بررسی وجوه تقابل سبک زندگی لیبرالیستی با اسلام و تأثیر آن بر برنامۀ درسی پنهان دورۀ متوسطۀ کشور- قسمت ۳۹

معلم- دانش آموز؛ نمونۀ انتخابی
کم رنگ شدن امر به معروف و نهی از منکر پیرو اصل تساهل و مدرا در زمینۀ برقراری رابطۀ خارج از چهارچوب دانش آموزان با جنس مخالفدانش آموز- دانش آموز؛ نمونۀ انتخابی
عدم احساس تکلیف دانش آموزان نسبت به یکدیگر در مشکلات درسی و ایجاد رابطه میان دانش آموزان بر اساس منافع شخصی

جدول شمارۀ۲۵: تأثیر شاخص اوقات فراغت در شکل گیری برنامۀ درسی پنهان

 

اوقات فراغت

معلم- دانش آموز؛ نمونۀ انتخابی معلمی که متوجۀ نوع گذران اوقات فراغت دانش آموزانش در خارج از چهارچوبهای دین می شود اما این نوع از اوقات فراغت را فرصتی برای کسب تجربه های بیشتر برای دانش آموزان می داند.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

دانش آموز- دانش آموز؛ نمونۀ انتخابی
مطالعۀ رمانهایی که باعث تحریک جنسی نوجوانان می شود در زنگ تفریح مدرسه (ارضای حداکثری امیال).

۵-۶- بحث و نتیجه گیری
پژوهش های بسیاری در زمینۀ موضوع پژوهش حاضر انجام شده بود اما هیچیک از آنها به بررسی سه مفهوم سبک زندگی، لیبرالیسم و برنامۀ درسی پنهان در کنار یکدیگر و به صورت منسجم نپرداخته بودند و جداگانه به بررسیی آن ها پرداخته اند. از میان پژوهش هایی که در پیشینۀ مطالعه شد و در زمینۀ لیبرالیسم بود، پژوهشی با رویکرد کمّی و استفاده از پرسشنامه بود که پرچمی و همکارانش در رابطه با گسترش نگرش لیبرالیستی در میان دانشجویان انجام داده اند و یکی ازنتایج قابل تأمل این پژوهش ارتباط مستقیمی بود که میان گسترش تفکرات لیبرالی با کاهش اعتقادات مذهبی وجود داشت؛ اما به نظر می آید اگر از بعد سبک زندگی و برنامۀ درسی پنهان در دانشگاه به این پژوهش نگریسته می شد نتایج عمیقتری حاصل می شد. همچنین از میان پژهش هایی که در زمینۀ سبک زندگی در بخش پیشینه مطالعه شد دو اثری بود که کاویانی و مهدوی کنی در ارتباط با سبک زندگی و دین به آن پرداخته بودند امّا آن را به حیطۀ تعلیم و تربیت در مدرسه گسترش نداده بودند. علاوه بر این در میان پیشینه های مربوط به برنامۀ درسی پنهان نیز پژوهش هایی صورت گرفته بود که از جملۀ آن ها می توان به پژوهش رضوانیاشاره نمود که در آن به بررسی برنامۀ درسی پنهان درس معارف اسلامی در دورۀ متوسطه پرداخته بود، اما در این پژوهش نیز تنها از زاویۀ برنامۀ درسی پنهان پژوهش شده بود.
هدف از یادآوری بخشی از پیشینه ها در این قسمت از پژوهش این است تا بیان شود تحقیقی در ارتباط با این سه موضوع و مرتبط باهم انجام نپذیرفته است که به مطالعۀ این سه موضوع در کنار هم پرداخته شده باشد. این در صورتی است که این سه به صورت عمیقی در ارتباط بایکدیگر قرار دارند. نگرش لیبرالیسمی، همان طور که آربلاستر (ترجمۀ مخبر، ۱۳۷۷، ص ۷۶) اعتقاد دارد نگرشی است که از طریق زندگی روزمرۀ افراد در کنار اعتقادات آن ها قرار می گیرد و سپس در آن نفوذ می کند. در واقع جریان نفوذ این نگرش در جامعه ای مانند ایران که آرمان ها و اهدافش اسلامی است و با روح نگرش لیبرالیسمی نیز بیگانه است به صورت پنهان می باشد واز طریق یادگیری های پنهان و در جریان اجتماعی شدن افراد روی می دهد. درجۀ پنهانی بودن آن به اندازه ای است که گاه حتی این نگرش از طریق نهادهای رسمی جامعه تبلیغ می شود بدون آن که عمدی در کار باشد. یکی از نهادهای رسمی هر جامعه ای که سهم زیادی در اجتماعی کردن افراد دارد، مدرسه است. مدرسه به عنوان خانۀ دوم دانش آموزان تأثیر بسزایی در ایجاد سبک های زندگی دانش آموزان ایفا می کند.
از همین رو بود که هدف نگارنده از پژوهش و پاسخ به سؤالاتی در رابطه با این موضوع که سبک زندگی لیبرالیستی چه ویژگی هایی دارد، سبک زندگی اسلامی چه ویژگی هایی دارد و به تصویر کشیدن تقابلات این دو مکتب و در ادامه نیز ارتباط دادن همۀ این مباحث به بحث تعلیم و تربیت وبرنامۀ درسی پنهان در دورۀ متوسطه، این بود که اولاً تقابل این دو مکتب مشخص گردد و دوم اینکه بیان شود این تقابلات در رویکردها به زندگی به ایجاد تعارضات شخصیتی فراوان در دانش آموزان می شود. دانش آموزی که با برنامۀ درسی آشکاری که در مدارس ما در راستای آرمانها و اهداف انقلاب اسلامی است و با برنامۀ درسی پنهانی که گاه در تعارض و حتی تناقضات فراوانی است سر و کار دارد. دانش آموز نوجوانی که در سنین حساسی قرار دارد به گونه ای که ذهن و شخصیتش در این دوره از زندگی به او اجازه می دهد تا بسیاری از ارزش های مربوط به مذهب را گزینش کرده و درونی نماید. در حقیقت امروزه مدرسه به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای اجتماعی شدن دانش آموزان می تواند درست در جهت مخالف آرمان ها و اهداف کشورمان حرکت کند بدون آن که عمدی در این کار وجود داشته باشد. این رویه از طریق درونی شدن ارزش های لیبرالیستی اسک که به صورت مستقیم بر سلیقه و ترجیحات دانش آموزان تأثیر دارد. ترجیحاتی که در زمینه های مختلف زندگی با اسلام متعارض است. این ترجیحات متعارض می تواند خود را در نحوۀ گذران اوقات فراغت مانند انتخاب شبکه های ماهواره ای، سایت های اینترنتی و غیره و در روابط انسانی در انتخاب دوست نشان به روشنی نشان می دهد که زنگ خطری برای خانواده، مدارس و دیگر نهادهای دیگر کشور است.
از طرفی نیز نتیجۀ تعارضات گوناگون شخصیتی دانش آموزان که در آینده ای نه چندان دور وظیفۀ ادارۀ جامعه را بر عهده خواهند گرفت، جامعه ای است مشوّش و از هم گسیخته که دارای فرهنگی است که نه ایرانی اسلامی است و نه کاملاً لیبرال و در واقع ملقمه ای است از این دو و این جریان دور باطلی است که باعث پریشانی افراد و جامعه می شود. به عنوان مثال یکی از مسائلی که در نگرش لیبرالیسم به شدت آسیب می بیند وکم رنگ می شود بحث مهم فریضۀ «امر به معروف و نهی از منکر» می باشد. در واقع با وجود اصول عملی مختلف لیبرالیسم به ویژه اصل عملی «تساهل و مدارای حداکثری» دیگر جایی برای اعمال این فریضه باقی نمی ماند و این در صورتی است که به عقیدۀ نگارنده این فریضه مانند دستگاه تصیفیۀ آلودگی های روحی انسان ها می باشد و با از میان رفتنش آسیب هایی جبران ناپذیری به جامعه وارد می شود که یکی از این آسیب ها بی مسئولیتی افراد نسبت به ضلالت و گمراهی انسان های هم دین و دست کم هم وطنشان است.
در این میان نقش مدرسه و جریان تعلیم و تربیت که قلب تپندۀ جامعه است بسیارمهم و اساسی به نظر می رس
د. اما مشروط بر این که اولاً مسئولین مربوطه این واقعیت را بپذیرند و در گام بعدی ساز و کارهایی را پیشبینی کنند که در مدارس علاوه براین که به اعتقادات دانش آموزان جهتی اسلامی و الهی داده شود، به رصد و تجزیه و تحلیل اعتقاداتی که از طریق برنامۀدرسی پنهان می تواند ایجاد شود و یا شکل گرفته از طرق گوناگون از جمله رسانه ها، اوقات فراغت، گروه های دوستی و روابط برقرار شده در آن ها و غیره بپردازند و برای اصلاح این اعتقادات و حتی جلوگیری از شکل گیری آن برنامه ریزی نمایند. باید تأکید نمود این وظایف تنها به عهدۀ نهاد آموزش و پرورش وبه صورت ویژه تر مدرسه نمی باشد و نهادهای دیگر جامعه مانند وزارت فرهنگ، وزارت ورزش و جوانان و غیره نیز مؤثر می باشند، بنابراین برای ارتقای فرهنگ و همچنین سبک زندگی اسلامی باید همۀ نهادهای دست اندر کار به صورت یک بسیج همگانی تلاش نمایند تا جامعه و به تبع آن تک تک افراد به کمال متعالی اسلام دست یازند.
۵-۷- محدودیتهای پژوهش
هر پژوهشی محدودیت های خاص خود را به همراه دارد، این پژوهش نیز محدودیتهایی داشت که به شرح آن می پردازیم:

1. تعدد آراء در رابطه با برخی از مبانی فکری دو مکتب اسلام و به خصوص لیبرالیسم وجود داشت به گونه ای که برای محقق گاه تکیه گاه مستحکمی از نظر فکری ایجاد نمی شد که بخواهد نظراتش را با توجه به آنها اعمال کند. به طور مثال در مبانی مکتب لیبرالیسم در رابطه با آزادی یا تساهل و مدارا تنوع آرا بسیار بود و یافتن نقاط مشترک در این موارد به سختی امکان پذیر بود. همچنین در مورد مکتب اسلام نیز نظرات در رابطه با اصالت فرد و جامعه متعدد و قابل تأمل بود.
2. از آنجایی که منابع این تحقیق مشتمل بر کتابها، پایان نامه ها، مقالات و غیره در حوزه های مختلف سبک زندگی، لیبرالیسم، برنامۀ درسی پنهان، مبانی اسلام و دورۀ متوسطه بوده است به دلیل گستردگی موضوع و به دلیل محدودیتهای زمانی و هزینه های مختلف نمی توان مدعی بود که همۀ منابع مربوط به این حوزه ها به وسیلۀ نگارنده مطالعه شده است بنابراین امکان دارد با مطالعۀ منابع دیگری در همین حوزه ها نتایج متفاوتی به دست آید.
3. یکی دیگر از محدودیتها ی دیگر این تحقیق، در را بطه با مفهوم طبقات اجتماعی در بحث سبک زندگی است. طبقۀ اجتماعی مفهوم تمایز در سبک های زندگی را ایجاد می کند اما نگارنده در این تحقیق بیشتر بر بحث سبک زندگی فردی پرداخته است نه طبقات اجتماعی که امکان دارد این نوع نگرش را داشته باشند و به این واسطه از طبقات دیگر تمایز یابند. در واقع مفهوم طبقات اجتماعی در این پژوهش جایگاهی نیافت در حالی که بسیار مهم می باشد.
4. محدودیت آخر مربوط به گستردگی موضوع تحقیق بود و این که نگارنده در پاسخ به سؤالات به خصوص سؤال چهار، باید دائماً چهار بحث سبک زندگی، لیبرالیسم، اسلام و دورۀ متوسطه را در ذهن خود و در کنار یکدیگر بررسی می کرد تا یکی از این مباحث از نظر دور نماند و نتیجۀ بحث ناقص و نا تمام نشود.

