آگاه شوند (فونتانا ، ۱۹۹۵).مهمترین مهارتی که یک معلم بدان نیاز دارد ودر واقع این مهارت پیش نیاز یا پایه سایر مهارتهای روان شناختی دیگر می باشد مهارت«ایجادارتباط»است . زیرا ایجاد ارتباط تنها وسیله دریافت اطلاعات از دانش آموزان است. سوءبرداشت ها و سوءتفاهم ها فقط از طریق برقراری ارتباط تصحیح می شود و نیز هیجان‌های منفی نظیر خشم تنها از طریق برقراری ارتباط سالم مهار می شود. تمامی آسیب‌های فردی و اجتماعی ریشه در ارتباط نا سالم دارند.هرچند هر حرفه ای مستلزم آموزشهای فنی و تخصصی است لیکن در برخی مشاغل از جمله حرفه معلمی ارتباط و تعامل دوجانبه و چند جانبه ستون فقرات آن را تشکیل می دهد . صرف برخورداری از دانش حرفه ای و دانش اندوزی در این شغل پایان بخش رسالت نیست . بلکه انتقال این دانش در یک شبکه ارتباطی تجلی و تحقق می یابد . ناتوانی در برقرای ارتباط مؤثر و فقدان مهارتهای ارتباطی با دانش آموزان موجب شکست در فرایند آموزش می شود . از این رو بررسی میزان آشنایی معلمان با مهارتهای ارتباطی می تواند راهگشای ارتقای مهارتهای ارتباطی آنها در فرآیند تدریس و آموزش باشد .اصلی ترین عامل موفقیت معلمان، مهارت در برقراری ارتباط مفیداست. آنها که به نوع بخصوصی از مهارتهای ارتباطی مثل سخنرانی در جمع نیاز دارند، هرچه مهارتهای ارتباطی فرد قوی تر باشد، به موفقیت بیشتری دست پیدا خواهد کرد و آینده ی شغلی درخشانتری خواهد داشت(اردبیلی,۱۳۸۵). در این تحقیق رابطه بین مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم مقطع متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس بررسی می شود.

-تعریف و بیان مسأله

وجود ارتباطات انسانی برای رفع نیازها و دستیابی به اهداف,لازم به نظر می رسد.به طوری که حتی وجود ارتباطات سالم و مؤثر در بین نیروهای انسانی یک جامعه می تواند علاوه بر افزایش بازدی آن ها,عامل مهمی در حرکت آن جامعه به سمت پیشرفت و توسعه باشد.ارتباط مؤثر یعنی اینکه بدانیم چه کنیم و چگونه با افراد روابط حسنه داشته باشیم تا جامعه ای سالم ایجاد کنیم(قبادی,۱۳۸۲).روابط انسانی خو روابطی است که به سلامت روانی,اجتماعی و ذهنی منجر می شود(اردبیلی,۱۳۸۵).ارتباطات میان فردی نیز نوعی از ارتباطات انسانی است که معمولاٌ بین دو یا چند نفر برقرار می شود.این نوع ارتباطات در کلاس های درس از اهمیت زیادی برخوردار است.معلمان برای بهینه کردن شرایط محیط,می بایستی تلاش کنند تا محیط یادگیری قوی ایجاد کنند.ممکن است معلمان قادر به ایجاد محیط کلاسی مطلوب تری باشند,محیطی موافق که از طریق روابط میان فردی مثبت شناسایی شده باشد که در آن هر فردی احساس خوبی داشته باشد(اسپالدینگ,چریل ال(۱۳۷۳).برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان,در موفقیت معلمان بسیار مؤثر است.توان برقراری ارتباط مؤثر با دانش آموزان,غالباٌ میزان شایستگی و احتمال موفقیت معلم را تعیین می کند.از جمله مهم ترین مهارت های مورد نیاز معلمان کلاس در درس,می توان به مهارت های توجه کردن,گوش دادن,تشویق کردن,محترمشمردن,حل و فصل اختلاف ها و سخنرانی اشاره کرد.صرفاٌ با صحبت کردن نمی توانیم با دیگران ارتباط مؤثر برقرار نماییم به عنوان مثال در مدیریت کلاس,سکوت راحت ترین مهارت برای استفاده است,در حالی که از همه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد(علم الهدایی,۱۳۸۱).چنانچه معلمان بخواهند در روابط انسانی موفق باشند,باید انواع ارتباط و مهارت های اساسی ارتباط را مد نظر قرار دهند.در حالیکه معلمان می توانند از مجموعه ای از دانش و مهارت در تدریس استفاده کنند,ایجاد ارتباط خوب با دانش آموزان مربوط به شخصیت و خصوصیات مؤثری است که معلم به دانستن آنها نیاز دارد(فرهنگی,۱۳۸۲)

