1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق 11
1-4-اهداف تحقیق 6
1-5-فرضیات تحقیق 6
1-6-سوالات تحقیق 12
1-7-جنبه های نوآوری تحقیق 12
1-8-تعریف واژگان تخصصی 13
فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1-مقدمه 24
2-1-1- مکتب سوداگران 25
2-1-2- مکتب فیزیوکرات ها 25
2-1-3- مکتب کلاسیک 26
2-2-مبانی نظری تحقیق 26
2-2-1- مدل مفهومی تحقیق 33
2-3-پیشینه تحقیق 34
2-4- رابطه بین سرمایه انسانی و رشد اقتصادی از دیدگاه دانشمندان 46
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
3-1-مقدمه 48
3-2-مدل های سنجش تاثیر مخارج دولتی در رابطه با سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی 48
3-2-1-سرمایه انسانی و دانش فنی در مدل رشد برون زا 48
3-2-1-بررسی مدل های تجربی با مبانی رشد برون زا و درون زا 52
3-2-3-مدلی تجربی برای برآورد سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی 53
3-3-مفهوم متغیرهای پژوهش 36
3-3-1-مفهوم سرمایه انسانی 56
3-3-2-رشد اقتصادی 59
3-4-روش VAR در تجزیه و تحلیل داده ها 39
3-4-1-برآورد مدل 61
3-4-2-آزمون ریشه واحد 62
3-4-3-بردارهای همگرایی و محدودیت ها 62
3-5-نوع روش تحقیق 63
3-5-روش گرد آوری اطلاعات 64
3-6-ابزار گرد آوری اطلاعات 64
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1-مقدمه 66
4-2-داده ها و متغیرها 66
4-3-روش تحقیق 67
4-5-آزمون ریشه 75
4-5-1-آزمون دیکی فولر 75
4-5-2-آزمون دیکی فولر تعمیم یافته 75
4-5-3-آزمون فلیپس پرون 76
4-6-الگوی خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی (ARDL) 77
4-7-الگوی تصحیح خطا(ECM) 79
4-8-آزمون های تشخیصی 80
4-8-1-آزمون ضریب لاگرانژ (آزمون همبستگی) 80
4-8-2-آزمون تصریح صحیح (آزمون رمزی): 80
4-8-3-آزمون نرمالیتی: 80
4-8-4-آزمون واریانس همسان: 81
4-9-علت استفاده از ARDL 81
4-9-1-مزایای روش ARDL 81
4-10-آزمون مجموع تجمعی(CUSUM) و مجموع مجذور تجمعی (CUSUMSQ) 51
4-11-برآورد مدل 84
4-12-آزمون مانایی متغیرها 85
4-13-تخمین مدل 91
4-13-1-مدل پویا (کوتاه مدت) 91
4-13-2- آزمون های تشخیصی 62
4-13-3- نتایج تخمین الگوی تصحیح خطا(ECM) 97
4-13-4-آزمون ثبات ساختاری 98
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1-نتیجه گیری 69
5-2- پیشنهادات 102
5-2-1-پیشنهادات کاربردی 102
5-2-2-پیشنهادات برای تحقیقات آینده 70
5-3-محدودیت های پژوهش 104
منابع و ماخذ 104
چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………...108
چکیده
بررسی و شناسایی اثر مخارج دولت بر رشد اقتصادی برای رسیدن به اهداف برنامه های اقتصادی دولت و برقراری تعادل اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه به طور مشخص اثرات مخارج دولت برای سرمایه انسانی را بر رشد اقتصادی را مورد بررسی قرار داده است و با توجه به اهمیت و ضرورت آموزش در بالابردن کیفیت سرمایه انسانی هر کشور، هدف روشن ساختن نقش سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی و تعیین مخارج دولتی در این زمینه است که برای محاسبه هزینه های دولتی در زمینه سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران، از داده های مربوط به رشد تولید ناخالص داخلی(با نفت)، سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی، نیروی کار، مخارج آموزشی دولت، مخارج عمرانی، مخارج جاری و نرخ تورم برای دوره زمانی 1360 تا 1386 انجام شده است. در این پژوهش از روش VARبرای تجزیه و تحلیل داده ها بهره گرفته شده برای تفسیر سرمایه انسانی، بحث آموزش را در نظر گرفته شد و نسبت کارکنان دارای تحصیلات دانشگاهی (افراد دارای مدرک تحصیلی عالی) به کل شاغلین به عنوان متغیر سرمایه انسانی وارد مدل کردید. با بررسی ها و آزمون های صورت گرفته این نتیجه حاصل گردید که برخی از متغیرها در سطح پایا بوده و برخی دیگر با یکبار تفاضل گیری مانا می شوند و نیز نتایج حاصل از آزمون کرانه ها و مدل تصحیح خطا بیانگر وجود رابطه بلند مدت بین متغیرها می باشد. همچنین آزمون ثبات ساختاری، پایداری مدل و عدم وجود شکست ساختاری را تایید نمود.