۵-۸- پیشنهادها
به طور کلی پیشنهادات حاصل از نتایج این پژوهش را می تواند در دو بعد بررسی کرد:
۵-۸-۱- پیشنهادهای پژوهشی
بررسی و پژوهش در رابطه با سبک زندگی لیبرالیستی و برنامۀ درسی پنهان در مدارس می تواند علاوه بر فیلسوفان تعلیم و تربیت توسط محققین دیگر در حوزه های مختلف از جمله برنامه ریزان آموزشی و درسی و جامعه شناسان درموارد زیر ادامه یابد:

1. 1. از آنجایی که در این پژوهش صرفاً به استنباط اصول پرداخته شده است پژوهشگران حوزۀ علوم تربیتی می توانند در ادامۀ کار به استنباط روش های تربیتی لیبرالیسم و اسلام در زمینۀ برنامۀ درسی پنهان بپردازند.
   2. پیشنهاد بعدی این است که می توان پژوهش مشابهی انجام داد که به جای دورۀ متوسطه، دورۀ ابتدایی را در نظر بگیرد با این تفاوت که به جای شاخص اوقات فراغت بیشتر به بررسی روابط انسانی در میان کودکان پرداخته شود چراکه هم دانش آموزان از نظر سنی و توانایی های شناختی و عاطفی در این دوره نسبت به دورۀ متوسطه متفاوت می باشند وهم ساختار و فضای مدرسه با دورۀ متوسطه تفاوت دارد لذا امکان دارد وجود تفکرات لیبرالیستی در این دوره موجب برنامۀ درسی پنهان ویژه ای شود. از طرفی نیز تمرکز بر دورۀ ابتدایی موجب می شود به نوعی آسیب شناسی از سنین پایین تر آغاز شود.
   3. علاوه بر این می توان به جای پژوهش در مورد نفوذ مبانی فکری لیبرالیسمی در برنامۀ درسی پنهان مدارس در سه شاخصنام برده به مطالعهو بررسی میزان یادگیری مبانی فکری اسلام در برنامۀ درسی پنهان مدارس و در میان دانش آموزان و معلمان و سایر کادر آموزشی پرداخت و به نوعی آسیب شناسی را متوجۀ این زمینه کرد.
   4. پژوهش دیگر می تواند در رابطه با بررسی یادگیری پنهان مبانی فکری لیبرالیسم و نفوذ آن در جامعه و زندگی روزمرۀ مردم باشد که می توان با رویکرد کمی و کیفی به این موضوع پرداخت.
   5. با توجه به اینکه در پژوهش حاضر با رویکرد کیفی به تحقیق در رابطه با مبانی فکری این دو مکتب پرداخته شده است می توان دامنۀ آن را به پژوهش کمی نیز گسترش داد و به وسیلۀ تحقیقات میدانی و استفاده از ابزاری چون مصاحبه و پرسش نامه به بررسی میزان نفوذ نگرشهای لیبرال در میان دانش آموزان، معلمان و سایر کادر آموزشی پرداخت.
   6. همچنین می توان تأثیر نگرش لیبرالیستی را در شاخصهای دیگر سبک زندگی از جمله نحوۀ گفتار و ارتباطات کلامی، پوشش، طبقۀ اقتصادی و غیره را در برنامۀ درسی پنهان مدارس بررسی نمود.

۵-۸-۲- پیشنهادهای کاربردی

1. نتایج این تحقیق می تواند برای تخصصین در حوزۀ برنامه ریزی آموزشی مفید باشد و آنها را به اهمیت دادن به برنامۀ درسی پنهان در مدارس تشویق نماید؛ و از این طریق بحثهای جدی تری در این رابطه شکل بگیرد که چگونه می توان برنامۀ درسی پنهان را در مدارس شناسایی کرد و جهت حرکت آن را به سمت و سوی اهداف پیش بینی شدۀ نهاد آموزش و پرورش سوق داد.
2. همچنین می توان نتایج این پژوهش را در اختیار مسئولین مدرسه قرار داد تا با مطالعۀ آن به آنچه در مدارس به صورت پنهان شکل می گیرد آگاهی یابند و مصادیقی را که در مدرسه و در دانش آموزان خود مشاهده می کنند را به عنوان هشداری در نظر گیرند که باید زودتر به آن رسیدگی شود.
3. علاوه براین آگاهی مسئولین مدرسه از چنین تحقیقاتی می تواند آنها را درزمینۀ برنامه ریزیهای دقیقتر در رابطه با اوقات فراغت دانش اموزان در مدرسه، پوشش آنها و روابطی که برقرار می نمایند یاری نماید. از طرفی نیز آنها می توانند با برگزاری جلسات متعدد میان مدرسه و والدین دانش آموزان از طریق آگاهی دادن به والدین آنها را نیز به یاری رسانی در برنامه ریزیهای مدرسه تشویق نمایند.
4. همچنین می توان با دعوت از کارشناسان مذهبی در مدارس و برگزاری سخنرانی ها و جلسات پرسش و پاسخ برای دانش آموزان فرصتی ایجاد نمود که علاوه براین که از مبانی و اصول فکری و اعتقادی اسلام مطلع شوند، به شناخت اعتقادات نادرست خود در زمینه های مختلف پی برده و مسیر درست زندگی کردن را بیاموزند.

بررسی عوامل موثر بر قصد کارآفرینانه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت (مطالعه موردی دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی)- قسمت ۲

۲-۲-۱-۰۴ دعا وسیله تقرب به خداوند ۳۱
۲-۲-۱-۰۵ دعا سلاح مؤمن، ستون دین و روشنی بخش آسمان و زمین  ۳۱
۲-۲-۱-۰۶ دعا، بازگشایی در رحمت  ۳۱
۲-۲-۱-۰۷دعا کلید کامیابی و رستگاری ۳۱
۲-۲-۱-۰۸دعا، وسیله رفع قضاء حتمی  ۳۲
۲-۲-۱-۰۹ دعا شفای دردها  ۳۲
۲-۲-۱-۰۱۰دعا، دفع بلا  ۳۲
۲-۲-۱-۰۱۱دعا، رهایی از خشم شیطان  ۳۲
۲-۲-۱-۰۱۲دعا، راهی برای رسیدن به مقام نزد خداوند  ۳۲
۲-۲-۱-۰۱۳دعا، سلاح پیامبران  ۳۳
۲-۲-۱-۰۱۴ دعا مغز عبادت ۳۳
۲-۲-۱-۰۱۵دعا مخزن اجابت  ۳۳
۲-۲-۱-۰۱۶ دعا ، موثردر خدا شناسی  ۳۳
۲-۲-۲ ۰ باید ها و نباید های طلب در دعا  ۳۴
۲-۲-۲-۱ ۰ چه چیزهایی باید در دعا از خدا طلب کنیم؟ ۳۴
۲-۲-۲-۱-۰۱ صلوات بر محمد و آل محمد (ص) ۳۴
۲-۲-۲-۱-۰۲ دعا برای مؤمنان ۳۶
۲-۲-۲-۱-۰۳ دعا برای حافظان مرزهای سرزمین های اسلامی ۳۸
۲-۲-۲-۱-۴ ۰ دعاء مخصوص برای مؤمنان ۳۹
۲-۲-۲-۱-۰۵ دعا برای پدر و مادر ۴۰
۲-۲-۲-۱-۰۶ دعای انسان برای خودش ۴۱
۲-۲-۲-۰۲ چه چیزهایی نباید در دعا از خدا طلب کنیم ؟ ۴۲
۲-۲-۲-۲-۰۱ دعا بر خلاف سنت های عامه الهی در زندگی و هستی ۴۲
۲-۲-۲-۲-۰۲ دعا به آنچه که جایز و حلال نیست ۴۴
۲-۲-۲-۲-۰۳ آرزوی از بین رفتن نعمت دیگران ۴۵
۲-۲-۲-۲-۰۴ دعا بر خلاف صلاح و مصلحت انسان ۴۵
۲-۲-۲-۲-۰۵ پناه بردن به خداوند از آزمایش (فتنه) ۴۶
۲-۲-۲-۲-۰۶ نفرین بر مؤمنان ۴۷
فصل سوم: نگاهی به اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی عصر عباسی اول
۳- ۱ ۰ آغاز تاریخ عصر عباسی اول ۵۰
۳- ۲ ۰ چگونگی به قدرت رسیدن بنی العباس  ۵۰
۳-۰۳ نگاهی به تاریخ عصر عباسی  ۵۳
۳-۳-۰۱ اوضاع سیاسی  ۵۴
۳-۳- ۰۲ اوضاع اجتماعی  ۵۵
۳ -۳-۰۳ اوضاع اقتصادی ۵۶
۳-۳-۰۴ اوضاع فرهنگی ۵۶
۳-۳-۰۵ اوضاع دینی ۵۷
۳-۰۴ ادبیات در عصر عباسی ۵۸
۳-۰۵ موضوعات و فنون شعری عصر عباسی ۵۸
۳-۰۶ اوضاع و احوال شاعران عصر عباسی ۵۹
۳-۶-۰۱ بشار بن برد ۵۹
۳-۶-۰۲ ابو نواس ۶۰
۳-۶- ۰۳ ابو العتاهیه ۶۲
۳-۶-۰۴ ابو تمام ۶۴
۳-۶-۵ ۰ بحتری ۶۵
۳-۶-۰۶ دعبل الخزاعی ۶۵
۳-۶-۰۷سید حمیری ۶۶
فصل چهارم :مضامین دعایی در شعر شاعران عصر عباسی اول
۴- ۰۱ دعای شاعران در حق افراد و برای خویش (دعاء بالخیر) ۷۰
۴-۱-۰۱ شکر خداوند و ستایش او به خاطر نعمت هایش ۷۱
۴-۱-۰۲ دعای شاعران در حق پیامبر (ص) و ائمه (ع) ۷۴
۴-۱-۳ ۰ دعای شاعران در حق خلفاء و رجال دولتی عصر عباسی ۷۶
۴-۱-۳-۱ ۰ دعا برای تندرستی، سلامتی و طول عمر ۷۷
۴-۱-۳-۰۲ دعا برای پیروزی خلفاء و رجال دولتی بر دشمنان  ۹۵
۴-۱-۰۴ دعای شاعران در حق افراد خانواده ۹۵
۴-۱-۴-۱- دعای شاعران برای مادر ۹۵

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

بررسی آرمان‌شهر مولانا در مثنوی معنوی- قسمت ۵۰

۳-۴- اجتماع و جامعه آرمانی مثنوی معنوی

بخش دیگر اندیشه اجتماعی مولانا، مأخوذ از روابط اجتماعی موجود (وضع موجود) است این بخش از اندیشه اجتماعی مولانا، بایدها ونبایدهای واقع‏گرایانه جامعه است و مولانا آن ها را برای اصلاح و ضابطه‏ مند ساختن روابط انسانی بیان داشته است. در ذیل به نمونه‏ هایی از این‏گونه دیدگاه‏های مولانا، اشاره می‏شود.
اندیشه آرمان گرایانه مولوی در باب مسائل اجتماعی، آنگاه که معطوف به انسان «بما هو انسان» می‏شود، کمال‏گرا و ستایش‏گرا است. او انسان را مانند قرآن و عصای موسی و نفس عیسی، مجموعه‏ای از حقایق متعالی و رمز اندر رمز می‏داند؛ مرغ باغ ملکوتش می‏خواند که چند روزی در کنده و زنجیر تن گرفتار آمده است؛ اما آنگاه که انسان را در موجودیت اجتماعی‏اش مورد ارزیابی قرار می دهد، او را موجود مسخ شده‏ای می‏یابد که از فطرت و جبلّت قدسی و عرشی خود خارج شده و به صورت دیو و دد و گرگ آدمخوار، درآمده و جواب خوبی را با بدی می دهد.
اندیشه های اصلاحی مولانا در باب اجتماع و جامعه را، می‏توان، به دو بخش تقسیم کرد:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۴-۳-۱- نگرش های آرمانی

در قسمت نخست از اندیشه های آرمان گرایانه مولوی، با دیدگاه‏ها و نگرش‏ هایی که جهت‏گیری آرمان ‏گرایانه دارد و انسان‏آرمانی و مدینه فاضله او را ترسیم می‏کند مواجه ایم؛ یعنی مدینه و جامعه‏ای که مولانا برای مصور ساختن آن ها از تعبیرات نمادینی همچون دریا، بالا، مطلع شمس، نیستان، باغ ملکوت و… کمک می‏گیرد.
این مدینه فاضله، جامعه‏ای ورای وضع موجود و حتی دارای طبیعتی است، ورای طبیعت موجود. جامعه مدنی مولانا جامعه‏ای است، اثیری که با نمونه ‏برداری از دنیای مثالی و با تکیه بر آیه کریمه«ان من شی‏ء الا عندنا خزاینه و ماننزله الا بقدر معلوم» (حجر: ۲۱)، باز پروری و بازآفرینی شده است.
در آرمان شهر مولانا، مواد و مصالح و عناصر طبیعت و جامعه، نه براساس واقعیات موجود، بلکه آن گونه که مولانا می‏خواسته است با هم ترکیب‏شده و مدینه فاضله مولانا را تشکیل داده است. انسان‏آرمانی مولانا نیز انسانی است آراسته به همه فضیلت‏ها و منزه از همه رذیلت‏ها. مولانا در نگاه آرمان ‏گرایانه، آنچه که می‏بیند، دیو و دد و همراهان سست عنصر است و آنچه که می‏خواهد، شیر خدا و رستم دستان. او این حقیقت تلخ را باور کرده است که انسان مورد جستجو و مورد آرزویش، یافت می‏نشود؛ زیرا دیگران نیز در طلبش روزان و شبان را در نوردیده و سرانجام دست از جستجو کشیده و جز غبار راه، دست‏آوردی نداشته‏اند، اما مولانا با این همه دست از طلب نمی‏دارد و چراغ دستان انسان پژوه وی، خاموش نمی‏گردد و کسانی که قطع امید کرده اند و انسان و جامعه آرمانی را دست نایافتنی می دانند، نهیب می زند:

 

 

 

 

دی شیخ با چراغ همی گشت گرد شهر		کز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست
گفتند یافت می نشود جسته ایم ما		گفت آنچه یافت می‏نشود، آنم آرزوست

(کلیات شمس، ۱۳۷۱: ۱۷۴)
انسان‏آرمانی مولانا با جارویی جاودانه و حیرت برانگیز، به امر دوست، دریا را غبار می‏روبد، سجده بی‏ساجد اقامه می‏کند، گردن به شمشیر دوست می‏سپارد تا از هر رگ بریده‏اش صد هزار چراغ بروید.
حلقه‏های اتصال جامعه‏ای که مولانا از آن سخن می‏گوید، چه جامعه‏آرمانی و چه جامعه واقع‏گرا، عشق و حکمت است. عشقی که از دل می‏جوشد و مرده را زنده، گریه را خنده و هشیار عافیت جوی را سرمست شوریده و مجنون را زنجیر بریده می‏کند و حکمتی که از سر می‏جوشد و ریشه در اندیشه دارد و ودیعه‏های الهی است که هر کس باید به قدر توان وجودی خود از آن برخوردار گردد، که«من لم یذق لم یدر».