سؤال اصلی این تحقیق این است که بین مهارت های ارتباطی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه ناحیه۲ شهر بندرعباس چه رابطه ای وجود دارد.

۱-۲-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

در واقع جنبه های مؤثر روابط میان فردی اساسی در کلاس برای یادگیری دانش آموزان از جنبه های فهم ذهنی کم اهمیت تر نیستند.مسلم است که چگونگی کیفیت رابطه معلم و دانش آموز تا حد زیادی روی یادگیری او تأثیر می گذارد.این مهم است که دانش آموزان نظر مثبتی از معلمان شان داشته باشند,چرا که رهبری معلمان در کلاس درس اثر زیادی در ایجاد محیط آموزشی مؤثر دارد و کیفیت رفتار میان فردی معلم و ارتباط با دانش آموزان نشانه ای است از کیفیت رهبری در کلاس درس.رفتار میان فردی معلم و خوب بودن او جنبه های مهم از محیط کلاس هستند.معمان برای بهینه کردن شرایط محیط,می بایستی تلاش کنند تا محیط یادگیری قوی ایجاد کنندممکن است معلمان قادر به ایجاد محیط کلاسی مطلوب تری باشند,محیطی موافق که از طریق روابط میان فردی مثبت شناسایی شده باشد که در آن هرفردی احساس خوبی داشته باشد.توانایی های معلم که توسعه روابط انسانی صحیح با دانش آموزان را ممکن می کند و نیز ظرفیت او برای ایجاد کلاسی دموکراتیک و موافق,خصوصیات مهمی برای تدریس کارآمد است(زندی,۱۳۸۲)

انجام این تحقیق می تواند اطلاعات مفید و ارزنده ای در اختیار مسئولین آموزش و پرورش قرار دهد تا بتوانند میزان بکارگیری مهارت های ارتباطی معلمان را شناسایی کنند و ارتباط آن را با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به دست آورند.

