پایان نامه ابعاد سرمایه فکری صادرکنندگان فعال بر عملکرد صادراتی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی تأثیر ابعاد سرمایه های فکری بر عملکرد صادراتی صادرکنندگان فعال در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه صادرکنندگان فعال صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایرانمی باشد وحجم نمونه پژوهش به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شد که از میان آنها 98 نفر زن و 183 نفر مرد که در مجموع 281 نفربه عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش روش همبستگی بود و جهت گردآوری اطلاعات از 2 پرسشنامه ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد صادراتاستفاده شد. برای تحلیل داده ها از آزمون رگرسیون همزماناستفاده شد. نتایج به دست آمده به شرح زیر بود:

فرضیه اول ” سرمایه های فکریبر عملکرد صادراتی صادرکنندگان فعال در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران تاثیر دارد ” بود که مورد تایید قرار گرفت. فرضیه دوم ” سرمایه های مشتریبر عملکرد صادراتی صادرکنندگان فعال در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران تاثیر دارد ” بود که مورد تایید قرار گرفت. فرضیه سوم ” سرمایه های انسانی بر عملکرد صادراتی صادرکنندگان فعال در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران تاثیر دارد” بود که مورد تایید قرار گرفت. فرضیه چهارم ” سرمایه های ساختاریبر عملکرد صادراتی صادرکنندگان فعال در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران تاثیر دارد” بود که مورد تایید قرار گرفت.

کلیدواژه ها: سرمایهفکری- سرمایهمشتری- سرمایهانسانی-سرمایه هایساختاری- عملکرد صادراتی

فصل اول:

کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

امروزه همه می دانند که اینترنت و شبکه ی جهان گستر وب، پیام آور ظهور دوره جدیدی بنام عصر دانش و وداع با عصر صنعتی است. در عصر صنعتی که در دهه1890 آغاز گردید بر تولید و توزیع انبوه تاکید می شد. اما در عصر دانش، آنچه که موجب موفقیت تجارت و صنعت می شود، دانش بشر است. این دارایی نامشهود به عنوان سرمایه فکری[1] شناخته می شود و گسترش سرمایه فکری، حوزه حیاتی ایجاد منفعت است (مجتهدزاده، 1382، 7). محیط کسب و کار مبتنی بر دانش، نیازمند رویکردی است که دارایی های نامشهود جدید سازمانی مثل دانش و شایستگی های منابع انسانی، نوآوری، روابط با مشتری، فرهنگ سازمانی، نظام ها، ساختار سازمانی و غیره را در بر گیرد (قلیچ لی و همکاران، 1385، 126). همچنین نهادهای موفق در قرن بیست و یکم، لزوم توجه به سرمایه های نامشهود، به عنوان منبعی مهم برای دستیابی به مزایای رقابتی پایدار و ثبات حضور در بازارهای بین المللی را درک نموده اند.

سرمایه فکری به سه دسته سرمایه انسانی[2]، سرمایه ساختاری(سازمانی)[3] و سرمایه مشتری[4] قابل تقسیم است(زاهدی و همکاران، 1386، 44). سرمایه انسانی مهمترین دارایی یک سازمان و منبع خلاقیت و نوآوری است. در یک سازمان داراییهای دانشیِ ضمنیِ کارکنان یکی از حیاتی ترین اجزایی است که بر عملکرد سازمان تاثیر بسزایی دارد(زاهدی و همکاران، 1386، 44). همچنین سرمایه انسانی ترکیبی از دانش، مهارت، قدرت نوآوری و توانایی افراد شرکت برای انجام وظایفشان و در بر دارنده ارزشها، فرهنگ و فلسفه شرکت است. سرمایه ساختاری را ادوینسون و مالون به عنوان سخت افزار، نرم افزار، پایگاه داده ها، ساختار سازمانی، حقوق انحصاری سازمان، علایم تجاری و تمام توانایی های سازمان که حامی بهره وری کارکنان است، تعریف می کنند. سرمایه ساختاری چیزی است که، هنگامی که کارکنان شب به خانه می روند در شرکت باقی می ماند. سرمایه ساختاری به چند دسته تقسیم می شود: فرهنگ شرکت، ساختار سازمانی، یادگیری سازمانی، فرآیند عملیاتی و سیستم اطلاعاتی(زاهدی و همکاران، 1386، 48). سرمایه مشتری که بعنوان پل و کاتالیزوری در فعالیتهای سرمایه فکری محسوب می شود، از ملزومات اصلی و تعیین کننده تبدیل سرمایه فکری به ارزش بازار و در نتیجه عملکرد تجاری شرکت است. سرمایه مشتری یک جزء اصلی و اساسی سرمایه فکری به شمار می رود که ارزش را در کانالهای بازاریابی و ارتباطاتی که شرکت با رهبران آن صنعت و تجارت دارد، جای داده است(زاهدی و همکاران، 1386، 46).