 

 

 

 

 

پایان نامه اعتماد و وفاداری مشتریان:/شاخص های مدل ASCI

متغیرهای شش گانه پنهان مستقیما قابل اندازه گیری نیستند، بلکه هر یک از آن ها به کمک معیارهای متعدد که در شکل فوق مشخص شده است، ارزیابی می شوند. جدول ۲-۷ شاخص های مدل ACSI را که برای اندازه گیری متغیرهای پنهان مورد استفاده قرار می گیرند، نشان می دهد.

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

با بهره گرفتن از نظرات مشتریان سازمان در خصوص هر یک از معیارها، وضعیت آن متغیرها مشخص می شود. با بهره گرفتن از داده های جمع آور شده مقدار شاخص رضایت مشتری محاسبه می شود.

 

جدول ۲-۷ شاخص های مدل ASCI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

	عنوان شاخص	متغیر پنهان مربوطه
۱	انتظارات کلی از کیفیت/ پیش از خرید	انتظارات مشتری
۲	انتظارات در مورد انطباق ویژگی های محصول یا خدمت با نیازمندی های فردی مشتری/ پیش از خرید
۳	انتظارات در مورد میزان قابل اطمینان بودن محصول یا خدمت با میزان خرابی مورد انتظار مشتری/ پیش از خرید
۴	ارزیابی کلی از کیفیت محصول/ پس از خرید	استنباط مشتری از کیفیت محصول
۵	ارزیابی مشتری از میزان انطباق محصول با نیازهای فردی/ پس از خرید
۶	ارزیابی مشتری از قابلیت اطمینان محصول با میزان خرابی و نقائص محصول/ پس از خرید
۴	ارزیابی کلی از کیفیت خدمت/ پس از دریافت	استنباط مشتری از کیفیت خدمات
۵	ارزیابی مشتری از میزان انطباق ویژگی های خدمت دریافت شده با نیازهای فردی مشتری/ پس از دریافت
۶	ارزیابی مشتری از قابلیت اطمینان خدما با میزان مشکلات و نقائص خدمت/ پس از دریافت
۷	امتیاز قیمت محصول در برابر کیفیت آن	ارزش دریافت شده
۸	امتیاز قیمت محصول در برابر قیمت آن
۹	رضایتمندی کلی	رضایت مشتری
۱۰	رضایتمندی حاصل از مقایسه عملکرد محصول با انتظارات مشتری
۱۱	رضایتمندی حاصل از مقایسه عملکرد محصول یا خدمت دریافت شده با محصول یا خدمت ایده آل مشتری
۱۲	آیا مشتری در مدت زمان مشخص به سازمان عرضه کننده شکایتی ارائه کرده است؟	شکایت مشتری
۱۳	احتمال خرید مجدد	وفاداری مشتری
۱۴	در صورت خرید مجدد، تا چه حد در برابر افزایش قیمت تحمل خواهد داشت؟
۱۵	در صورت عدم تمایل به خرید مجدد میزان کاهش قیمت برای ایجاد تمایل تا چه حد است؟

۲-۵-۸-۲- شاخص ملی رضایت مشتری اروپا (ECSI)

فقدان اطلاعات معتبر که به صورت منظم در طی زمان نمایانگر استنباط مشتریان  از عملکرد کیفی سازمان‎ها در اغلب بخش های اقتصادی قاره اروپا می باشد، همچنین تجارب موفقیت آمیز آمریکا در تعیین شاخص رضایت مشتری، به عنوان انگیزه اصلی جهت تدوین شاخص  رضایت مشتری در اروپا معرفی شده است.

بررسی رابطه بین کیفیت خدمات، اعتماد، ارزش ادراک شده و رضایت و وفاداری مشتریان (مورد مطالعه: مشتریان بانک مسکن در رشت)

مفهوم واردات موازی از دیدگاه حقوق مالکیت صنعتی- قسمت ۱۶

 

• . یعنی برای هر فرد دارای مهارت معمولی بدیهی و آشکار نباشد. ↑

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

• . در رشته ای از صنعت قابل استفاده باشد. ↑
• . WIPO: World Intellectual Property Organization ↑
• . مواردی همچون قیمت گذاری و ایجاد واسطه، استراتژی های فعال هستند که قبل از شروع و شکل گیری بازار خاکستری باید به کار گرفته شوند و استراتژی های انفعالی عبارت اند از: تقابل، مشارکت، کاهش قیمت، مداخله در عرضه، همکاری و خرید که تأثیر فعالیتهای بازار خاکستری را کاهش دهد. ↑
• . ماده ۷ تریپس: حمایت و اجرای حقوق مالکیت فکری باید به ترویج و رونق دادن  نوآوری های فناوری، انتقال و اشاعه فناوری، انتفاع متقابل تولیدکنندگان و استفاده کنندگان به نحوی که موجب رفاه اقتصادی و اجتماعی گردد، منجر شود. ↑
• . موافقت نامه مادرید در مورد جلوگیری از نصب نشانه های منبع غیرواقعی یا گمراه کننده بر روی کالا (۱۸۹۱) ↑
• . همان، ماده ۵۱ ↑
• . اقتباس از مواد ۲۷ و ۲۸ موافقت نامه تریپس ↑
• . UNCTAD/ICTSD , TRIPS and Development: Resource Book. Part Two: Substantive Obligations: 2. 5 Patents, Capacity Building Project on Intellectual Property Rights and Sustainable Development, December 2002. ↑
• . قانون جدید ثبت علائم، اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب جلسه مورخ ۷/۸/۱۳۸۶ کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی برای اجرای آزمایشی آن به مدت ۵ سال، در تاریخ ۳/۱۱/۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید که به دنبال انتشار آن در روزنامه رسمی در تاریخ  ۱/۲/۱۳۸۷ در نیمه دوم اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ لازم الاجرا گردید. ↑
• . ماده ۳ ـ گواهینامه اختراع سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می کند و دارنده آن می تواند از حقوق انحصاری بهره مند شود. ↑
• . ماده ۱۵- حقوق ناشی از گواهینامه اختراع به ترتیب زیر است:
  الف ـ بهره برداری از اختراع ثبت شده در ایران توسط اشخاصی غیر از مالک اختراع، مشروط به موافقت مالک آن است. بهره برداری از اختراع ثبت شده به شرح آتی خواهد بود:
  ۱ ـ درصورتی که اختراع درخصوص فرآورده باشد:
  اول ـ ساخت، صادرات و واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده.
  دوم ـ ذخیره به قصد عرضه برای فروش، فروش یا استفاده از فرآورده.
  ۲ ـ درصورتی که موضوع ثبت اختراع فرایند باشد:
  اول ـ استفاده از فرایند.
  دوم ـ انجام هر یک از موارد مندرج در جزء (۱) بند (الف ) این ماده درخصوص کالاهایی که مستقیماً از طریق این فرایند به دست می آید.
  ب ـ مالک می تواند با رعایت بند (ج ) این ماده و ماده (۱۷) علیه هر شخص که بدون اجازه او بهره برداریهای مندرج در بند (الف ) را انجام دهد و به حق مخترع تعدی کند و یا عملی انجام دهد که ممکن است منجر به تعدی به حق مخترع شود، به دادگاه شکایت کند. . . . ↑
• . positive rights ↑
• . negative rights ↑
• . بندهای ۲، ۳ و ۴ ماده ۵ کنوانسیون پاریس. ↑
• . بند د ماده ۱۷، قانون اختراعات ایران. ↑
• . Exhaustion of rights ↑
• . UNCTAD/ICTSD, 147 ↑
• . اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا معروف به آسه آن
  Association of Southeast Asia Nation(ASEAN) ↑
• . UNCTAD/ICD, 2004, 503 ↑
• . مواردی همچون قیمت گذاری و ایجاد واسطه، استراتژی های فعال هستند که قبل از شروع و شکل گیری بازار خاکستری باید به کار گرفته شوند و استراتژی های انفعالی عبارت اند از: تقابل، مشارکت، کاهش قیمت، مداخله در عرضه، همکاری و خرید که تأثیر فعالیتهای بازار خاکستری را کاهش دهد. ↑
• . ماده ۷ تریپس: حمایت و اجرای حقوق مالکیت فکری باید به ترویج و رونق دادن  نوآوری های فناوری، انتقال و اشاعه فناوری، انتفاع متقابل تولیدکنندگان و استفاده کنندگان به نحوی که موجب رفاه اقتصادی و اجتماعی گردد، منجر شود. ↑
• . موافقت نامه مادرید در مورد جلوگیری از نصب نشانه های منبع غیرواقعی یا گمراه کننده بر روی کالا (۱۸۹۱) ↑
• . همان، ماده ۵۱ ↑
• . اقتباس از مواد ۲۷ و ۲۸ موافقت نامه تریپس ↑
• . UNCTAD/ICTSD , TRIPS and Development: Resource Book. Part Two: Substantive Obligations: 2. 5 Patents, Capacity Building Project on Intellectual Property Rights and Sustainable Development, December 2002. ↑
• . Hoyer,W. D. MC Innis. D. J. ↑
• . Berman,B. 2004 ↑
• . Lipner ↑
• . Donna K. Hintz ↑
• . Willie Skinner ↑
• . Lous P. Bucklin ↑
• . National Economic Research Associates (NERA) ↑
• . MacGillivray ↑
• . Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights, 15 April 1994, Marrakesh Agreement Establishing the World Trade Organization, Annex 1C online: WTO
  http://www. wto. org/english/docs_e/legal_e/27-trips_01_e. htm > [TRIPS] ↑
• . Christopher B. Conley ↑
• . . Keegan Warren, J ↑
• . عرضه و تقاضا می تواند با شرایط بازار تغییر کند. بنابراین فروشنده یا دلال در یک کشور با داشتن مازاد عرضه پیش بینی نشده ممکن است مایل باشد که مازاد عرضه را با حاشیه سود کمتر به فروش برساند و این کار در نهایت باعث پیدایش بازار خاکستری می شود. ↑
• . Exhaustion of rights ↑
• . Exhaustion Doctrine. ↑
• . Carlos M. Correa ↑
• . Christopher Heath. ↑
• . Copyright Act, P: 2. ↑
• . Jeremy M. Klass ↑
• . Bobbs- Merrill ↑
• . قانون کپی رایت آمریکا ماده ۱۰۶
  § ۱۰۶٫ Exclusive rights in copyrighted works
  Subject to sections 107 through 122, the owner of copyright under this title has the exclusive rights to do and to authorize any of the following:
  

 

نقش مجتمع های نظامی صنعتی در سیاستگذاری دفاعی ایالات متحده امریکا در دوره ریاست جمهوری جورج واکر بوش- قسمت ۲۱

واحد اطلاعی از دو نقش تشکیل شده است: نو[۱۳۴] و کهنه[۱۳۵] (همان، ص ۸۹) همچنین در زبان انگلیسی تغییر آهنگ[۱۳۶] در نمایش آن بسیار بارز است.
۳-۲-۱-۳-۱- آغازگر و پایان بخش
تامسون (۲۰۰۴، ص ۱۴۳) معتقد است که احتمال دارد وسوسه شویم آغازگر را «آنچه بند در مورد آن است»[۱۳۷] بدانیم؛ اما این تعریف موجب مشکلاتی میشود از جمله مشکل شدن ایجاد تمایز میان آغازگر و فاعل. بنابراین نتیجه میگیرد که بهتر است آغازگر را به عنوان نقطه عزیمت پیام تعریف کنیم. همچنین باید توجه کرد که برای هلیدی آغازگر از دید گوینده تعیین میشود.
اولین نکتهای که درباره آغازگر و پایان بخش باید گفت، توضیح آغازگر بینشان[۱۳۸] و نشاندار[۱۳۹] است. تامسون (۲۰۰۴، ص ۱۴۴) در توصیف آغازگر بینشان میگوید نهاد/فاعل آغازگر عادی است. بدین معنی که سازهای است که به عنوان آغازگر انتخاب میگردد، مگر آنکه دلایلی برای انتخاب سازهای دیگر وجود داشته باشد؛ که در صورت اخیر آن را آغازگر نشاندار مینامیم. او (همان، ص ۱۴۵) در مورد نشانداری میگوید بندها نشاندار هستند زیرا آنقدر غیرمعمولی هستند که توجه را به سمت خود جلب میکنند؛ همچنین این بندها تنها هنگامی ظاهر میشوند که دلایلی متنی بر انتخاب بینشانِ نهاد/فاعل به عنوان آغازگر چیرگی دارد.
هلیدی و متیسون (۲۰۰۴، ص ۷۳) نیز همین تعریف را ارائه داده و میگویند هرگاه نهاد/فاعل بر روی آغازگر نگاشته شود، آغازگر بینشان است و آغازگری که چیزی جز نهاد/فاعل باشد نشاندار. آنها در ادامه (همان، ص ۷۴) در جدولی (Table 3(1)) تمامی امکانهای موجود برای آغازگری بینشان و نشاندار را نشان می دهند:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