۰ نظر

مدیر سایت

گرایش عمومی

عنوان

نقش تاب آوری، خودکارآمدی و امیدواری در پیش بینی شادکامی دانش آموزان مقطع متوسطه

استاد راهنما

دکتر محمود نجفی

شهریور ۱۳۹۳

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول: کلیات پژوهش

فصل دوم: پیشینه پژوهش

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

فصل چهارم: یافته های پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

منابع

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

جدول ۴-۱ توزیع فراروانی آزمودنی ها بر حسب جنسیت، پایه و رشته تحصیلی۷۶

جدول ۴-۲ شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش.۷۷

جدول ۴-۳ ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش.۷۸

جدول ۴-۴ نتایج تحلیل رگرسیون شادکامی از روی تاب آوری، خودکارآمدی و امید۷۸

جدول۵-۴ تحلیل واریانس مربوط به رگرسیون شادکامی از روی آوری، خود کارامدی و امید

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

جدول ۴-۱ توزیع فراروانی آزمودنی ها بر حسب جنسیت، پایه و رشته تحصیلی۷۶

جدول ۴-۲ شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش.۷۷

جدول ۴-۳ ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش.۷۸

جدول ۴-۴ نتایج تحلیل رگرسیون شادکامی از روی تاب آوری، خودکارآمدی و امید۷۸

جدول۵-۴ تحلیل واریانس مربوط به رگرسیون شادکامی از روی آوری، خود کارامدی و امید

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش تاب آوری، خودکارآمدی و امیدواری در پیش بینی شادکامی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان گرمسار انجام گرفت. روش: روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر و دختر مقطع متوسطه شهرستان گرمسار در سال ۱۳۹۲-۹۳ بود. تعداد ۲۷۲ دانش آموز (۱۳۲ پسر و ۱۴۵ دختر) در پژوهش حاضر شرکت داشتند که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه شادکامی آکسفورد، پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شوارتز و مقیاس امید اشنایدر بود. داده های پژوهش با نرم افزار SPSS و روش آماری همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان داد که بین خودکارآمدی با شادکامی (۴۱/۰=r)، و تاب آوری با شادکامی(۴۰/۰=r)، و امید با شادکامی (۳۸/۰=r) و مؤلفه های آن (تفکر عاملی با شادکامی(۳۱/۰=r)، و تفکر راهبردی با شادکامی (۳۰/۰=r) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که هر سه متغیر تاب آوری، خودکارآمدی و امیدواری توانستند روی هر رفته ۲۰ درصد از واریانس شادکامی را به صورت معنادار پیش بینی کنند.

کلید واژه ها: شادکامی، تاب آوری، خودکارآمدی، امیدواری.

-۱ مقدمه

در سال‌های اخیر با کارهای سلیگمن[۱] در روان‌شناسی، جنبشی به نام روان‌شناسی مثبت[۲] ایجاد شده است. این گرایش به مطالعه نقاط مثبت و کمالات انسانی و به طور کلی، ابعاد مثبت وجود آدمی پرداخته و به دنبال آن است که از نقاط قوت انسان‌ها، به عنوان سپری علیه بیماری‌ها استفاده کند (به نقل از، ملتفت[۳] و همکاران، ۲۰۱۰). از مفاهیم بنیادی مطرح در جنبش روان‌شناسی مثبت‌نگر، مفهوم شادکامی[۴] است که مطالعه علمی آن در سال‌های اخیر، توسط روان‌شناسان آغاز شده است (قمری، ۱۳۸۹)؛ مطالعه بر روی شادکامی در دهه اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشته است. یکی از نتایج این توجه، معین شدن علل و عوامل روانشناختی است که توسط خود افراد گزارش می شوند (کاشدان[۵]، ۲۰۰۴). با توجه به این مطالعات، محققان به بررسی ارتباط بین شادکامی با مجموعه ای از متغیرهای شخصیتی، اقتصادی، اجتماعی، وضعیت بهداشتی و متغیرهای دیگر پرداختند. موضوعات مربوط به شادکامی و چگونگی ادراک و شناخت آن و نیز عوامل موثر بر آن همواره مورد بحث بوده است (ونکی، ۱۳۹۱). سلیگمن (۱۹۹۹) اظهار می کند که طی دهۀ ۱۹۸۰، تعداد چکیده های مقالات روان شناسی دربارۀ رضایت از زندگی، سلامت روان و شادکامی به ۷۸۰ مقاله رسیده است. به نظر می رسد که روند توجه محققان به دردها و رنج های انسانی، در حال تغییر جهت به سوی رضایت از زندگی و شادکامی است. با وجود این، مطالعات مربوط به شادکامی هنوز در مراحل ابتدایی و اولیه است، به همین دلیل اگرچه مسأله نظام بخشیدن فوری به یک شاخص مربوط به شادکامی می تواند خوش بینانه باشد، اما می توان به تحقیقات گسترده تر دربارۀ این موضوع در میان مدت و نیز بلند مدت توجه کرد و برانگیخته شدن بحث ها و تفکرهای جدیدی در این زمینه را باعث شد (شیمل[۶]، ۲۰۰۹). در گذشته های دور برداشت افراد از شادکامی، مترادف با شانس بود؛ بدین معنی که نیرویی خارجی، شخص را تحت تأثیر قرار داده، او را به انجام کاری وادار می کند. همگام با عصر روشن نگری این باور تا حدود زیادی تغییر کرد. در این عصر عقیده بر این بود که تعقل و مسئولیت شخص به اندازه ای است که او قادر خواهد بود بدون وابستگی به یک حاکم، سرنوشت خود را تعیین کند. بنابراین، مفهوم شادکامی به مفهومی تبدیل شد که برای همه و در زمان و مکان دست یافتنی بود. این واقعیت که ما می توانیم شاد باشیم، ما آرزو داریم شاد باشیم و ما باید شاد باشیم، باعث شد که شادکامی در جوامع به یک ارزش مبدل شود و اساس نظام بهزیستی همگانی را در جوامع ما تشکیل دهد (مک ماهون[۷]، ۲۰۰۶).