منابع نامشهود سازمانبا ایجاد توان رقابت پذیری، به عنوان مشوقی برای ورود به بازارهای جهانی و به مانند اهرمی برای توسعه فعالیت های بین المللی عمل می کنند. لذا شناخت و ارزیابی آن هادر هر سازمان می تواند کمک شایان توجهی به شناخت و رفع نقاط ضعف موجود کند و با تسهیل دستیابی به مزایای رقابتی، بقای آن را تضمین نماید. این امر در سازمان های صادرکننده، که در یک فضای رقابتی گسترده ترو آکنده از ابهام و عدم اطمینان به سر می برند، بیش از سازمان های فعال در داخل اهمیت دارد (اردکانی و همکاران، 1390).

در این پژوهش نیز قصد بر ایناست کهبه بررسی تأثیر ابعاد سرمایه های فکری صادرکنندگان فعال بر عملکرد صادراتیآنها در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران پرداخته شود.در این فصل به بررسی کلیات تحقیق پرداخته می شود. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان می گردد، سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، سوالاتو فرضیه های تحقیق،مدل تحقیق، جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق و تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز ساختار تحقیق ذکر شده است.

1-2- بیان مسأله

در سالهای اخیر، مزیت رقابتی محور استراتژیهای رقابتی قرار گرفته و بحثهای زیادی درباره آن مطرح شده است (تسائی و همکاران[5]، 2008: 123). شرکت ها برای بهبود عملکرد و مقابله با رقبا، باید دارای مزایای رقابتی باشند، تا بتوانند در شرایط پیچیده و متحول، عملکردی برتر داشته و خود را در بازارها حفظ نمایند(راماسوامی و سریواستاوا[6]، 2009: 99).با وقوع انقلاب «تکنولوژی اطلاعات»‌، شکل گرفتن جامعه اطلاعاتی و شبکه ای و نیز رشد و توسعه سریع تکنولوژی برتر، الگوی رشد اقتصاد جهانی تغییر اساسی کرده است. در نتیجه این تحولات، دانش به عنوان مهمترین سرمایه، جایگزین سرمایه های مالی و فیزیکی در اقتصاد جهانی شده است. در یک سازمان دانش محور، روش های سنتی حسابداری، که مبتنی بر دارائی های ملموس سازمان است، برای ارزش گذاری سرمایه فکری، که بزرگترین و ارزشمندترین دارائی ناملموس سازمان ها است، ناکافی است. رشته نوظهور سرمایه فکری، حوزه تحقیقاتی جدیدی برای محققان و دست اندرکاران سازمانی است که بر ایجاد مکانیزم های اندازه گیری جدید، برای گزارش دهی متغیرهای ناملموس مهم، مثل سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی، رضایت مشتری و نوآوری تمرکز دارد(بونتیس و همکاران^[7]: 2000: 95).