 

 

 

 

پایان نامه سبک فرزندپروری،نشانه های پرخاشگری

پرخاشگری

۲-۲۳- تعریف پرخاشگری

پرخاشگری، معمولاً به رفتاری اطلاق می شود که هدف از آن، صدمه رساندن جسمانی یا زبانی به شخص دیگر، یا نابود کردن دارایی آن است. بنابراین، آسیب زدن اتومبیل یک شخص به دست شخص دیگر، خفه کردن زنان توسط یک جانی و خشونتی که دولت برای برقراری نظم و قانون اعمال می کند، تماماً اعمالی هستند که در تعریف پرخاشگری می گنجد. بهترین و جامع ترین تعریفی که از پرخاشگری ارائه شده، تعریف براون[۱] است. او، پرخاشگری را هر نوع عمل و رفتاری می داند که به طور مستقیم در جهت هدفی و به منظور آزار و اذیت رساندن به دیگران که مایل نیستند مورد آزار و اذیت قرار گیرند، اعمال شود. همچنین پرخاشگری را می توان هرگونه رفتاری دانست که متوجه آسیب رساندن و یا مجروح ساختن موجودی دیگر است.

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

هر چند سطح پرخاشگری کودکان از موقعیتی به موقعیت دیگر فرق می کند ولی کودکان از لحاظ تداوم رفتار پرخاشگرانه در طول زمان با هم فرق دارند. کودکانی که در سال های اولیه بشدت پرخاشگرند، به احتمال زیاد در جوانی و بزرگسالی نیز پرخاشگر خواهند بود و کودکانی که پرخاشگر نیستند، به احتمال زیاد در بزرگسالی هم پرخاشگر نخواهند بود. البته، کودکان هنگامی که با وقایع تنش زا مثل جدایی پدر و مادر، یا بدنیا آمدن کودک جدید روبرو می شوند، بیشتر پرخاشگر می شوند. در واقع، پرخاشگری وسیله ای کودکانه است که گاهی بسیار خطرناک و زیانبار بوده و به جای حل مشکل و کاستن از فشار و ناراحتی، باعث دردسر و رنج تازه، برای شخص می شود (صادقی و مشکبیدحقیقی، ۱۳۸۵).

۲-۲۴- نشانه های پرخاشگری

   نشانه های پرخاشگری، متعدد است. از جمله این نشانه ها می توان به فحش دادن، پرتاپ اشیاء، لگد زدن، جنگ و ستیز کردن، شکستن اشیاء و ضربه زدن، حمله به دیگران، دروغگویی، بر هم زدن نظم، برانگیختگی بیش از حد، فرار از خانه و مدرسه، نگاه های تند و خشن، به هم فشردن دندان ها و جیغ زدن، اشاره کرد. نشانه های پرخاشگری در یک کودک پرخاشگر عبارتند از :

• ایجاد مزاحمت کردن و حالت دفاعی به خود گرفتن؛
• دیگران را سرزنش کردن؛
• با کودکان دیگر به جنگ و ستیز پرداختن؛
• نظم کلاس و مدرسه را به هم ریختن؛
• به دزدی و دروغگویی دست زدن؛
• از رابطه خود با اطرافیان رضایت نداشتن؛
• از مدرسه و معلم خاطره خوش نداشتن؛
• از بازگو کردن احساسات خود علیه والدین، وحشت داشتن و آن را در مورد کودکان دیگر تلافی کردن (هاشمی و همکاران، ۱۳۸۹).

۲-۲۵- انواع رفتارهای پرخاشگرانه

   طبق نظر مویر[۲] (۱۹۷۶)، پاسخ های پرخاشگرانه انواع گوناگون دارد که محرک های درونی و بیرونی مختلف، آنها را به وجود می آورد. در ادامه این بحث، هفت طبقه از رفتارهای پرخاشگرانه معرفی می شوند. به دلیل همپوشی این طبقات، امکان تمایز میان انواع این رفتارها به سهولت امکان پذیر نیست، لذا این احتمال وجود داردکه رفتار پرخاشگرانه، حاصل تلفیقی از دو یا چند عامل زیر باشد:

پرخاشگری خشمگینانه[۱]

طبق نظر دارلی و همکاران[۲] (۱۹۸۸)، این نوع پرخاشگری، نوع اصیل و شناخته شده پرخاشگری است. هنگامی که مردم کلمه پرخاشگری را می شنوند، این نوع خاص فوراً به ذهن آنان متبادر می شود. این نوع پرخاشگری عموماً با نشانه های از برانگیختگی هیجانی توأم بوده و علت آن غالباً درد یا ناکامی است. برای مثال، اگر دو موش را در قفس رها کنیم، سپس ضربه های برقی متناوب و مختصری به آنان وارد شود، پس از آن، به یکدیگر حمله می کنند. در این حالت، اگر حتی یک موش وجود داشته باشد، مثلاً به عروسک حمله ور خواهد شد. هاچینسون[۳] (۱۹۶۵) معتقد است بروز ناکامی، عدم موفقیت در یک رفتار هدف گرا می باشد. برای مثال، پیشگیری از دستیابی حیوان به غذا معمولاً باعث رفتار پرخاشگرانه می شود. کبوتری که یاد گرفته است برای دریافت دانه به کلیدی نوک بزند، اگر دانه ای دریافت نکند به کبوتر دیگر حمله خواهد کرد.

۲-۲۵-۲- پرخاشگری تجاوزکاران[۴]

   گاهی اوقات یک حیوان، آرام و پاورچین به حیوان گوشتخوار دیگری مانند شغال، گرگ و یا یکی از جانوران رده ی گربه سانان حمله می کند. البته تردید وجود دارد که این رفتار پرخاشگرانه باشد، بنابراین برچسب «جست و جوی غذا» احتمالاً مناسب تر است.

کیو[۵] (۱۹۳۰) معتقد بود برخی از موجودات از طریق تقلید این رفتار را می آموزند. بچه گربه در صورتی در چهارماهگی حمله و کشتن موش ها را فرا می گیرد که بتواند به طور طبیعی کشتن موش ها توسط مادرش را ببیند.

۲-۲۵-۳- پرخاشگری ناشی از ترس[۶] 

    به طور کلی، اگر با یک موضوع ترس آور به حیوانی نزدیک شویم، حیوان می ترسد و احتمالاً شروع به پرخاشگری می کند. همچنین اگر حیوانی اهلی و رام، توسط حیوانی قویتر از خود، به گوشه ای رانده شود، در تنگنا قرار گرفته و با خشونت، به حیوان قوی حمله می کند.

۲-۲۵-۴- پرخاشگری کنشگر[۷]

طبق نظر لیو[۸]  (۱۹۶۷) و لوراس[۹] (۱۹۶۱) هر موجود زنده ای ممکن است به دلیل دریافت پاداش از انجام عمل پرخاشگرانه، به این رفتار مبادرت ورزد. بزرگسالان و کودکانی که به اظهار نظرهای خصمانه تشویق شده اند، تمایل به رفتار پرخاشگرانه در آنان بیشتر دیده می شود. اشخاصی که برای کشتن، پول دریافت    می کنند، نمونه ای از این نوع پرخاشگری هستند. در انواع شرطی شدن کنشگر، نیازی نیست که برای تقویت رفتار پرخاشگرانه هر پاسخی را پیگیری کنیم، هنگامی که رفتاری آموخته می شود، پاداش ها و تنبیه هایی گاه و بی گاه برای تثبیت و نگهداری آن کفایت می کند و این مسئله مخصوصاً در پدیده پرخاشگری فرمانبردارانه، کاملاً روشن و مسلم است. در این نوع پرخاشگری، شخص به کسی حمله می کند و یا او را به قتل می رساند زیرا به وی دستور انجام آن ابلاغ شده است و به دنبال چنین رفتاری پاداشی دریافت می کند که باعث تقویت رفتار می شود (به نقل از امبرگتس و همکاران[۱۰]، ۲۰۰۹).

[۱] – Angry Aggression

[۲] – Darly and et.al

[۳] –  Hochensoon

[۴] – Predatory Aggression

[۵] – Cue

[۶] – Fear induced

[۷] – Operant

[۸] – Leave

[۹] – Loras

[۱۰] – Embregts

[۱]- Brown

[۲] – Mayer

رابطه سبک فرزندپروری والدین با هوش هیجانی و پرخاشگری در نوجوانان دختر

ایرادات شکلی و ماهوی مقررات موضوعه قصاص نفس از منظر قانون مجازات اسلامی- قسمت ۴

استفتائات مذکور مبنای رأی اصراری جلسه هیأت عمومی دیوان عالی کشور در تاریخ هفتم مهرماه «۱۳۷۱» واقع شده و به موجب آن اشتباه در هویت مجنی علیه، عامل دفع قصاص و ثبوت دیه بر عهده ی جانی قلمداد می گردد.
ب: دیدگاه های فقهی و حقوقی
در مورد اشتباه در شخصیت فقها قائل به تفکیک شده اند و در حالتی که جانی به تصور آن که مجنی علیه استحقاق قتل را دارد او را به قتل رسانده است. اکثراً آن را عمد تلقی نکرده اند.
برای مثال اگر جانی به اعتقاد به این که مجنی علیه فرزند وی را کشته او را از باب اجرای قصاص به قتل برساند، قطعاً عمدی نخواهد بود.
اما در حالی که شخص با قصد مجرمانه و قصد قتل به طرف شخص بی گناهی تیراندازی می کند به تصور آن که فرد مورد نظر او باشد و او را به قتل می رساند در مورد عمدی بودن یا نبودن اختلاف نظر وجود دارد. به طوری که برخی از فقها اعتقاد دارند قصد اوصاف شخصیتی مجنی علیه در تحقق عمد مدخلیت نداشته و در تمامی مواردی که قصد قتل انسانی عملاً وجود داشته است. هر چند که آن قصد به شخص معین تعلق داشته و شخص دیگری که مورد قصد نبود کشته شده است. قتل عمدی خواهد بود زیرا بالاخره نفس محترمه ای کشته شد، و مانند آن است که کسی نخواهد شراب انگور بخورد، در اثر اشتباه در مصداق دستش به سوی شراب خرما دراز شود این خطای در مصداق باعث آن نمی شود که حد شرعی ساقط گردد.[۴۱]
اما بین برخی دیگر از فقها شُبهه به وجود آمده است و نیز ضرورت احتیاط در دماء را از ادله خود برای غیر عمدی داشتن اشتباه در شخصیت با وجود قصد مجرمانه تلقی کرده اند، به طوری که حضرت آیت الله گلپایگانی در مواجه به این سئوال که «شخص به قصد کشتن فرد معینی و با بهره گرفتن از تاریکی شب به درب اتاق محل کار او رفته و درب را می کوبد و شخص را که از اتاق بیرون می آید به تصور آن که همان فرد مورد نظر است، با ضرب چند گلوله می کشد بعداً معلوم می شود که مقتول فرد دیگری بوده است. آیا این قتل عمد یا شبه عمد محسوب می شود؟
پاسخ می دهند: قتل عمد محسوب نمی شود.
همچنین مقام معظم رهبری نیز در پاسخ به همین سئوال می نویسد.
«تطبیق عنوان قتل موجب قصاص بر این مورد خالی از اشکال نمی باشد بلکه بعید نمی باشد. عدم صدق قتل عمدی، بنابراین اگر فصل خصومت با مصالحه ممکن شود متعین همین است و الا باید از قاتل دیه قتل نفس گرفته شود.
اگر بخواهیم تحلیل دقیقی از دیدگاه، حقوقدانان و رویه قضایی در این باره ارائه دهیم بایستی به تحولات بند الف ماده ۲۰۶ قانون مجازات اسلامی در طی قانونگذاری های پس از انقلاب اشاره نماییم توضیح بیشتر آنکه قید «معین» که اکنون در بند الف ماده ۲۰۶ قانون مجازات اسلامی وجود دارد، تا قبل از سال ۱۳۷۰ وجود نداشته و لذا اشتباه در شخص و اشتباه در شخصیت از منظر حقوقدانان و رویه ی قضایی محل اختلاف بوده به طوری که برخی از قضات اعتقاد به عمدی بودن و برخی اعتقاد به غیر عمدی بودن آن داشتند. لیکن پس از آمدن قید «معین» در بند الف ماده ی ۲۰۶ قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۷۰ دو اتفاق مهم در این راستا روی داد و آن عبارت از این بود که: یکی آنکه دیگر اشتباه در شخص عمدی نبوده و قانونگذار مراد خود را صریحاً با آوردن قید «معین» در این زمینه اعلام کرده است، و دیگر آنکه در زمینه ی اشتباه در هویت هنوز اتفاق نظری را در جامعه حقوقدانان و رویه قضایی مشاهده نمی کنیم. به طوری که برخی از حقوقدانان و قضات اعتقاد دارند که
منظور مُقنّن از قید «معین»، صرفاً معین «هدفی» بوده است و لذا چون در اشتباه در شخصیت جانی در هدف گیری دچار اشتباه نشد. بنابراین قتل ناشی از اشتباه در شخصیت عمدی بوده است و تا زمانی که بیان قانونی در این زمینه وجود دارد جواز قانونی برای رجوع به فتاوا میسر نمی باشد.[۴۲]
برخی دیگر از حقوقدانان در این زمینه اعتقاد دارند که مقصود از قید «معین» به کار رفته در بند الف ماده ی ۲۰۶ همانا «معین» هویتی بوده و چون در اشتباه در شخصیت، جانی به هویت مورد نظرش تیراندازی نکرده است. بنابراین قتل نمی تواند عمدی تلقی شود. مضافاً بر اینکه ضرورت احتیاط در دماء نیز قانون را به همین نتیجه می رساند.[۴۳]
گفتار دوم: ابهام در جایگاه و کیفر مُمسِک در قتل
یکی از موارد خاص معاونت در قتل، که فقها به آن اشاره کرده اند، امساک یا نگهداشتن کسی برای قادر ساختن دیگری به کشتن او می باشد. مراد از نگه داشتن معنی عرفی آنست که شامل گرفتن با دست، پیچیدن با طناب، محبوس ساختن در اتاق و نظایر آن می شود. چون فقیهان امامیه مجازات فرد مُمسِک را به حبس ابد دانسته اند.[۴۴] به نظر برخی حقوقدانان، همین مجازات در مورد مُمسِک ، به جای سه تا پانزده سال حبس که در ماده ۲۰۷ « قانون مجازات اسلامی » برای معاونت در قتل عمدی پیش بینی شده است، اجرا می شود زیرا، طبق تبصره ۲ ماده ۴۳ « قانون مجازات اسلامی» ، « در صورتی که برای معاونت جرمی مجازات خاصی در قانون یا شرع وجود داشته باشد همان مجازات اجرا خواهد شد.»[۴۵]
نگارنده ی حاضر با این تحلیل موافق نیست. وجود تفاوت فاحش در مجازات قابل اعمال برای مصادیق مختلف معاونت قابل توجیه نمی باشد و اطلاق ماده ۲۰۷ و تبصره ماده ۶۱۲ (در مورد معاونت در قتل عمدی که مباشر آن قصاص نشود) تمامی اشکال معاونت را در بر می گیرد. بدین ترتیب، نمی توان از تبصره ی ۲ ماده ی ۴۳ برای نادیده گرفتن مجازات های مقرر قانونی، به استناد وجود مجازات شرعی، استفاده کرد. ای