شادکامی جنبه ای از عواطف انسانی است که دارای جنبه ها و تجلیلات مختلف فردی- اجتماعی، روانی- جسمانی و شناختی- عاطفی می باشد. از آنجا که شادی تأثیر کمی و کیفی زیادی بر زندگی دارد، در فرآیند تحول و توسعه مورد تأکید و توجه قرار گرفته است. هدف از پژوهش های مربوط به شادکامی، بررسی علل و فرآیندهای مولد آن است، برخی از علل آن نظیر اوقات فراغت، خلق مثبت و حتی عواملی نظیر شخصیت نیز تا حدودی قابل تغییرند. از سوی دیگر، داشتن شادی و خلق خوب پیامدهای کاربردی و عملی در زندگی و عملکرد شغلی و تحصیلی دارد. شادی فعالیت فرد را بر می انگیزد، بر آگاهی او می افزاید، خلاقیت وی را تقویت می کند و روابط اجتماعی وی را تسهیل می نماید و موجب سلامتی و طول عمر افراد می شود (وینهوون[۸]، ۱۹۹۳). تحقیقات نشان می دهد که شادی صرف نظر از چگونگی کسب آن می تواند سلامتی جسمانی را بهبود بخشد. افرادی که شاد هستند احساس امنیت بیشتری می کنند، آسان تر تصمیم می گیرند، دارای روحیه مشارکتی بیشتری هستند و نسبت به کسانی که با آنها زندگی می کنند، بیشتر احساس رضایت دارند (مایرز[۹]، ۲۰۰۲). افزایش شادی فردی و اجتماعی یکی از اهداف و اولویت های بسیاری از سازمان ها بخصوص سازمان آموزش و پرورش می باشد. هدف این سازمان ایجاد شادی و افزایش شادی در دانش آموزان است. شادکامی با بهره وری، رضایت تحصیلی و افزایش عملکرد دانش آموزان ارتباط دارد؛ لذا افزایش میزان شادکامی، نیاز به شناخت عوامل مرتبط با شادکامی دانش آموزان دارد. بر این اساس، هدف این پژوهش شناشایی نقش تاب آوری[۱۰]، خودکارآمدی[۱۱] و امیدواری[۱۲] در میزان شادکامی دانش آموزان می باشد.