سرمایه فکری تحت عناوینی همچون دارایی های ناملموس، دارایی های دانش محور، سرمایه دانشی، دارایی های اطلاعاتی، سرمایه انسانی و ارزش های پنهان سازمان بکار رفته (رازافین درام بینیناو کاریودیمیدجو^[8]، 2011: 38)و دربرگیرنده ابداعات، ایده ها، دانش بنیادین، روش های مختلف طراحی محصول، برنامه های کامپیوتری و انتشارات می باشد. بعبارت دیگر، سرمایه فکری دارایی هایی را شامل می شود که ناملموس بوده، اما بتدریج موجب ثروت آفرینی برای سازمان ها می گردد(قاروئی اهانگر^[9]، 2011: 95).سرمایهفکریدرنوآوری،بهرهوری،رشدونمو،رقابتجوییتجاریوعملکرداقتصادیازاهمیتاساسیوفزایندهایبرخورداراست(لیمودالیمور[10]،۲۰۰۴: ۱۹۲). اینداراییهافرصتهایسازمانراافزایشمیدهند(سودرسانامودیگران[11]،۲۰۰۶: ۳۰۶). ناآگاهیازسرمایهفکریموجبعدمتوجهکافیمدیریتبهآنخواهدشدکهاینعدمبهره برداریکاملازارزشافزودهقابلیتهارادرپیدارد(میرـکویستراوهمکاران[12]،۲۰۰۱: ۴۵۷).

پسمیتواننتیجهگرفتکهموفقیتروزافزونوبهرهوریشرکتیاسازمانمرهونتوجهبهدانشوسرمایهفکریاست. باشناختماهیت،مدلوروش هایسنجش،اندازهگیریوارزشگذاریسرمایهفکری،امکانطرحریزیوبهینهسازیوکنترلونظارتمستمربرآندرشرکتهاوسازمانهامهیاخواهدشد(انواریرستمیورستمی،۱۳۸۲: ۷۱).

از دیگر سو بنا بر دیدگاه مبتنی بر منابع، عملکرد برتر شرکتها میتواند از منابع منحصر به فرد آنها، یکپارچگی منابع و یاتوانایی پاسخ گویی به محیط ناشی شود. بر اساس این دیدگاه، تفاوت در عملکرد شرکتها به دلیل این است کهسازمانهای موفق دارای منابع استراتژیکی(فیزیکی، انسانی و سازمانی) هستند که رقبای آنها فاقد آن منابعاند. پستفاوت در منابع، نقش مهمی در ایجاد سود برای شرکت دارد. از جمله منابع شرکت، سرمایه فکری است که سرمایهنوآوری و سرمایه مشتری زیر مجموعه آن است(زرین سبب، 1390: 46).

صادرات ابزار حیاتی برای کشورهاست تا به اهداف رونق و رشد اقتصادی خود برسند . از آنجا که صادرات به بهبود تراز پرداخت ها، نرخ اشتغال و استاندارد زندگی کمک می کند؛ بنابراین، تعدادی از دولت ها به دنبال توسعه صادرات، صادرات بیشتر را تشویق می کنند(راسلا و همکاران[13]، 2007: 145). متأسفانه بخش عمده درآمد ارزی کشور ما از صادرات نفت به دست می آید که این اتکا به چند علت مطلوب نیست زیرا: 1) قیمت نفت و در نتیجه صادرات آن دستخوش نوسان های شدید است؛ این نوسان ها پی آمدهای نامطلوبی بر فعالیت های اقتصادی کشور دارد؛ 2) صادرات نفت تابع محدودیت‌های بین المللی است و افزایش صدور آن لزوما به منزله ی افزایش درآمدهای ارزی نیست؛ 3) نفت داده‌ای پایان پذیر است که صدور آن همانند صدور سرمایه است و نباید آن را همپای صادرات کالاهای دیگر دانست. بنابراین، توسعه ی صادرات یکی از اهداف اساسی اقتصاد بدون نفت است. پس باید سعی شود صادرات غیر نفتی توسعه یابد تا بتواند مکمل و درنهایت جانشین درآمدهای نفتی شود. لذا افزایش رقابت در مقیاس جهانی به افزایش تعداد شرکت هایی منجر شده است که فرصت ها را در بازارهای بین المللی جستجو می کنند تا به اهدافشان نائل آیند و جایگاه بازار و بقایشان را حفظ کنند. در یک اقتصاد دانش محور، دارایی های ناملموس سازمان ها به طرز فزاینده ای به یک عامل رقابتی تبدیل شده است. چنین دارایی هایی به عنوان جوهره مزیت رقابتی نگریسته می شود (پهلوانی و همکاران، 1389: 20). شایان ذکر است محقق با توجه به موقعیت شغلی که چندین سال است که در صنعت موادغذایی مشغول است کلیه ویژگی ها و وضعیت عملکرد صادراتی صادرکنندگان فعال در صنعت موادغذایی آشنایی دارد. لذا بر آن شد که تحقیقی با عنوان بررسی تأثیر ابعاد سرمایه های فکری صادرکنندگان فعال بر عملکرد صادراتی آنها در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران انجام دهد. بنابراین سوال اصلی تحقیق که همان دغدغه محقق است بدین شرح است که:

آیا ابعاد سرمایه های فکری صادرکنندگان فعال برعملکرد صادراتیآنها در صنعت موادغذایی صندوق ضمانت صادرات ایران تاثیر معناداری دارد؟

که ابعاد سرمایه فکری برگرفته از مدل استاندارد سرمایه فکری بونتیس (2002)تحت عنوان: سرمایه فکری در کشورهای عربی و ابعاد عملکرد صادرات برگرفته از مقاله لوئیس فیلیپ لاگس (2000) تحت عنوان: مدل مفهومی برای تعیین متغیرهای کلیدی عملکرد صادراتی و ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد صادرات برگرفته از مقاله استیو پوکار (2012) تحت عنوان: تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد صادراتی می باشد. بنابراین ابعاد سرمایه فکری برگرفته از مدل استاندارد سرمایه فکری بونتیس[14] (2002)وابعاد عملکرد صادرات برگرفته از مقاله لوئیس فیلیپ لاگس[15] (2000) و همچنین ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد صادرات برگرفته از مقاله استیو پوکار[16] (2012) می باشد. دلیل انتخاب این مدل از بین مدل های مختلف را می توان اینگونه بیان نمود که محقق جهت انتخاب مدل برای سنجش متغیرها ابتدا به مطالعه تحقیقات پیشین پرداخت و سپس با انجام مشورت و مصاحبه با متخصصین این حوزه به این نتیجه رسید که مدل های مذکور، مدل های مناسب و کاربردی در حوزه جامعه مورد مطالعه می باشد.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

تا اوایل دهه ی 1950، عامل اصلی عقب ماندگی کشورهای در حال توسعه را عمدتاً کمبود سرمایه های مالی و فیزیکی می پنداشتند. در چارچوب چنین طرز فکری، این کشورها از راه های مختلف و با توسل به دوست و دشمن به کسب سرمایه می پرداختند. این امر موجب تشدید وابستگی و تخریب بنیان های اقتصادی و سیاسی این کشورها می شد.در سال 1982، از هر صد دلار سرمایه گذاری در سهام شرکتهای تولیدی آمریکا، 62% از این سرمایه گذاری صرف داراییهای مشهود می شد و داراییهای مشهود سهم عظیمی از ارزش بازار شرکتها را در بر می گرفتند. اما در سال 1999، این درصد به 16% رسید یعنی حدود 84% از ارزش بازار شرکت را سرمایه های فکری تشکیل می داد. این افزایش نسبت دارایی های نامشهود به کل ارزش بازار شرکتها، اهمیت توجه به سرمایه فکری را نشان می دهد (چنگ و همکاران،2008، 640). همچنین در شرح اهمیت موضوع باید گفت که نتایج تحقیقات نشان داده است که شرکتهایی که از سطح بیشتری از کنترل و تمرکز روی دارایی های نامشهود خود برخوردارند به نسبت شرکتهایی که نسبت به این داراییها و بطور اخص سرمایه های فکری بی توجه اند، دارای عملکرد و بازگشت سرمایه بهتر و نوسان قیمت سهام این شرکتها کمتر بوده است(برامهندکار، 2007). این اهمیت زمانی نمود بیشتری پیدا می کند که همواره یک شرکت به 4 یا 5 برابر ارزش دارایی های خود فروخته می شود، مبلغ اضافی پرداخت شده همان ارزش سرمایه های فکری مثل سرمایه های انسانی، ساختاری، ارتباطات، مارک تجاری و… می باشد در حالیکه اکثر مواقع این دارایی های با ارزش هیچ جایی در صورتهای مالی شرکتها ندارند و تعیین قیمت فروش و ارزیابی سرمایه شرکتها را با مشکل و ایراداتی مواجه

لینک دانلود :»

پایان نامه ابعاد سرمایه فکری صادرکنندگان فعال بر عملکرد صادراتی