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت ۴۰y.ir مراجعه نمایید.

ن کار قطعاً خلاف اصل قانونی بودن مجازاتها، که در اصل ۳۶ « قانون اساسی» جمهوری اسلامی ایران نیز مورد تأکید قرار گرفته است، می باشد. به عبارت دیگر، تبصره ۲ را باید با توجه به متن ماده ۴۳ ، که در زمان تصویب آن هنوز ماده ۷۲۶ « قانون تعزیرات » تصویب نشده بود که مجازات خاصی را برای معادن تعیین نماید، مورد مدّاقه قرار داد. ماده ۴۳ مذکور مجازاتی را برای معاون تعیین نکرده و تعزیر وی را بر عهده حاکم گذاشته است، ولی تبصره ۲ ماده این حق را از حاکم در مواردیکه نص خاصی در مورد میزان مجازات معاون جرم در قانون یا شرع وجود داشته باشد، سلب کرده است. از این تبصره به هیچ وجه الویت داشتن مجازات شرعی نسبت به مجازات قانونی استنباط نمی شود. بلکه با توجه به ذکر واژه ی « قانون» قبل از کلمه « شرع » شاید بتوان لزوم رجوع اولیه به قانون پس از آن شرع را از آن استنباط کرد؛ بویژه آن که اصل ۱۶۷ « قانون اساسی» مراجعه به منابع فقهی را تنها در موارد سکوت یا ابهام قانون تجویز نموده است.[۴۶] بدین ترتیب باید بگوییم که ماده ۲۰۷ و تبصره ماده ۶۱۲ شامل همه ی مصادیق معاونت، از جمله مُمسِک و دیده بان ( یعنی کسی که مواظب اطراف است تا قاتل بتواند کار خود را به سهولت انجام دهد.)[۴۷] می شود. هرچند که فقها برای معاونت به دو صورت اخیر مجازات های خاصی را تعیین کرده اند.[۴۸]
تبصره ی ۲ ماده ی ۴۳ قانون مجازات اسلامی اطلاق قسمت اخیر ماده ی ۲۰۷ را مقید ساخته در مواردی که شارع ترتیب خاصی برای مجازات برخی از اشکال معاونت پیش بینی کرده باشد، حکم ماده ی ۲۰۷ قانون مجازات اسلامی معمول نمی گردد. آنچه درباره ی حبس مُمسِک در شرع آمده از این قبیل است. در صورتیکه معاون مجنی علیه را نگهدارد تا قاتل به راحتی با اعمال خود او را به قتل برساند محکوم به حبس ابد می گردد.[۴۹] این رأی که بر آن ادعای اجماع نیز شده است[۵۰] مستند به مدارک روایی متعدد است.[۵۱]
مراد از « نگه داشتن» حبس و امساک به معنای عرفی آن بوده و شامل هر فعلی است که مقتول به سبب آن مکان خروج از سلطه ی جانی را نیافته و قاتل به سهولت بتواند با کمک ممسک وی را به قتل برساند. مانند آنکه مجنی علیه را با دستهای خود بگیرد و یا با طناب به درختی ببندد. به نحوی که امکان فرار یا تخلص نیابد یا آنکه مجنی علیه را در اتاقی محبوس سازد تا قاتل مهیا شود.
بدیهی است، مُمسِک باید با آگاهی بر قصد قاتل، مجنی علیه را نگهدارد و اگر بدون قصد قتل اقدام به گرفتن یا حبس وی کرده باشد، محکوم به مجازات مذکور نخواهد بود. همچنین است اگر هیچ یک قصد قتل نداشته و اتفاقاً فعل جانی منجر به مرگ شده باشد قابل ذکر است در این نحو از معاونت نیز مانند دیگر صورتهای آن معاون باید نسبت به عدوانی و نا مشروع بودن قتل آگاهی داشته باشد، زیرا اگر معتقد به قانونی بودن اقدامات فاعل اصلی باشد به دلیل فقدان عناصر لازم در تحقق رکن روانی جرم معاونت، مسئولیتی نخواهد داشت.
الف: تبیین مفهوم مُمسِک
در کتاب «تحریرالوسیله» در مسئله ی ۳۳ حضرت امام خمینی(ره) می فرمایند:
«لو امسکه شخص و قتله آخر کان ثالث عیناً لهم، فالقود علی القاتل لا امسک، لکن الممسک یحبس ابداً حتی یموت فی الحبس». و در فقه ممسک ظاهراً همان «حد» است.
اگر شخصی، شخص دیگری را نگه دارد و شخص ثالثی او را بکشد، آن نفری که شخص را نگه داشته به عنوان فرد ممسک است و او را ممسک می نامند. و برای او در قانون مجازات اسلامی مجازات شرعی آمده است.
ب: دیدگاه های فقهی و حقوقی
در مجازات شرعی معاونت در قتل عمدی با توجه به تبصره ۲ ماده ی ۴۳ قانون مجازات اسلامی : «در صورتی که برای معاونت جرمی مجازات خاص در قانون یا شرع وجود داشته باشد همان مجازات اجرا خواهد شد»، و این که برای بعضی مصادیق معاونت در قتل عمدی مجازات های شرعی وجود دارد: «اگر شخصی او را نگه دارد و دیگری او را بکشد و شخص سومی دیده بان آنها باشد قود بر قاتل است نه نگه دارنده ی او. لیکن نگه دارنده به زندان ابد می افتد تا در حبس بمیرد و میله ی داغ و مانند آن به چشمان دیده بان کشیده می شود».[۵۲] پرسش های متعددی در باب تحلیل تبصره در تعامل با صدر ماده ی ۴۳ و نیز تعامل مصادیق قانونی معاونت با مصادیق شرعی و نیز امکان عمل اعمال چنین مجازات هایی قابل طرح است.
که بگوییم در مورد قتل عمدی، معاونت علی الاصول به استناد ذیل ماده ی ۲۰۷ و تبصره ماده ۶۱۲ این قانون قابل مجازات است، مگر در مصادیق خاصی که در شرع به آنها تصریح شده است و از آن جمله است نگه داشتن مجنی علیه و دیده بانی که مجازات آنها به ترتیب حبس ابد و کشیدن میله داغ به چشمان است.
این تحلیل که ساده ترین آنهاست هر چند به اعتبار این که مستند آن قانون و شرع است می تواند حکم دادگاه را مصون از تعرض سازد ولی در هر حال، پرسش هایی را متبادر به ذهن می کند و از آن جمله اند علّت تفاوت فاحش کمّی میان مجازات قانونی معاونت در قتل عمدی که حداقل آن یک سال است (تبصره ماده ۲۱۶ قانون مجازات اسلامی) با مجازات شرعی آن یعنی حبس دایم و یا تفاوت کیفی میان حبس کوتاه مدت قانونی با کشیدن میله ی داغ به چشمان معاون و بالاخره قابل تخفیف و تبدیل بودن حبس تعزیری با غیر قابل تخفیف و تبدیل بودن حبس دایم به عنوان حد.
صورت دوم، توجه دقیق تر به مفاد تبصره مذکور است. در این تحلیل، می توان گفت که مقنن در درجه ی نخست با وضع تبصره ی ۲ و تخصیص ماده ی ۴۳ قانون مجازات اسلامی، قصد تجدید اختیارات دادگاه را در
خصوص انتخاب مجازات معاون داشته است. دوم اینکه نظر مُقنّن آن بوده که هر گاه نوبت به اعمال تبصره مذکور برسد تقدّم با مجازات های قانونی است و مُقنّن این نکته را با مقدم داشتن مجازات قانونی بر مجازات های شرعی و به ویژه با درج واژه ی «یا» میان آنها مطرح نموده است:
«… مجازات خاصی در قانون یا شرع وجود داشته باشد … ».
بنابراین با وجود مجازات های قانونی، دادگاه مجاز به استناد به مجازات های شرعی برای بعضی از مصادیق معاونت در قتل عمدی که حتی گاهی نقش آنها در کمک به قاتل ضعیف تر از موارد قانونی است نخواهد بود.
رأی دادگاه: در خصوص اتهام آقای بهمن «ع»، مقیم زندان مرکزی بندر عباس دایر بر معاونت در قتل عمدی مرحوم علی «ک»، با توجه به محتویات پرونده و وقایع مستحدثه به شرح تحقیقات انجام شده در مرجع انتظامی و در جلسات رسیدگی دادگاه و توضیحات منعکس در آراء سابق الصدور مبنی بر اینکه متهم موصوف به همراه شخصی به نام علیرضا «م»، فرزند غفّار، ۲۴ ساله که بعداً به جرم مباشرت در قتل مرحوم متوفی و نیز مشارکت در سرقت مقرون به آزار و اذیت و رانندگی بدون پروانه از سوی شعبه ی ویژه ی دادگاه عمومی بندر عباس به موجب دادنامه ی شماره ی ۴۹۶-۲۹/۳/۷۸ به قصاص نفس، ۷۴ ضربه شلاق و ۱۰ سال حبس تعزیری و یک میلیون ریال جزای نقدی محکومیت حاصل که با ابرام دادنامه از سوی دیوانعالی کشور رأی قطعی و لازم الاجرا با مطالبه اولیاء دوم مجازات قصاص به مرحله اجرا درآمد. در حرکتی غیر انسانی با کرایه نمودن اتومبیل مجنی علیه ظاهراً به قصد عزیمت به بابا غلام از توابع بندر عباس مشارالیه را به بیراهه ای هدایت و سپس با به قتل رساندن وی، اتومبیلش را به سرقت برده اند و با اثبات قتل و قصاص مباشر هر چند متهم حاضر نیز به موجب دادنامه مذکور با توجه به دلایل به دست آمده از جمله کشف جسد متوفی، گواهی پزشکی قانونی که در آن علت تامه مرگ پارگی عروق بزرگ گردن و خون ریزی شدید عنوان گردیده، اقاریر مباشر بزه معنونه به شرح منعکس در صورت جلسات تنظیمی در دادگاه و ایضاً اقاریر صریح متهم حاضر منعکس در صفحات ۵۱، ۵۴، ۷۷، ۹۵، ۱۰۳، ۱۰۴، ۱۰۵، ۲۸۳ ، ۲۸۴ و ۳۱۸ پرونده، بدین ترتیب که اظهار داشته:
«… وقتی به بیراهه رفتیم ماشین متوقف و من پشت گردن مقتول را گرفتم و به علیرضا گفتم که بیاید کمک کند وقتی او آمد درب ماشین را باز کرد یک چاقو به شکم مرحوم وارد کرد و دومی را در گلوی مقتول وارد کرد و سپس از ماشین خارج نمود، مدارک و کارت ماشین را برداشته و مدارک دیگر را به دریا انداخته، ماشین را شستشو و به قصد بندر انزلی به راه افتاد و …».
و دیگر قرائن و امارات موجود در پرونده متهم از حیث معاونت در قتل عمد، به تحمل ۱۵ سال و شرکت در سرقت مقرون به آزار و اذیت، به ۱۰ سال و نیز ۷۴ ضربه شلاق تعزیری و پنج سال اقامت اجباری در شهرستان بوشهر محکوم گردید. اما به توجه به نقض آن بخش از دادنامه بدوی که دلالت بر محکومیت متهم به ۱۵ سال حبس به لحاظ ارتکاب معاونت در یک فقره قتل عمدی دارد به موجب دادنامه شماره ۳۰۷-۲۳/۴/۷۸ صادره از شعبه ۳۱ دیوانعالی کشور با این استدلال که کیفیت عمل متهم فعل ارتکابی را با مسئله ۳۳ از کتاب «تحریرالوسیله» حضرت امام خمینی(ره) که می فرمایند: «لو اَمسکه شخص و قتله آخر کان ثالث عیناً لهم، فالقود علی القاتل لا امسک، لکم الممسک یحبس ابداً حتی یموت فی الحبس» و اینکه در فقه از آن به ممسک که ظاهراً حد است تعبیر شده منطبق نمی نماید دادنامه بدوی نقض گردید. و این که پس از نقض و ارجاع به شعبه چهارم دادگاه عمومی بندر عباس شعبه مرجوع الیه نیز در دادنامه شماره ۱۲۳۶-۲۵/۷/۷۸ عمل مرتکب را از مصادیق معاونت موضوع ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی و منصرف از حکم فقهی آن دانسته و بدین ترتیب متهم موصوف را در بخش منقوض دادنامه هم عرض بدوی ضمن محرز دانستن ارتکاب بزه معاونت در قتل مشارالیه را به تحمل ۱۵ سال حبس و نیز پنج سال اقامت اجباری در شهرستان بوشهر محکوم نموده و دادنامه اخیر نیز موجب دادنامه شماره ۸-۱/۲/۷۹ شعبه ۳۱ دیوانعالی کشور نقض گردیده، علیهذا با عنایت به جمیع دلایل و قراین موجود به شرح محتویات پرونده به خصوص اقاریر صریح متهم مبنی بر همکاری مشارالیه با مباشر بزه معنونه در تسهیل قتل متوفی دادگاه ضمن احراز بزهکاری متهم موصوف با توجه به اینکه وقوع جرم را از مصادیق معاونت و مشمول مقررات منقوض دانسته و اینکه تکلیف و تجویز قانونگذار در تبصره ی ۲ ماده ی ۴۳ قانون مذکور و مورد استناد قضات محترم دیوانعالی کشور با توجه به شیوه بیان که بدواً رجوع به قانون و سپس شرع انور و منابع فقهی در مواردی که مجازات جرمی تعیین شده است را معین ساخته و با این وصف با توجه به تصریح مجازات معاون در قتل عمدی در ماده ۲۰۷ قانون ذکر شده و ایضاً با عنایت به منابع و اصول کلی حقوق از جمله اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها که با محجوریت نظام مقدس و حاکم منطبق می باشد و نیز اصل تفسیر قوانین به نفع متهم از حیث مشمول حد یا تعزیر دانستن فعل ارتکابی که همگی متضّمِن حقوق دفاعی متهم خواهد بود و اینکه مراجعه به منافع فقهی به استناد اصل ۱۶۷ قانون اسلامی به خصوص در امور جزایی در موارد سکوت قانونی و صرفاً به منظور جلوگیری از امتناع محاکم از رسیدگی و صدور حکم قضیه و در نهایت رفع خصومت تجویز گردید، و هرگز از آن استفاده رجوع به منابع فقهی جهت یافتن فعل یا ترک فعلی که قانون گذار آن را جرم نشناخته و یا صرفاً استخراج و یا تعیین مجازات آن نمی رود و نظر بر اینکه در مقررات ش
رع انور و اصول حکم در فقاهت و رجوع جاهل به عالم و به عبارتی تقلید مقلد از مقلد اشخاص در انتخاب مرجع تقلید مختار و مکلف به پیروی از مرجع تقلید خود در مسائل مستحدثه صرف نظر از این که نظر فقهی مقلد در موضوع خاصی قول مشهور یا غیر مشهور (اقل) باشد، بوده و نمی توان حکم فقهی یک فقیه را به مقلد دیگر با توجه به لزوم رعایت اصل اختیار در تعیین مرجع تقلید تکلیف نمود مضافاً به اینکه هر چند آرای احکامی که از منابع فقهی استخراج می شوند بدون آنکه مشمول حکم قانون گذار قرار گرفته باشد با اسلامیت نظام مغایرت نداشته، بلکه کاملاً منطبق باشد و بدون تردید اتخاذ چنین شیوه ای علاوه بر کند نمودن سیر پویایی در امر قانون گذاری قطعاً با جمهوریت نظام مبانیت خواهد داشت بنابراین با توجه به جمیع شرایط موجود به شرح محتویات پرونده و موارد مذکور در مانحن فیه و به لحاظ عدم عدول از اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها دادگاه بزه انتسابی را مطابق با جرم قانونی معاونت و در نتیجه انطباق آن را با اصطلاح فقهی ممسک خارج از صریح قوانین دانسته ضمن احراز بزهکاری متهم با توجه به دلایل موجود نامبرده را به لحاظ ارتکاب معاونت در قتل عمدی مرحوم علی(ع)، و به استناد ماده ۲۰۷ قانون مجازات اسلامی به تحمل ۱۵ سال حبس تعزیری و از باب تتمیم مجازات تعزیری به استناد ماده ۱۹ قانون مذکور به پنج سال اقامت اجباری در شهرستان آستارا محکوم و اعلام می کند و در خصوص دیگر جرایم ارتکابی محکوم علیه منعکس در دادنامه به بدوی با توجه به ابرام و قطعیت دادنامه از سوی دیوانعالی کشور و این که هم اکنون در حال اجرا می باشد. دادگاه از حیث اظهارنظر مواجه با تکلیفی نمی باشد رأی صادره حضوری و ظرف مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ قبال تجدیدنظرخواهی در دیوانعالی کشور می باشد.
(رئیس شعبه سیزدهم دادگاه عمومی بندر عباس ـ خوشکلام)
گفتار سوم: ابهام در ماهیت و کیفر قتل در حالت خواب
مستند شرعی این ماده نیز روایات عام و خاص شرعی است. ابن ظبیان گوید: زن دیوانه ای را نزد عمر آوردند که زنا کرده بود. پس عمر دستور داد تا او را سنگسار کنند. حضرت علی(ع) فرمود: «آیا نمی دانی که قلم تکلیف از سه گروه برداشته شده است: کودک تا زمانی که محتلم شود و دیوانه تا زمانی که عاقل شود و شخص خواب تا وقتی که بیدار شود».[۵۳] این روایت گرچه در مورد واقعه ی خاص زنا صادر شده است اما اطلاق آن شامل سایر جرایم نیز می شود.
الف: رویکردهای فقهی و حقوقی
در مورد این که شخص خواب هر گاه مرتکب قتل شود قصاص نمی شود، تقریباً اتفاق نظر وجود دارد و قواعد شرعی نیز چنین اقتضایی دارد، زیرا شخص خواب دارای اراده نیست و تعمدی هم در خواب رفتن نداشته است هر چند درباره ی حالتی که شخصی خود را با داروی خواب آور به حالت خواب ببرد و بداند که در حال خواب مرتکب قتل خواهد شد. شمول این ماده محل تأمل است. اما در مورد نحوه ی پرداخت دیه و مسئولیت جانی، اتفاق نظر وجود ندارد و در این جا به دو دیدگاه متفاوت اشاره می کنیم:

1. دیه ی مقتول بر عهده ی شخص قاتل است و قاتل باید آن را از مال خود بپردازد. مرحوم ابن ادریس در این زمینه آورده است: «گفته شده که هر کس به خواب برود و در خواب بر روی دیگری بغلتد و او را بکشد، قتل شبه عمد محسوب می شود و باید دیه را از اموالش بدهد اما قصاص نمی شود».[۵۴]

آنچه که اصول مذهب ما اقتضا می کند آن است که دیه را عاقله بپردازد. چون شخص خواب عمد در فعل و عمد در قصد ندارد و این نشانه ی قتل خطای محض است و خلافی نیست که دیه ی قتل خطای محض بر عهده ی عاقله می باشد و روایت های مخالف، خبرهای واحدی هستند که نباید به خاطر آن ها دست از دلیل های معتبر کشید. اما آنچه که در این جا بایستی حکم شود آن است که دیه مقتول بر عهده ی خود شخص خواب باشد و چون همه فقها این مبحث را در باب ضمان نفوس بیان کرده اند و عاقله در مورد ضمان نفوس مسئولیتی ندارند.[۵۵]

2. دیه ی مقتول بر عهده ی عاقله است زیرا قتل در خواب یکی از مصادیق قتل خطای محض است و در قتل خطای محض، مسئولیت متوجه عاقله می باشد. در این جا شخص خواب نه قصد فعل را دارد و نه قصد قتل را و این به معنای خطای محض است.
3. اگر کسی که می داند در خواب، مرتکب قتل یا جرح خواهد شد، قصور کرده و بخوابد در حالی که زمینه ارتکاب جرم فراهم است، قتل یا جرم او عمدی به حساب می آید.[۵۶]
4. دیه مقتول به عهده بیت المال است زیرا مرتکب گناهی ندارد و از سوی دیگر نباید خون مسلمانی به هدر برود.
5. دیه ای به قتل یاد شده تعلق نمی گیرد، این نظریه متعلّق به مرحوم خوئی است که در توجیه آن چنین آورده است: «دلیل اینکه دیه ای به مقتول تعلق نمی گیرد آن است که دلیلی برای پرداخت دیه از مال قاتل یا از سوی عاقله وجود ندارد زیرا گروه اول ادعایشان آن است که شخص خواب چون اختیاری از خود ندارد در حکم سبب است و مسئول جنایت سبب، خود اوست اما این ادعا صحیح نیست زیرا جانی زمانی مسئول است که بتوان قتل را به صورت عمد یا شبه عمد خطای محض به او نسبت داده. گروه دوم نیز ادعایشان صحیح نیست چون در قتل خطای محض باید قصد کاری بشود اما با چیز دیگری برخورد شود در حالی که در این جا قصد کاری نشده است. بنابراین بهتر است که پرداخت دیه را منتفی بدانیم (حکم این مسئله مانند جایی است که شخصی بدون اختیار از بالای بلندی به روی شخصی بیفتد و او را بکشد).

روایت شرعی در این مورد به صراحت دیه را منتفی دانسته اند.[۵۷]
ب: تحلیل مواد (۲۲۵ و ۳۲۳ قانون مجازات اسلامی)
ماده ۳۲۳ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «هر گاه کس در حال خواب بر اثر حرکت و غلتیدن موجب تلف یا نقص عضو دیگری شود جنایت او به منزله ی خطای محض بوده و عاقله او عهده دار خواهد بود».