۱-۲ بیان مسأله

در سال های اخیر با گسترش روان شناسی مثبت نگر[۱۳]، مطالعه شادکامی محور اساسی پژوهش های این حیطه بوده است و بررسی تجربی شادکامی توسط روان شناسان و جامعه شناسان افزایش یافته است و روان شناسان علاقمند به حیطه روان شناسی مثبت نگر توجه خود را بر منابع بالقوه احساس های مثبت نظیر شادکامی معطوف کرده اند (جوسپ و لینلی[۱۴]، ۲۰۰۴؛ کوهن و پرسمن[۱۵]، ۲۰۰۵). روان شناسان در تعریف شادکامی، به خوشبختی ذهنی اشاره می کنند که یک اصطلاح چتری و دربرگیرندۀ انواع ارزش هایی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد. این ارزشیابی ها، مواردی از قبیل خشنودی از زندگی، هیجان، خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف ان نیز به شکل شناخت ها و عواطف نمود می یابد (آسپینوال[۱۶]، ۲۰۰۱؛ داینر[۱۷]، ۲۰۰۲). طبق نظر آرجیل[۱۸] (۲۰۰۳) شادکامی، از سه بخش اساسی عاطفی، شناختی و هیجانی تشکیل شده است. به نظر آنها شادکامی، متضاد با افسردگی نیست اما شرط عدم افسردگی برای شادکامی لازم است. در نظریه های موسوم به هدف نهایی اعتقاد بر این است که شادکامی موقعی بدست می آید که افراد، به اهداف مبتنی بر ارزش ها و نیازهای خود جامۀ عمل بپوشانند. افرادی که اهداف شان را مهم تر و احتمال موفقیت و رسیدن به آنها را بیشتر در نظر می گیرند، احساس شادکامی و خوشبختی بیشتری خواهند کرد، در حالی که افراد دارای شادکامی اندک، غرض ورزی بیشتری در هدف هایشان احساس می کنند.

یکی از متغیرهایی که نقش اساسی در شادکامی بازی می کند، تاب آوری می باشد. تاب آوری مفهومی گسترده است که محققان تعاریف مختلف را از آن عنوان کرده اند که هر کدام به یکی از وجوه آن پرداخته اند. گارمزی و ماستن[۱۹] (۱۹۹۱) به عنوان پیشگامان پژوهش در این حوزه تاب آوری را فرآیند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز فرد علیرغم شرایط تهدید کننده تعریف کرده اند. راتر (۱۹۹۹) تاب آوری را فرآیندی پویا که تعادل بین عوامل خطرزا و عوامل محافظتی درونی و بیرونی و موجبات رهایی از آثار و رویدادهای ناگوار زندگی را فراهم می آورد توصیف نموده است. اما این نکته حائز اهمیت است که در این تعاریف، تاب آوری صرفاً مقاومت منفعل در برابر آسیب ها یا شرائط تهدید کننده نیست بلکه فرد تاب آور مشارکت کننده فعال و سازنده محیط پیرامونی خود است. تاب آوری قابلیت فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی و روحی در مقابل شرایط مخاطره آمیز است (کانر و دیویدسون[۲۰]، ۲۰۰۳). کامپفر (۱۹۹۹) معتقد است تاب آوری یا بازگشت به تعادل پایه[۲۱] است یا رسیدن به تعادلی بالاتر (در شرایط تهدید کننده) و قاعدتاً باید موجبات سازگاری موفق در زندگی را فراهم آورد. تاب آوری به واسطه کاهش هیجان های منفی و افزایش شادکامی، رضایت بیشتر زندگی را در پی دارد و به عنوان منبعی برای تسهیل غلبه بر مصائب، مشکلات، مقاومت در برابر استرس و از بین بردن اثرات روانی آنها تعریف شده است (پینکورارت[۲۲]، ۲۰۰۹). در زمینه پیامدهای تاب آوری، شماری از پژوهش ها مانند: لازاروس[۲۳]، ۲۰۰۴ و باسو[۲۴]، ۲۰۰۴، به افزایش سطح شادکامی و رضایت مندی از زندگی و گروهی دیگر از پژوهش ها مانند: هامارات[۲۵] و همکاران ۲۰۰۱، فوروهوالد[۲۶] و همکاران، ۲۰۰۱ و باسو، ۲۰۰۴، نیز به تأثیر این متغیر در کاهش مشکلات هیجانی و رضایت از زندگی اشاره کرده اند.