واژگان کلیدی: دولت- سرمایه انسانی-آموزش-هزینه های جاری و عمرانی- رشد اقتصادی
1-1- مقدمه
از دیرباز، شناسایی عوامل رشد اقتصادی یکی از مهم ترین موارد بحث صاحبنظران و اقتصاد دانان بوده است. و در این میان، همواره به سرمایه انسانی و فیزیکی توجه شده است. بنابراین رشد و توسعه سرمایه انسانی همواره مدنظر سیاست گذاران و تصمیم گیران بوده است. و به همین خاطر دولت هر ساله اقدام به برنامه ریزی و صرف مخارجی جهت توسعه این بخش می کند. اثرات مفید شناسایی عوامل موثر بر رشد اقتصادی در جهت بهره وری بیشتر و رفع سریع تر مشکلات و کاستی ها و بهره مندی از نتایج آن مانند کاهش نابرابری توزیع درامد، افزایش حق انتخاب،رفع فقر، حضور موثر در بازار جهانی، قابل توجه است (دژپسند،1384) .بنابراین ضرورت انجام چنین مطالعاتی غیر قابل انکار است. سیاست های مالی و پولی، ابزار هایی هستند که دولت های می توانند به وسیله آنها بر متغیر های کلان اقتصادی مانند سرمایه گذاری، تولید، صادرات، واردات و اشتغال و در نتیجه بر رشد اقتصادی به صورت مستقیم و غیر مستقیم تاثیر بگذارند. همزمان با گسترش تفکر مارکسیسم و سوسیالیسم، نقش دولت در رشد اقتصادی پر رنگ تر شد. سپس با پیدایش تفکرات کینزی، نقش دولت در راستای پی ریزی تجاری در چرخه تجاری توسعه پیدا کرد و دولت ها در اقتصادهای موسوم به سرمایه داری به عنوان مکمل بخش خصوصی در عرصه سرمایه گذاری پا به عرصه عمل گذاشتند. وامروزه شاهد آن هستیم که تحولات چشمگیری در حوزه دخالت دولت در اقتصاد بوجود آمده است (عرب مازار و همکاران،1388). در دهه 1960، در بیان عوامل موثر بر رشد اقتصادی آمریکا، عامل سرمایه انسانی به عنوان یکی از مولفه های محوری مورد توجه قرار گرفت (دژپسند،1384). در دنیای امروز که توانایی ارتباط با مشتریان بیش از هر چیزی اهمیت دارد، سرمایه انسانی، که نشان دهنده میزان دانش و مهارت های فنی و خلاقیت در یک سازمان می باشد اهمیت فزاینده ای پیدا می کند از این جهت می توان گفت که نیروی کار نه به عنوان دارایی های هرینه بردار بلکه به عنوان دارایی های مولد سرمایه تلقی می گردد(هنریکس[1]،2002: ص25).
از گذشته های دور بررسی هایی در مورد تحلیل عامل انسانی در قالب تحلیل سرمایه و مقایسه بین مهارت های انسان و سرمایه فیزیکی انجام شده است. ویلیام پتی؛ نخستین آمارگیر و حسابدار ملی، زمانی که زیان های جنگ ناشی از خسارت های تجهیزات و ماشین آلات را با خسارت های انسانی مقایسه کرد، اولین نفری بود که مفهوم سرمایه انسانی را به کار برد.آدام اسمیت در کتاب ” ثروت ملل ارتقای مهارت”، نیروی انسانی را منشاء اصلی پیشرفت و رفاه اقتصادی بیان کرد (نادری،1383،ص 33).
سیمون کوزنتس برنده جایزه نوبل اقتصاد در مورد اهمیت سرمایه انسانی می گوید: «در یک کشور صنعتی پیشرفته، ابزار ها و ادوات صنعتی، سرمایه انسانی کشور محسوب نمی شوند بلکه دانش ها و مهرت هایی است که از آزمایش ها بدست آمده و افراد آن کشور برای به کار بردن آن دانش ها، کارآزموده شده اند.» (کوزنتس،1971). بنابراین سرمایه انسانی عامل مهمی در توسعه اقتصادی کشور به حساب می آید.اگر چه سرمایه انسانی از زمان اقتصاددانان کلاسیک مورد توجه بوده است اما در دهه های اخیر توجه به مدل سازی و ارائه الگوهای ملی رشد اقتصادی که نیروی انسانی در آن دخیل بوده اند، افزایش یافته است (آل عمران و همکاران،1391).در این میان مدل های رشد درون زا و برون زا به بررسی اثر سرمایه انسانی و دانش فنی بر رشد اقتصادی می پردازند. در بین متغییر هایی که اثر سرمایه انسانی را بر رشد اقتصادی مشخص می کند، دو شاخص هزینه دولت برای آموزش و پژوهش و تعداد فارغ التحصیلان و دانش آموختگان، مهمترین، به شمار می روند (پورفرج،1383).
1-2-بیان مسئله
- ۹۸/۰۳/۱۶