بررسی رابطه بین تبلیغات تلویزیونی بر رفتار مصرف کنندگان درفرایند تصمیم خرید خودرو- قسمت ۵

در کار تبلیغی، توجه به زبان مناسب مخاطب، دارای اهمیت فوق العاده ای است. شیوه بیان مطلب باید متناسب با فرهنگ اجتماعی و توانایی های ذهنی مخاطبان هدف، تنظیم شود. تبلیغی که مخاطب خردسال را هدف قرار می دهد با بیان تکنیکی متناسب با گروه مهندسی در تبلیغ کامپیوتر متفاوت است. از آنجایی که در مورد فرهنگ هر کشور، لغات و استعاره های تبلغی خاصی وجود دارد. بنا به کمک روان شناسان، زبان دانان، متخصصان تبلیغات حرفه ای و کار فکری خلاق، با صرف هزینه های هنگفت تلاش می کنندکه نام خصوصیات کالا و مناسب بودن آن را برای نیازهای مصرف کننده به شیوه اصلی تبلیغ کرده و در ذهن ها جا بیندازند.
ابزارهای تبلیغی را می توان از بعد انسانی و غیرانسانی مورد توجه قرار داد
ابزار انسانی (مستقیم): انسان خود در تبلیغ وارد عمل می شود که بارزترین آن تبلیغ چهره به چهره است مانند تبلیغ توسط اشخاص، یا ویزیتورها واشخاصی که در مکان ها به افراد رجوع کرده،کالاهایی را در محل به صورت مستقیم ارائه می دهند.
ابزار غیرانسانی: کلیه ابزار دیگر جزء این دسته هستند. البته این بخش با کمک و آماده سازی نیروی انسانی مهیا می شود.
– ابزار انسانی- غیرانسانی: تلفیقی از هر دو گروه که توأماً با هم کار می کنند؛ مانند فیلمهای تبلیغی، عروسکی، نمایشی …. که ابزار انسانی و غیرانسانی در کنار هم دیده می شوند و کار تبلیغ را انجام می دهند.
ابزارهای تبلیغاتی را می توان به دسته های دیگری طبقه بندی کرد که عبارتند از:
– ابزارهای تبلیغی چاپ شده: نامه پستی و کارت پستال های تبلیغاتی، بروشور، کاتالوگ، کارت ویزیت، روزنامه، مجله (عام، خاص و حرفه ای)، پوستر، کتابهای طلاعاتی مانند دفترچه تلفن شهری، کتاب زرد، کتاب اول و …
-ابزارهای تبلیغی برقی و فرستنده: رادیو، تلویزیون، ویدئو، سینما، دیسکتهای کامپیوتری، اینترنت و شبکه های ماهواره ای.
-ابزارهای تبلیغی نصبی- ثابت و متحرک که شامل:
نصبی ثابت: استفاده تابلوهای پشت بامی، بیل بوردهای خیابانی، بزرگراهی، جاده ای، تابلوهای مدخل و خروجی شهرها، فرودگاه و ایستگاههای قطار و اتوبوس، تابلوهای سردر مغازه ها.
نصب متحرک: روی و داخل وسایل نقلیه موتوری متحرک مانند اتوبوس، قطار و حتی هواپیماها و وسایل نقلیه خصوصی.

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

۲- ۱۸ تصمیمات عمده در تبلیغ

مدیرت بازرگانی هنگام تهیه یک برنامه بازاریابی باید ۵ تصمیم مهم اتخاذ نماید

شکل۲-۳ تصمیمات مهم تبلیغ

منبع: (فیلیپ کاتلر، (۲۰۰۴

۲-۸-۱ تعیین هدف:

در تهیه برنامه تبلیغ، تعیین هدفهای تبلیغ[۲۰]نخستین گام به حساب می آید. این هدفها باید بر اساس تصمیم های گذشته در مورد بازار مورد هدف، تعیین جایگاه در بازار و آمیزه بازاریابی گذارده شود و تعیین کننده وظیفه یا کاری است که تبلیغ باید در اجرای کل برنامه بازاریابی انجام دهد.
مقصود از هدف تبلیغ انجام دادن کاری خاص است که توسط آن پیامی به یک گروه مخاطب مورد هدف در یک دوره زمانی خاص می رسد. می توان هدف تبلیغ را بر اساس مقصود اصلی طبقه بندی کرد (امکان دارد مقصود اصلی اطلاع رسانی، تشویق یا یادآوری باشد.)
تبلیغ آگاهی دهنده:[۲۱]یا اطلاع رسانی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که محصولی جدید به بازار عرضه شود. در چنین حالتی هدف تبلیغ این است که تقاضای اولیه را به وجود آورد. بنابراین تولید کنندگان دستگاه های ضبط یا پخش باید نخست مصرف کنندگان این محصولات را از ویژگی های لوح فشرده آگاه سازند. تبلیغ تشویقی[۲۲]زمانی اهمیت پیدا می کند که رقابت افزایش یابد. در چنین حالتی هدف شرکت این است که یک تقاضای خاص (نوع انتخاب) به وجود آورد.
برخی از تبلیغات تشویقی به صورت تبلیغ مقایسه ای[۲۳]درآمده است که در آن شرکت به صورت مستقیم یا غیر مستقیم محصولی با نام و نشان تجاری خاص را با انواع محصولات با نام ها و نشان های تجاری دیگر مقایسه می کند.
برای محصولاتی که به بازار اشباع رسیده اند تبلیغ یادآور[۲۴] اهمیت دارد (شرکت در این تبلیغ مصرف کنندگان را وادار می کند که همواره در فکر و اندیشه محصول باشند) تبلیغات بسیار پرهزینه ای که شرکت کوکاکولا در تلویزیون انجام می دهد، به گونه ای طرح ریزی شده اند که اجازه ندهند مردم کوکاکولا را از ذهن خود پاک کنند و هدف این گونه تبلیغ ها آگاه نمودن مردم از محصول یا تشویق آنها به خرید این محصول نیست.

۲-۸-۲ تعیین بودجه تبلیغ

شرکت پس از تعیین هدفهای تبلیغ باید برای هر محصول بودجه تبلیغ تعیین نماید. در اینجا برخی عوامل خاص را در می شماریم که شرکت ها به هنگام تعیین بودجه تبلیغ باید به آنها توجه کنند:
مرحله چرخه زندگی محصول: اصولاً شرکت ها برای محصولات جدید جهت آگاه نمودن مصرف کنندگان و فراهم آوردن زمینه ای که مصرف کننده محصول جدید را بیازماید ناگزیرند بودجه های تبلیغی سنگین تری در نظر بگیرند. معمولاً محصولاتی که در بازار به مرحله اشباع رسیده اند (از نظر درصد فروش) نیاز به بودجه چندان زیادی ندارند.
سهم بازار:محصولاتی که با نام و نشان تجاری شناخته شده به سهم بزرگی از بازار دست یافته اند باید بودجه زیادی (از نظر فروش) خرج تبلیغ نمایند، در مقایسه با محصولاتی که سهم کمی از بازار را در اختیار خود دارند. گرفتن سهم بازار از شرکت های رقیب نیاز به بودجه تبلیغاتی زیادی دارد، در مقایسه با حفظ سهم بازار کنونی.
رقابت و هیاهو: در بازاری که تعداد زیادی رقیب وجود دارد و هزینه های زیادی صرف تبلیغ می شود، شرکتی که محصولی را با نام و نشان تجاری خاص عرضه می کند، ناگزیر است بودجه زیادی به مصرف برساند تا در یک چنین بازار پر هیاهو صدای خود را به گوش مصرف کنندگان مورد نظر برساند.
تکرار تبلیغ: برای رساندن پیام در مورد محصولی با نام و نشان تجاری خاص، شرکت باید تبلیغ را تکرار نماید و از این رو بودجه تبلیغ باید افزایش یابد.
متمایز بودن محصول: اگر محصولی مشابه محصولات دیگر (نام و نشان تجاری مشابه و نام و نشان تجاری محصولات دیگر) باشد (مانند نوشابه های غیر الکلی و شوینده ها). شرکت باید برای متمایز ساختن محصول خود هزینه بیشتری از بابت تبلیغات بپردازد. اگر محصول با محصول شرکت های رقیب متفاوت باشد، شرکت می تواند برای معرفی وجه تمیز محصول تبلیغ نماید.

۲-۸-۳ تصمیمات در مورد پیام:

پس از تعیین اهداف و بودجه آگهی مدیریت باید استراتژی خلاقانه ای را توسعه دهد در این راستا باید از سه مرحله بگذرد که عبارتند از: تهیه و تنظیم پیام، ارزیابی و انتخاب پیام و اجرای پیام.

۲-۸-۴ تصمیمات در مورد رسانه آگهی:

آگهی کننده باید رسانه آگهی را برای ارائه پیام انتخاب کند. مراحلی را که باید طی کند عبارت است از:
الف) یقین رسایی، فراوانی و اثر گذاری
ب) انتخاب از بیان انواع رسانه های اصلی و عمومی
ج) انتخاب یک یا چند رسانه خاص
د) مشخص کردن زمانبندی آگهی در رسانه ها
در انتخاب رسانه، تبلیغ کننده برای دستیابی به اهداف خود از تبلیغات، باید سطح پوشش و فراوانی لازم پیام را تعیین کند. سطح پوشش و یا به عبارتی رسایی رسانه، در حدی از افراد موجود در بازار هدف است که در مدت زمان معین در معرض برنامه آگهی تبلیغاتی قرار می گیرند. فراوانی تعداد، دفعاتی است که به طور متوسط یک شخص در بازار هدف در معرض پیام قرار می گیرد. تبلیغ کننده باید درباره تأثیر رسانه نیز تصمیم بگیرد. تأثیر رسانه های ارزشی کیفی، رویت پیامی است که از یک وسیله خاصی منتقل می شود. برای مثال در مورد برخی از کالاها که دیدن آنها ضروری است تأثیر پیام های تلویزیونی برایشان به مراتب بیش از پیام های رادیویی است. همچنین به منظور آن که پیام تبلیغ به مصرف کننده یا گروه مورد نظر برسد یک حامل پیام مورد نیاز است. عامل سازنده پیام در امور تجارت و تولید را وسایل تبلیغاتی می نامند.
کسی که تبلیغ می کند می تواند رأساً وسیله و حامل پیام را تهیه نماید و از طریق تهیه کاتولوگ ها، علایم و عکسهای چاپ شده بزرگ به مقصود خود برسد. یا آن که تبلیغ کننده می تواند از وسایل ارتباط جمعی بازرگانی از قبیل روزنامهها، مجله ها، تلویزیون، رادیو، تبلیغات خارج از محیط و تبلیغات در وسایل نقلیه، راهنماهای متنوع و فیلم های سینمایی استفاده کند.
توفیق هر تلاش تبلیغاتی به طور مستقیم بستگی کامل به انتخاب وسیله جهت رساندن پیام و آگهی تبلیغ دارد. بنابراین انتخاب وسیله تبلیغ و طرح ریزی انتخاب وسیله یکی از اجزای مهم طرح تبلیغات بازرگانی به شمار می رود (محمدیان، ۱۳۷۹، صص۲۱۰-۲۰۸).

۲-۸-۵ ارزیابی عملیات آگهی:

ارزیابی اثر ارتباطات واثر آگهی بر فروش باید به طور منظم به عنوان قسمتی از برنامه آگهی انجام پذیرد
الف) اثر ارتباطی تبلیغات و آگهی ها
ب) اثر آگهی بر فروش

۲-۱۹ ده اشتباه رایج در تبلیغات:

بارها مشاهده شده مدیران شرکت ها و کارگزاران تبلیغات با وجود صرف هزینه های گزاف در بخش معرفی و تبلیغات، از عدم بازدهی مناسب و نتایج غیرسودمند حرکت های تبلیغاتی خود ناراضی هستند. در این جا سعی داریم با هدف افزایش بازده سیاست های تبلیغاتی به اختصار فهرست ۱۰ اشتباه اصلی را که باید از ارتکاب آن ها خودداری کرد مورد بررسی قرار دهیم.
– تلاش برای دستیابی به هدف های لحظه ای و خشنودی های مقطعی  
عموما آن دسته از آگهی های تبلیغاتی که بر پایهء سیاست های زودگذر و با هدف واکنش فوری از سوی مردم تنظیم و به مورد اجرا در می آید به همان نسبت نیز به محض انقضای دورهء معین در طرح پیشنهادی به سرعت به فراموشی سپرده می شوند.
این واقعیتی است که بعضی مدیران شرکت ها و مجریان تبلیغات به جای صرف زمان مناسب و کافی جهت انتشار موارد تبلیغاتی خود و به دست آوردن بازده مناسب سعی دارند با فوریت هر چه تمام تر و در کم ترین زمان ممکن به حد مطلوبی از بازدهی نایل شوند.
در صورتی که معمولا افق دید و سطح نیازها و انتظارات کارگزاران تبلیغات با آنچه در ذهن مشتری می گذرد متفاوت است.
– سعی در جذب هر چه بیش تر مردم بدون توجه به برآیند منافع حاصله 

بررسی فقهی اقتصادی بیع خیاری و پیامدهای آن- قسمت ۷

مقاله ایشان به شرح زیر می باشد: در این مقاله قواعد و احکام عمومی خیارات، به عنوان یکی از سنت های معمول فقهای اسلامی در تبیین و تحلیل ماهوی خیارات مورد بحث و واکاوی قرار گرفته است؛ از همین رو در راستای تحصیل قاعده کلی مزبور، دیدگاه ژرف شیخ انصاری(ره) و برخی از فقهای معاصر شیعی و نیز گروهی از حقوقدانان صاحب نظر، به نحو دقیق مور بحث و بررسی علمی با رویکردی انتقادی واقع شده است که می توان به موارد«ملاک و ماهیت خیار فسخ»«نوع حق در خیارات» «اصل لزوم در عقود خیاری» «سقوط خیار فسخ با تصرف ذی الخیار از روی علم و عمد» و «تلف در زمان خیار» اشاره داشت.
محمد صالحی دانشجوی دانشگاه تهران پایان نامه ای به عنوان ربا در فقه اسلامی به راهنمایی استاد مختار امینیان به رشته تحریر در آورده اند که خلاصه آن به شرح زیر می باشد:
موضوع ربا در فقه اسلامی صرف نظر از بحث های نظری، پیامدهای عملی که برآن مترتب است، می طلبد که پیرامون آن، بررسی و تحقیق صورت گیرد تا شبهات و ابهامات آن مرتفع شود، لذا تلاش شده است تا با بهره گرفتن از قرآن کریم و منابع فقهی مفهوم ربا و مسایل مربوط به آن مورد بررسی قرار گیرد براساس بررسی های بعمل آمده چنین نتیجه گرفته می شود که تحریم ربا در قرآن کریم اولا بتدریج و مرحله ای بوده ثانیا این تحریم بصورت مطلق مراد شارع بوده است (شامل ربای قرضی و ربای معاملی ) اگر چه آنچه در عصر پیامبر (ص) شایع بوده است ربای قرضی بوده اما اسلام ربای معاملی را نیز تحریم فرموده است فلسفه تحریم ربا طبق قرآن کریم است و براساس روایات فلسفه تحریم بیشتر ناظر اصطناع معروف است در خصوص راه های فرار از ربا تحت عنوان حیله های شرعی که در کتب فقهی آمده است، چنانچه باعث خروج از موضوع ربا شود و مخالف غرض شارع نباشد قطعا بلا اشکال است اما بیشتر این راه ها چنین نیست لذا حیله های ربا محکوم به نادرستی است و مخالف غرض شارع است وجه بی مناقشه در قرض مصرفی متوسل شدن به قرض الحسنه که مورد تاکید و تایید شارع است، این طریق خود راهی است جهت مبارزه با رباخواری و در قرض های تولیدی و استنتاجی رو آوردن به عقود اسلامی (مضاربه، جعاله، بیع خیاری و… ) به شکل صحیح و درست آن است.
در این فصل ابتدا به بررسی پژوهشهای انجام شده در زمینه بیع خیاری پرداخته خواهد شد و سپس مبانی نظری و مفهوم بیع خیاری، مزایا و اقساط و… مورد بررسی قرار گرفت.
اجمالاً می‏دانیم که مسأله «خیار شرط یا شرط فسخ عقد» از انواع خیارات است و در مبحث خیارات مورد مطالعه قرار می‏گیرد. چنانکه در قانون مدنی ذیل مواد ۳۹۹ و ۴۰۰ و ۴۰۱ مبحث خیارات، مورد بحث واقع شده است. ولی بیع شرط از انواع عقد بیع است و تحت همین عنوان مورد بحث واقع می‏شود و خیار فسخ هم در ضمن این نوع بیع ذکر می‏گردد، زیرا در بیع شرط متعاملین می‏توانند شرط نمایند که هرگاه بایع در مدت معینی تمام مثل ثمن را به مشتری رد کند، خیار فسخ معامله را نسبت به تمام مبیع داشته باشد.
همان طور که کارهای انجام شده در زمینه بیع خیاری نشان می دهد هیچکدام ازآ نها به طور تلفیقی این نوع از عقد را مورد بررسی قرار نداده اند. هرکدام یا در زمینه فقهی محض کار کرده اند و یا در زمینه اقتصادی محض ،و یا در مورد چیزهایی که به نوعی با بیع خیاری ارتباط دارد.سعی مابر این است که در این تحقیق تا حد امکان بیع خیاری را از دو جهت فقهی و اقتصادی مورد کنکاش قرار دهیم.

 

 

فصل سوم

 

مستثنیات ادله صحت شرط و شرط در بیع خیاری

شیخ انصاری بحث مستثنیات ادله صحت شرط را تحت عنوان شروط صحت شرط مورد بحث قرار می دهند. ایشان نه شرط از شروط صحت شرط را که محل خلاف است، را مورد بحث قرار داده اند(شیخ انصاری، مکاسب، ۶/۱۵-۵۸). فقهاء متأخر از ایشان نیز اکثرا همان شروط را به عنوان شروط صحت شرط ذکر کرده اند. شروط مزبور عبارتند از:
۱٫ شرط فی نفسه مقدور باشد.
۲٫ شرط فی نفسه باید جایز باشد.
۳٫ [۲]باید در نزد عقلا دارای غرض قابل اعتداد باشد.
۴٫ نباید مخالف کتاب و سنت باشد.
۵٫ نباید منافی با مقتضای عقد باشد.
۶٫ نباید شرط به مقداری مجهول باشد که موجب غرر گردد.
۷٫ نباید مستلزم محال باشد.
۸٫ باید در متن عقد مورد التزام قرار گیرد.
۹٫ شرط باید منجز باشد.
البته خود شیخ انصاری و اکثر فقها شرط نهم را نپذیرفته اند. (شیخ انصاری،مکاسب،۶/۱۵-۵۸).
بعضیها اعتقاد دارند که شرط در بیع خیاری در همه یا برخی از برخی از اشکال متصور آن فاقد برخی شروط فوق است. در ادامه به بررسی برخی از این اقوال می پردازیم.
حضرت امام خمینی(ره) در بحث صورتهای بیع خیاری ابتدا در صورتی که خیار معلق یا موقت به رد ثمن شود، اشکال کرده اند که اگر شرط چنین باشد مستلزم غرر و جهالت در شرط و بیع است؛زیرا مشتری نمی داند که در چه زمانی رد ثمن تحقق می یابد در نتیجه نمی داند که بایع از چه زمانی خیار دارد.
ایشان پس از اینکه همه صورتهای بیع خیاری را مطرح می کنند در خاتمه می فرمایند: اشکال غرر و جهالت به اکثر صورتها وارد است. لذا صورتهایی که در آنها غرر وجود دارد بر اساس قواعد باطل است و برای اثبات صحت آنها باید به اجماع و ادله خاصه استناد شود.

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۳-۱٫ شرط در بیع خیاری خلاف مقتضای عقد است

برخی از فقهای اهل سنت بیع خیاری(که به اصطلاح آنها بیع الوفاء نامیده می شود) را فاسد می دانند و چنین استدلال کرده اند که شرط در بیع الوفاء خلاف مقتضای عقد است. ابن خواجه، دبیر کل مجمع فقه اسلامی در جده می گوید: درباره بیع الوفاء فقهاء به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول آن را فاسد می دانند چون خلاف مقتضای عقد است و…. (امام خمینی،کتاب بیع،۴/۲۲۳-۲۲۵).
حنابله و متقدمین از علمای حنفی و شافعی بیع الوفاء را فاسد می دانند. و علت فساد آن از نظر ایشان این است که، این شرط که اگر ثمن را بایع رد نماید مشتری باید مبیع را به بایع تسلیم کند، مخالف با مقتضای بیع و حکم آن است. و اظهار دارند که مقتضای بیع آن است که مشتری ملکیت مستقر و دائم نسبت به مبیع داشته باشد و در بیع الوفاء مشتری نگران است و این شرط به نفع بایع است و دلیل معینی که دلالت بر جواز آن نماید وجود ندارد در نتیجه چنین شرطی فاسد است که با فسادش موجب فساد بیع نیز می شود. (مجله مجمع الفقه الاسلامی،العدد السابع،الجزء الثالث،صص۵۳۰-۵۳۷).
فقهای امامیه عدم مخالفت با مقتضای عقد را به عنوان یکی از شروط صحت شرط ذکر کرده اند؛با این وجود هیچ یک از آنها، شرط در بیع بیع خیاری را مخالف با مقتضای عقد ندانسته اند. زیرا مراد از شرط مخالف با مقتضای عقد شرطی است که جمع آن با عقد عقلا یا عرفا ممکن نباشد؛و یا به این دلیل است که با آثار عرفی ذات عقد منافات دارد به گونه ای که اگر آن اثر نباشد انشاء عقد لغو می شود و یا به این دلیل است که با مقتضای عقد فی نفسه، با قطع نظر از امضای شارع و عقلا و اعتبار آنها مخالف است[۳]. از نظر این دسته از فقها شرط در ضمن بیع خیاری اینگونه نیست. زیرا با ذات عقد و آثار و لوازم عقلی و عرفی آن منافات ندارد. بلکه به گفته شیخ محی الدین با ملکیت دائم و مستقر منافات دارد، که از آثار اطلاق عقد است نه از آثار ذات عقد. بنابراین شروطی که با ذات عقد منافات ندارند و تنها با اطلاق عقد منافات دارند مخالف مقتضای عقد نیستند و در صورتی که منعی از جهات دیگر آنها وجود نداشته باشدنافذ و جایزاند. (محقق خوئی،مصباح الفقاهه،۵/۳۲۱).

۳-۲٫ شرط در بیع خیاری حیله رباست

یکی از دلایل کسانی که بیع الوفاء را فاسد می دانند این است که در این نوع از بیع قصد حقیقت بیع به وفاء شرط نمی شود بلکه قصد متعاملین آن است که از این طریق به ربای حرام دست یابند و آن راه عبارت و حکم از دادن مال تا اجل معین و منفعت بیع نیز همان بهره است. بنابراین بیع الوفاء راهی برای ربا است و ربا در همه حالات باطل است. (ر.ک.محمد عبدالقادر،بیع الوفاء و حکمه).
اکثر فقیهان امروزین اهل تسنن نیز معتقدند بیع الوفاء حیله ربا است. برای نمونه أنس الزرقاء معتقد است که بیع الوفاء ربای غیر صحیح است و تنها در صورت ضرورت و برای جلوگیری از ابتلای مردم به ربای صحیح قابل تجویز است.

۳-۳٫ حیله های ربا

یکی از مباحث مهم که فقیهان درباره آن اختلاف زیادی دارند و در زمان ما نیز در بانکداری و بازارهای مالی تأثیر فراوان دارد حیله های ربا و به ویژه ربای قرضی است. در باب حیله های رباعملی که به منظور تغییر حکم انجام می شود یک عمل اعتباری و انشائی است نه یک عمل تکوینی. برای مثال به جای اینکه حیله زننده انشاء قرض کند، انشاء بیع می کند و با این کار مصداق را از تحت عنوان قرض خارج و ذیل عنوان بیع داخل می نماید.

۳-۴٫ بیع خیاری و حیل ربا

درباره بیع خیاری صورتهای زیر قابل تصور است:
۱٫ حقیقت بیع خیاری قصد نشود بلکه خریدار قصد کند که پول را قرض داده و منفعت مبیع را بهره قرض قرار دهد؛ولی این کار را در ظاهر در قالب بیع خیاری انجام دهد بدون آنکه نقل و انتقال مبیع را قصد نماید.
شکی نیست که در چنین صورتی این معامله فاسد است زیرا آنچه قصد شده است(قرض ربوی)انشاء نشده است و آنچه انشاء شده(بیع خیاری)قصد نشده است برخی از فقیهان اهل تسنن نیز که این نوع بیع را حیله ربا شمرده و حکم به حرمت و فساد آن می کنند کلماتشان ناظر به این صورت است.
۲٫ طرفین معامله نسبت به حقیقت بیع خیاری قصد جدی داشته باشند و با این قصد نیز بیع خیاری را انشاء کنند؛در این صورت چنین معامله ای جزو حیل شرعیه مجاز است زیرا شروط حیله های مجاز شرعی را داراست. توضیح مطلب اینکه: فرض بر این است که چنین فردی قصد جدی نسبت به بیع خیاری دارد و نقل و انتقال مبیع را قصد کرده است و به آثار شرعی آن ملتزم است. بنابراین به قصد ربا گرفتن صورت سازی نکرده و شرط اول حیله های مجاز را دارد. از سویی عقدی که برای فرار از ربا استفاده کرده عبارت است از بیع به شرط خیار که مشمول احل الله البیع بوده و فی نفسه عقد جایزی است. در نتیجه شرط دوم حیل مجاز شرعی را نیز داراست. همچنین تجویز این عقد موجب لغویت حکم تحریم ربا نمی شود؛زیرا:
۱٫ بیع خیاری تنها در مواردی عملی است که فردی نیازمند پول نقد است کالایی داشته باشد به قیمت پولی که نیاز دارد و آن کالا نیز قابلیت اجاره دادن به مبلغ مورد نظرخریدار را داشته باشد. اما قرض ربوی در غیر این موارد نیز جاری است.
۲٫ آثار این عقد با قرض ربوی فرق دارد. در بیع خیاری پول از ملک خریدار خارج و به ملک فروشنده وارد می شود و در مقابل مبیع از ملک فروشنده خارج و به ملک خریدار در می آید. در مدت خیار اگر مبیع تلف شود از مال خریدار محسوب می شود و اگر منافعی داشته باشد از آنِ خریدار است؛زیرا او مالک حقیقی مبیع است. اگر مبیع را اجاره دهد مستأجر امین محسوب می شود و تمام احکام اجاره بر آن بار می گردد و از همه مهمتر ممکن است مشتری ثمن را در مهلت مقرر برنگرداند، در این صورت بیع لازم گشته و شباهتی با قرض ندارد.